Panhelleński Związek Walczącej Młodzieży

Panhelleński Związek Walczącej Młodzieży (PEAN) (gr. Πανελλήνιος 'Ενωσης Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ)[1]: wierny przekład: Panhelleński Związek Walczących Młodych) – grecka, niepodległościowa organizacja, polityczna i zbrojna, założona w październiku 1941 r. z inicjatywy oficera lotnictwa Kostasa Perikkosa i kilku innych członków, małej organizacji młodzieżowej[2]. PEAN przewodził Thanasis Skouras, jednak organizacja nadzorowana była także przez późniejszego, dwukrotnego premiera Grecji Panajotisa Kanellopulosa[3]. Działała głównie w Atenach i Pireusie.

15 sierpnia i 15 września PEAN dokonał wysadzenia w powietrze siedzib dwóch organizacji kolaboracyjnych[4]. Następnie, 20 września 1942, przeprowadzono udany zamach na cały obradujący zarząd największej greckiej partii hitlerowskiej ESPO[3], w praktyce kończący jej działalność[3]. Prócz 29 greckich hitlerowców, zginęło wtedy także 43 oficerów niemieckich[5]. Wydarzenie to serwisy wiadomości radiowych z Moskwy i z Londynu przedstawiły następnie, jako najpoważniejszy dotychczas akt sabotażu w okupowanej przez hitlerowców Europie[5].

Po zdradzie, fali aresztowań i egzekucji większej części dowództwa, w tym śmierci Perikkosa 4 lutego 1943[6], PEAN kontynuował działalność, m.in. organizując masowe demonstracje, w praktyce zsynchronizowane i współdziałające, następnie także mieszające się z demonstracjami republikańskiego, lewicowego ruchu EAM[a]. W związku z tym, wskutek interwencji Kanellopulosa, w organizacji doszło do tarć wewnętrznych. Część członków PEAN przeszła do EAM, pozostali opowiedzieli się po stronie króla, następnie walcząc przeciw EAM-ELAS, w starciach Dekemvriana. Organem prasowym PEAN było podziemne wydawnictwo „Δόξα” („Doksa” - czyli po grecku Sława, Chwała)[3]

W 1982 PEAN formalnie zaliczono do organizacji greckiego ruchu oporu[3][b].

Uwagi

  1. ↑ Informacja o synchronizacji i następnie spontanicznym łączeniu patriotycznych demonstracji pochodzi ze wspomnień uczestników, zarejestrowanych w powojennych filmach dokumentalnych greckiej telewizji publicznej ERT
  2. ↑ tzw. prawo 1285/82 - ustawa o uznaniu praw kombatanckich ruchu oporu.

Przypisy

  1. ↑ M. Glezos, t. 1, s. 517
  2. ↑ Była to „Armia Niewolonych Zwycięzców”: (Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών, Stratia Sklawomenon Nikiton). - M. Glezos, t. 1, s. 517
  3. ↑ a b c d e M. Glezos, t. 2, s.1090
  4. ↑ M. Glezos, t. 2, s. 1090, autor przytacza tam także szereg innych źródeł.
  5. ↑ a b M. Glezos, t. 1, s. 519
  6. ↑ M. Glezos, t. 1, s. 519

Bibliografia

  • Manolis Glezos: Εθνική Αντίσταση 1940–1945. T. II. Ateny: ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ, 2006, ISBN 960-303-146-1

Linki zewnętrzne