Papryka

Papryka
Ilustracja
Morfologia (papryka roczna)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

psiankowce

Rodzina

psiankowate

Rodzaj

papryka

Nazwa systematyczna
Capsicum L.
Sp. Pl, 188. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Capsicum annuum L.[3]

Kwiat Capsicum pubescens
Owoce papryki rocznej

Papryka[4], pieprzowiec[5] (Capsicum L.) – rodzaj roślin z rodziny psiankowatych. Obejmuje 37 gatunków[6]. Rośliny te pochodzą z Ameryki Środkowej i Południowej z terenów między północnym Meksykiem i północną Argentyną. Współcześnie są szeroko rozprzestrzenione w uprawie na całym świecie, a jako zdziczałe spotykane są w strefie międzyzwrotnikowej i w ciepłym klimacie umiarkowanym[6].

Owoce kilku gatunków wykorzystywane są jako przyprawy. Mają one w drugiej dekadzie XXI wieku 25% udziału w rynku przypraw (na drugim miejscu jest pieprz czarny z udziałem 17%). Wyróżniają się one wysoką zawartością witaminy C i kapsaicyny odpowiadającej za piekący smak. Poza wykorzystaniem kulinarnym stosowane są jako rośliny lecznicze i ozdobne. Uprawiane są od co najmniej 6000 lat, wyhodowano wiele odmian, reprezentujących w ogromnej większości cztery gatunki: papryka roczna C. annuum, papryka habanero C. chinense, papryka owocowa C. frutescens i Capsicum pubescens[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z rodziny psiankowatych (Solanaceae) z rzędu psiankowców (Solanales)[2]. W obrębie rodziny jest klasyfikowany do plemienia Capsiceae w podrodzinie Solanoideae[8].

Wykaz gatunków[6]
  • Capsicum annuum L.papryka roczna, pieprzowiec roczny
  • Capsicum baccatum L.papryka jagodowa
  • Capsicum buforum Hunz.
  • Capsicum caatingae Barboza & Agra
  • Capsicum caballeroi M.Nee
  • Capsicum campylopodium Sendtn.
  • Capsicum carassense Barboza & Bianch.
  • Capsicum cardenasii Heiser & P.G.Sm.
  • Capsicum ceratocalyx M.Nee
  • Capsicum chacoense Hunz.
  • Capsicum chinense Jacq.papryka habanero
  • Capsicum coccineum (Rusby) Hunz.
  • Capsicum cornutum (Hiern) Hunz.
  • Capsicum cumanense Fingerh.
  • Capsicum dusenii Bitter
  • Capsicum eximium Hunz.
  • Capsicum flexuosum Sendtn.
  • Capsicum friburgense Bianch. & Barboza
  • Capsicum frutescens L.papryka owocowa, pieprzowiec owocowy[9]
  • Capsicum galapagoense Hunz.
  • Capsicum havanense Kunth
  • Capsicum hunzikerianum Barboza & Bianch.
  • Capsicum lanceolatum (Greenm.) C.V.Morton & Standl.
  • Capsicum longidentatum Agra & Barboza
  • Capsicum minutiflorum (Rusby) Hunz.
  • Capsicum mirabile Sendtn.
  • Capsicum mositicum Toledo ex Handro
  • Capsicum pereirae Barboza & Bianch.
  • Capsicum pubescens Ruiz & Pav.
  • Capsicum ramosissimum Witasek
  • Capsicum recurvatum Witasek
  • Capsicum regale Barboza & Bohs
  • Capsicum rhomboideum (Humb. & Bonpl. ex Dunal) Kuntze
  • Capsicum schottianum Sendtn.
  • Capsicum scolnikianum Hunz.
  • Capsicum tovarii Eshbaugh, P.G.Sm. & Nickrent
  • Capsicum villosum Sendtn.

Zastosowanie

  • Należące tu rośliny znane są z jagód, które u odmian przyprawowych (pochodzących od kilku gatunków uprawianych) mają cienkie ścianki i są niewielkie, u odmian warzywnych papryki rocznej jagody są okazałe i mają ścianki zgrubiałe i mięsiste. O specyficznym, ostrym smaku owoców decyduje alkaloid kapsaicyna. Owoce są popularnie stosowane w sztuce kulinarnej. Przyrządza się z nich potrawy, a także stosuje jako przyprawę i składnik sałatek[10].
  • Owoce papryki mają właściwości lecznicze[10].
  • Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
  4. Wiesław Gawryś, Słownik roślin zielnych: łacińsko-polski, Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 46, ISBN 978-83-925110-5-2, OCLC 297569208.
  5. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
  6. a b c Capsicum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-30].
  7. David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 162. ISBN 978-1-107-11502-6.
  8. Genus Capsicum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-30].
  9. Małgorzata Świdzińska (red.), Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe. T. 2, Warszawa: Muza SA, 1998, s. 227-228, ISBN 83-7079-779-2.
  10. a b Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.

Bibliografia

  • Rośliny przyprawowe, PWRiL, W-wa, 1983, ISBN 83-09-00456-7

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Capsicum annuum - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-027.jpg
Spanischer Pfeffer. A Theil der blühenden Pflanze, natürl. Grösse; 1 Blüthe im Längsschnitt, vergrössert; 2 aufgeschnittene Krone mit Staubgefässen, desgl.; 3 Staubgefäss, desgl.; 4 Pollen, desgl.; 5 Stempel, desgl.; 6 Griffel und Narbe, desgl.; 7 Fruchtknoten im Querschnitt, desgl.; 8 Frucht, nat. Grösse; 9 dieselbe im Querschnitt, desgl.; 10 Same, vergrössert; 11 u. 12 derselbe im Längs- und Querschnit.
Red capsicum and cross section.jpg
Autor:


fir0002
flagstaffotos [at] gmail.com
Canon 20D + Sigma 150mm f/2.8
Sigma 150 macro.jpg
Sigma 150 macro02.jpg
Sigma 150 macro03.jpg
, Licencja: GFDL 1.2
Red Capsicum and cross section
Capsicum pubescens flower.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Lrothc z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC BY-SA 2.5

This is a flower of a CAP 217 en:chili pepper plant. It belongs to the en:Capsicum pubescens species, which is commonly known as en:Rocoto.

The author of this picture is Luciano Roth Coelho (ie. myself) and I'm publishing it under the Creative Commons ShareAlike 2.5 license.