Pantelimon Erhan

Pantelimon Erhan (ur. 1884 w Tănătari, zm. 1971 w Bukareszcie) – mołdawski i rumuński polityk, premier Mołdawskiej Republiki Demokratycznej między grudniem 1917 a styczniem 1918 r.

Życiorys

Ukończył seminarium duchowne w Kiszyniowie i studia filologiczne na Uniwersytecie Cesarskim w Petersburgu. Następnie pracował w stolicy Rosji jako nauczyciel licealny i asystent na uczelni^[1]. Po rewolucji lutowej stworzył w Petersburgu razem z Ionem Inculțem Towarzystwo Besarabskie, którego celem było przygotowanie aktywistów do pokierowania wydarzeniami w Besarabii w kierunku poparcia Rządu Tymczasowego^[2]. W lipcu 1917 r., po przybyciu do Kiszyniowa, poparł propozycję Vladimira Hertzy, by zwołać regionalne ciało ustawodawcze, które ogłosiłoby autonomię Besarabii w demokratycznej Rosji^[1]. W wyborach do tegoż zgromadzenia, nazwanego Radą Kraju, został wybrany z ramienia powstałych spontanicznie w regionie rad chłopskich^[1]. Od początku zaliczał się w nim do pierwszoplanowych postaci^[3]. Na jego wniosek Iona Inculeța został przewodniczącym Rady^[1].

2 grudnia Rada Kraju ogłosiła powstanie autonomicznej Mołdawskiej Republiki Demokratycznej, uznającej zwierzchność Rosji, zaś dwa dni później (według innego źródła – 7 grudnia) powierzyła Erhanowi stanowisko przewodniczącego Rady Dyrektorów Generalnych, równoznaczne ze stanowiskiem premiera autonomicznej Mołdawii^[4]. Jeszcze w tym samym miesiącu i ponownie w styczniu 1918 r., w związku ze wzrostem znaczenia ruchu rewolucyjnego i siłą organizacji bolszewickich, niemal otwarcie przygotowujących się do przejęcia władzy w Kiszyniowie, Erhan osobiście prosił władze Rumunii o interwencję w Besarabii i ratowanie Rady Kraju. Wojska rumuńskie faktycznie wkroczyły do Mołdawii i do końca stycznia wyparły z Kiszyniowa, a następnie z całego terenu do Dniestru oddziały bolszewickie^[5]. Podobnie jak Inculeț, Erhan nie chciał jednak przyłączenia Mołdawii do Rumunii. Bardziej istotne dla niego od kwestii narodowych były reformy społeczne, przede wszystkim reforma rolna; obaj politycy słusznie przewidywali, że w Rumunii nie będzie możliwe kontynuowanie zmian w tym kierunku, jakie zaczęła wdrażać Rada Kraju^[6].

1 lutego 1918 r. Erhan stracił stanowisko premiera Mołdawii (od 24 stycznia już w pełni niepodległej) na rzecz Daniela Ciugureanu^[7]. Sam pozostał w jego rządzie jako Dyrektor Generalny (minister) oświaty^[1].

Po przyłączeniu Besarabii do Rumunii w tym samym roku Erhan był dyrektorem oświaty na terytorium Besarabii. Został również wybrany do rumuńskiego senatu i przez pewien czas kierował kiszyniowskim liceum im. Bogdana Haşdeu. W 1940 r. opuścił Kiszyniów przed zbliżającą się Armią Czerwoną i osiadł w Bukareszcie, gdzie spędził resztę życia^[1].

Przypisy