Panika bankowa
Panika bankowa, szturm na bank, run na bank (ang. bank run "bieg bankowy") – występuje w systemie rezerwy cząstkowej, gdy w tym samym czasie duża liczba klientów pragnie wycofać swoje depozyty z danej instytucji finansowej, uznając, że dana instytucja finansowa ma (lub jest bardzo prawdopodobne, że będzie mieć) problemy z wypłacalnością. Jeśli wystąpią trudności z wycofywaniem depozytów i informacja o tym fakcie rozprzestrzeni się (np. na zasadzie plotki), to proces ten może szybko nabrać tempa, doprowadzając do realizacji swego rodzaju samospełniającej się przepowiedni. Między stopniem zaufania klientów do banku a jego kondycją finansową występuje bowiem dodatnie sprzężenie zwrotne – kiedy więcej ludzi chce wycofać swoje depozyty, prawdopodobieństwo niewypłacalności banku rośnie, przyczyniając się do dalszego wzrostu liczby ludzi decydujących się na wycofanie depozytów itd. Utrata płynności finansowej przez bank w rezultacie wspomnianego procesu może w szybkim czasie doprowadzić do faktycznej niewypłacalności i bankructwa.
Im mniejszy jest poziom rezerw gotówkowych, tym większe prawdopodobieństwo runu na bank. Panika bankowa nie wystąpi w sytuacji stuprocentowej rezerwy. Panika bankowa w całym kraju (lub regionie) występuje, gdy wiele banków nie jest w stanie zapewnić wypłaty depozytów na bieżąco. Sytuacja taka może przerodzić się w kryzys finansowy, którego skutki mogą negatywnie oddziaływać na realną sferę gospodarki w całym kraju (regionie).
Sposoby przeciwdziałania
Współcześnie paniki bankowe są zjawiskiem rzadkim. W celu przeciwdziałania temu zjawisku banki centralne są skłonne udostępniać środki finansowe dla strukturalnie wypłacalnych banków, u których wystąpiły przejściowe problemy z płynnością. Banki centralne działają wówczas jako pożyczkodawcy ostatniej instancji. Innymi działaniami mającymi na celu zapobieżenie lub złagodzenie skutków paniki bankowej są wykup przez rząd zagrożonych banków, nadzór i regulacja banków komercyjnych, rozwój systemów gwarantowania depozytów oraz uporządkowana likwidacja niewypłacalnych banków.
Historyczne przykłady
W Stanach Zjednoczonych paniki bankowe wystąpiły w latach 1893, 1895, 1907 oraz w latach trzydziestych XX w. (w czasie wielkiego kryzysu), kiedy to doprowadziły do upadku 9000 banków. Ostatnim przykładem w Polsce był Getin Bank w listopadzie 2018.
Zobacz też
- kreacja pieniądza
- stopa rezerw obowiązkowych
Bibliografia
- Paul Samuelson, William D. Nordhaus: Ekonomia. Warszawa: Rebis, 2012. ISBN 978-83-7510-614-5.
- Tomasz (red.) Bernat: Rynek kapitałowy – mechanizm, funkcjonowanie, podmioty. Szczecin: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 2004. ISBN 978-83-7510-614-5.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Depression: "Runs on Banks": people milling about outside of bank. Photograph of Anxious Depositors, 02/28/1933
Original caption: Crowds of depositors gathered outside of the banks after Clearing House Association announced withdrawals would be limited to five per cent of deposits. The crowd shown above is gathered in front of the Guardian Trust Company and National City Bank. The imposition of the withdrawal rule, which is for an indefinite period, followed steady runs on the banks as a result of the moratorium declared a week ago in Michigan.Bankrupt Bank (Крах банка) by Vladimir Makovsky - scene of a bank run.