Panna z rybą

Panna z rybą
Obiekt zabytkowy nr rej. 143/455/Arch/1969 z 3 czerwca 1969[1]
Ilustracja
Panna z rybą (2019)
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Sobótka

Miejsce

Ślęża

Typ pomnika

posąg kultowy

Materiał

granodioryt biotytowy

Całkowita wysokość

2,20 m

Data budowy

okres lateński, około 400–200 roku p.n.e.

Położenie na mapie gminy Sobótka
Mapa konturowa gminy Sobótka, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Panna z rybą”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Panna z rybą”
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego
Mapa konturowa powiatu wrocławskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Panna z rybą”
Ziemia50°52′22,2″N 16°43′24,2″E/50,872833 16,723389

Panna z rybą (Św. Piotr[2][3], Św. Piotr z rybą[4]) – celtycki posąg kultowy powstały w okresie lateńskim (około 400–200 roku p.n.e.), znajdujący się pod szczytem Ślęży.

Charakterystyka

Wiata, w której znajdują się rzeźby: Panna z rybą i Niedźwiedź (2012)

Wolno stojąca[5] rzeźba antropomorficzna[6], wykonana z jasnego granodiorytu biotytowego, tzw. granitu strzeblowskiego[5], zapewne ślężańskiego[5], przedstawiająca dosyć schematycznie figurę ludzką[2][5], przypuszczalnie mężczyznę[7], która trzyma oburącz na piersi dużą rybę[7]. Zwierzę – prawdopodobnie pstrąg lub łosoś – jest ułożone pionowo, pyskiem do góry i mierzy około 1,4 m[8]. Oś postaci jest skrzywiona, a nogi są nierównomiernie i dość silnie zgięte[7], co sugeruje kontraposty układ nóg[7]. Posągowi brak głowy[9] i szyi, prawego ramienia oraz pokaźnej części nóg[7], a powierzchnia rzeźby jest silnie zerodowana[7]. Figura pierwotnej wysokości nie mniej niż około 3 metrów[7], mierząca obecnie około 2,2 m[7].

Na fragmencie rzeźby widnieją wyryte delikatne pionowe oraz skośne linie[10], będące formą przedstawienia fałd szaty[11]. Na rybie[7] wyryto głęboko niecałkowicie regularny znak krzyża[9], jest on prawdopodobnie wtórny i mógł zostać naniesiony po chrystianizacji[12], prawdopodobnie w 1209 roku[7]. Posąg znajduje się pod szczytem Ślęży, na wysokości około 495 m n.p.m.[1], przy szlaku turystycznym, w zadaszonej wiacie razem z rzeźbą „niedźwiedź”[1].

Historia

Panna z rybą, fragment: ryba oraz fałdy szaty (2006)

Posąg powstał w okresie lateńskim[1], około 400–200 roku p.n.e.[13] Jej celtycki twórca[13] zaprezentował wysoki poziom swego rzemiosła, jeśli wziąć pod uwagę zastosowaną kompozycję, wymagającą zapewnienia rzeźbie statyki[7]. Układ nóg oraz skręcenie osi dowodzą wpływu rzeźby greckiej[7]. Obiekt był prawdopodobnie wzmiankowany w 1209 roku jako lapis Petrey[7]. W czasach nowożytnych obiekt został odkryty w 1733 roku[6] przez Gottfrieda Heinricha Burgharta w rumowisku skalnym na północnym zboczu Ślęży[9] w pobliżu miejsca, gdzie rzeźba znajduje się obecnie[1]. Możliwe, że posąg został znaleziony w swojej pierwotnej lokalizacji, która była być może głównym miejscem kultowym pod szczytem Ślęży[14]. Jest to obszar tzw. wału półksiężycowatego, gdzie znaleziono również inne rzeźby[15]. Rysunek rzeźby sporządził m.in. Gottfried Heinrich Burghart w 1735 roku oraz historyk Władysław Semkowicz w 1933 roku[16].

Wizerunek rzeźby znajduje się na współczesnej płaskorzeźbie umieszczonej na mównicy w kościele Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na Ślęży[16].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Walory kulturowe. Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych. [dostęp 2019-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-06)].
  2. ↑ a b Rosen-Przeworska 1963 ↓, s. 88.
  3. ↑ Woźniak 2004 ↓, s. 133.
  4. ↑ Rosen-Przeworska 1963 ↓, s. 72.
  5. ↑ a b c d Woźniak 2004 ↓, s. 140.
  6. ↑ a b Woźniak 2004 ↓, s. 137.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m Woźniak 2004 ↓, s. 150.
  8. ↑ Woźniak 2004 ↓, s. 152.
  9. ↑ a b c Rosen-Przeworska 1963 ↓, s. 82.
  10. ↑ Woźniak 2004 ↓, s. 147.
  11. ↑ Woźniak 2004 ↓, s. 157.
  12. ↑ Woźniak 2004 ↓, s. 138.
  13. ↑ a b Woźniak 2004 ↓, s. 170.
  14. ↑ Woźniak 2004 ↓, s. 171.
  15. ↑ Woźniak 2004 ↓, s. 136.
  16. ↑ a b Polish Silesian Sleza Mountain, Mt Sleza – Mt Olympus of the Middle Europe. [w:] silesian.eu [on-line]. [dostęp 2019-05-22].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
Legenda pomnik.svg
Symbol pomnika do legendy mapy
Sleza Panna z ryba.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
granitowa rzeźba "Panna z rybą" na stoku Ślęży
Ślęża - Panna z rybą (fragment).JPG
Autor: Pocomilogin, Licencja: CC BY 2.5 pl
Ślęża - Panna z rybą (fragment)