Melonowiec właściwy
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | melonowiec | ||
Gatunek | melonowiec właściwy | ||
Nazwa systematyczna | |||
Carica papaya L. Sp. pl. 2:1036. 1753 | |||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
![]() brak danych |
Melonowiec właściwy (Carica papaya L.), nazywany przeważnie papają, czasami nieściśle drzewem melonowym – gatunek rośliny z rodziny melonowcowatych (Caricaceae). Pochodzi z Ameryki Południowej, Środkowej i południowych rejonów Ameryki Północnej (Meksyk, Floryda)[3]. Obecnie uprawiany w tropikach i subtropikach.
Morfologia
- Pokrój
- Bylina o drzewiastym pokroju. Ma "pień" o wysokości 5-10 m, ale bez "gałęzi". Dolna część łodygi posiada charakterystyczne „blizny” po starych (opadłych) liściach i owocach.
- Liście
- Długie liście są spiralnie rozmieszczone na szczycie "pnia". Długoogonkowe liście o średnicy 50-70 cm mają siedem długich „wcięć”.
- Kwiaty
- Roślina jest zasadniczo dwupienna. Kwiaty wyrastają w zagłębieniach liści (na połączeniu z łodygą). Drobniejsze kwiaty męskie zebrane są w grona, większe żeńskie wyrastają po 3. Mają 5-krotny kielich, białawą koronę (w męskich kwiatach jest lejkowata, 5-płatkowa, w żeńskich 5-płatkowa), 1 słupek.
- Owoc
- Owalne lub gruszkowate jagody o długości do 45 cm i średnicy do 30 cm. Owoce kiedy są dojrzałe stają się miękkie i zmieniają kolor z zielonego na pomarańczowy lub ciemnożółty. Wnętrze owocu zawiera dużą liczbę małych, kulistych i jadalnych nasion.
Zastosowanie
- Rośliny owocowe. Jest powszechnie uprawiana w krajach tropikalnych. Owoce dojrzewają już na jednorocznych roślinach.
- Kulinaria. Jadalne są zarówno miąższ jak i skórka owoców. Owoce mogą być spożywane na surowo, nadają się również na przetwory. Wytwarza się z nich marmoladę, napój alkoholowy, kandyzuje się je oraz konserwuje w puszkach. Jadalne są także niedojrzałe owoce, które przed spożyciem należy ugotować.
Miąższ owocu jest bogaty w witaminy i ubogi w kwasy. Dzięki dużej zawartości papainy ułatwia trawienie. Wspomnieć należy też o znacznej zawartości alaniny (116 mg na 100 g) oraz β-karotenu (1,2 mg na 100 g)[5].
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dane liczbowe na podstawie: [5] Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[6] |
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
- ↑ Carica papaya, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b Hanna Kunachowicz i inni, Tabele składu i wartości odżywczej żywności, wyd. II zmienione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 621, ISBN 978-83-200-5311-1 .
- ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)
Bibliografia
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.
- African Plant Database: 12066
- BioLib: 62005
- EoL: 585682
- Flora of China: 200014477
- Flora of North America: 200014477
- GBIF: 2874484
- INaturalist: 62811
- IPNI: 30011248-2
- ITIS: 22324
- NCBI: 3649
- Plant Finder: 279021
- The Plant List: kew-2700919
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:30011248-2
- Tela Botanica: 85185
- Tropicos: 6100032
- USDA PLANTS: CAPA23
Media użyte na tej stronie
Melonenbaum. A weiblicher Baum mit zwei Seitenzweigen, verkleinert. 1 typische weibliche Blüte, natürliche Grösse; 2 dieselbe im Querschnitt, natürliche Grösse; 3 aufgeschnittene Frucht, 1/2 natürliche Grösse; 4 Samen vergrössert; 5 derselbe im Längsschnitt vergrössert.
Autor: David Monniaux, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Fruits of Carica papaya on sale in Réunion Island
Autor: Phyzome is Tim McCormack, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Carica papaya (Papaya, "Tropical Dwarf") - fruit