Paprotnik Brauna

Paprotnik Brauna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadatelomowe
Gromadanaczyniowe
Klasapaprocie
Podklasapaprotkowe
Rządpaprotkowce
Rodzinanerecznicowate
Rodzajpaprotnik
Gatunekpaprotnik Brauna
Nazwa systematyczna
Polystichum braunii (Spenn.) Fée
Mém. foug. 5:278. 1852
Liście z zarodniami

Paprotnik Brauna (Polystichum braunii L.) – kosmopolityczny gatunek rośliny z rodziny nerecznicowatych. Jest szeroko rozprzestrzeniony, występuje w Azji, Europie i Ameryce Północnej[3]. W Polsce gatunek rzadki, występuje głównie w górach[4]. Występuje rzadko w Sudetach (Góry Izerskie, Góry Bialskie), w całym paśmie Karpat, w Górach Świętokrzyskich, na Roztoczu i Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej[5].

Morfologia

Pokrój
Roślina o wysokości do 1 m. Brak nadziemnej łodygi, pod ziemią posiada kłącze pokryte brunatnymi łuskami.
Liście
Zebrane są w rozetę. Są podwójnie-pierzaste, o długości ok. 80 cm i szerokości do 20 cm. Ciemnozielone, usychają późną jesienią. Blaszka liściowa lancetowata, wiotka, od spodu jaśniejsza, zwęża się u nasady i na szczycie. Odcinki drugiego rzędu są jajowate, mają klinowatą nasadę, ząbkowano-karbowane brzegi i są miękko-ościste. Dolne odcinki są niewyraźnie krótkoogonkowe. Młode listki są pokryte z obu stron jasnymi łuseczkami, które potem odpadają[5]. Ogonek jest co najmniej trzykrotnie krótszy od blaszki, półtora centymetrowy, pokryty gęstymi, brunatnymi łuskami, u dojrzałych liści nabiera barwy słomy.
Zarodnie
Zebrane w kuliste kupki na spodniej stronie listków. Stoją w dwóch w górnych rozwidleniach nerwów[5]. Zawijka okrywa kupki od góry, jest okrągła i przymocowana środkiem, brzegi ma wolne i zwykle dość szybko odpada[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Zarodniki dojrzewają od lipca do września. Rośnie w cienistych lasach, szczególnie w buczynach i jaworzynach na kamienistych zboczach. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Fagion i Ass. Dentario glandulosae-Fagetum[6]. Liczba chromosomów 2n=164[4].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku[7][8].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  3. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
  4. a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. a b c d Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  6. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
  8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. nr 0, poz. 1409).

Media użyte na tej stronie

Polystichum braunii 1-OB8.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polystichum braunii
Polystichum braunii 2-OB8.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polystichum braunii