Papryka roczna

Papryka roczna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

psiankowce

Rodzina

psiankowate

Rodzaj

papryka

Gatunek

papryka roczna

Nazwa systematyczna
Capsicum annuum L.
Sp. pl. 1:188-189. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Owoc
Morfologia papryki rocznej

Papryka roczna (Capsicum annuum L.) – gatunek rośliny z rodziny psiankowatych. Ma wiele nazw zwyczajowych: papryka owocowa, pieprzowiec roczny, pieprzowiec ostry, pieprz chilijski, pieprz turecki, pieprz hiszpański. Pochodzi z tropikalnych obszarów Ameryki. Jest rośliną uprawną. W Polsce jest uprawiana jako roślina jednoroczna, ale w krajach tropikalnych jest byliną.

Morfologia

Pokrój
Osiąga wysokość 20–50 cm.
Liście
O kształcie od lancetowatego do jajowatego, ostro zakończone.
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo lub po 2–3 z kątów liści. Mają dzwonkowaty kielich z 5–7 krótkimi ząbkami, kolistą koronę o krótkiej rurce i kolorze białym lub żółtawym, czasami purpurowo lub fioletowo nabiegłą. Wewnątrz korony 1 słupek, 5 pręcików z fioletowymi pylnikami i 5 prątniczków.
Owoc
Mało soczysta jagoda o długości 5–12 (15) cm, mająca grubą, skórzastą okrywę. W stanie dojrzałym jest u typowego gatunku czerwona[4].

Zmienność

Podział na odmiany[5]:

  • Capsicum annuum var. annuum;
  • Capsicum annuum var. glabriusculum (Dunal) Heiser & Pickersgill.

W uprawie znajduje się wiele kultywarów. Wśród odmian ozdobnych najczęściej uprawia się jednoroczne[6]:

  • ‘Christmas Greeting’ – ma owoce zielone, żółte, czerwone lub fioletowe;
  • ‘Fiesta’ – ma spiczaste owoce, które podczas dojrzewania stopniowo zmieniają kolor od żółtego do czerwonego;
  • ‘Rising Sun’ – ma owoce czerwone, jak pomidor.

Zastosowanie

  • Papryka roczna w wielu rejonach świata jest pospolicie uprawiana jako warzywo w licznych odmianach uprawnych (kultywarach). Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej. Owoce odmian słodkich są używane jako warzywo, owoce odmian o ostrym smaku jako przyprawa kuchenna. Zawierają cukry, witaminę A i C, a także alkaloid kapsaicynę, który nadaje im ostry smak[4]. Jego zawartość jest różna u różnych odmian. Pod względem zawartości witaminy C owoce papryki, zwłaszcza niedojrzałe, zajmują pierwsze miejsce wśród warzyw stołowych[7]. W kuchni wykorzystuje się zarówno świeże, jak i suszone owoce papryki łagodnej i ostrej. Są używane do sałatek i surówek oraz przyrządzania wielu potraw; sosów, gulaszu, paprykarzy. Zmielone owoce ostrej papryki są używane jako samodzielna przyprawa – tzw. pieprz cayenne, tabasco, chili i inne, wchodzą także w skład wielu złożonych przypraw, jak np. curry czy pieprz ziołowy.
Wartość odżywcza
Papryka roczna, odmiana czerwona
(100 g)
Wartość energetyczna135 kJ (32 kcal)
Białka1,3 g
Węglowodany6,6 g
Tłuszcze0,5 g
Woda91,0 g
Dane liczbowe na podstawie: [8]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[9]
Wartość odżywcza
Papryka roczna, odmiana zielona
(100 g)
Wartość energetyczna90 kJ (21 kcal)
Białka1,1 g
Węglowodany4,6 g
Tłuszcze0,3 g
Woda93,5 g
Dane liczbowe na podstawie: [8]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[9]

Uprawa

  • Historia uprawy: Indianie w Meksyku uprawiali ten gatunek już 5200 lat p.n.e. Natrafiono na nią także podczas wykopalisk w Ancon i Huaca Prieta na terenie Peru[10]. W Polsce jako roślina ciepłolubna, tropikalnego pochodzenia, uprawiana jest głównie pod osłonami; w szklarniach, inspektach i tunelach foliowych.
  • Rozmnażanie: Z nasion, które w drugiej połowie marca wysiewa się do skrzynek w ciepłych inspektach lub ogrzewanych szklarniach.
  • Pielęgnacja: Przez cały czas kiełkowania i rozwoju siewek należy utrzymywać temperaturę 18–25 °C. Po wykiełkowaniu siewki pikuje się, a w drugiej połowie maja wysadza do gruntu w rozstawie 40 × 50 cm. Przed wysadzeniem należy rośliny hartować przez częste wietrzenie. Do osiągnięcia dojrzałości potrzebuje 150–200 dni, wymaga też częstego podlewania. Musi rosnąć w pełnym słońcu, na żyznej, próchnicznej glebie. Najlepiej udaje się po kapustnych, nie należy jej natomiast uprawiać po pomidorach[7].

Zobacz też

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).
  3. Capsicum annuum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. a b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. (cała sekcja Charakterystyka).
  5. Germplasm Resources Information Network (GRIN).
  6. Dawid Longman: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Warszawa: PWR i L, 1997. ISBN 83-09-01559-3.
  7. a b Encyklopedia ogrodnictwa. Warszawa: 1995. ISBN 83-85152-39-3.
  8. a b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 501–502. ISBN 978-83-200-5311-1.
  9. a b Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)
  10. Tom D. Dillehay: Where the Land Meets the Sea: Fourteen Millennia of Human History at Huaca Prieta, Peru. University of Texas Press, 2017.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Paprika, Hungary.jpg
Autor: Civertan, Licencja: CC BY-SA 2.5
Paprika in Hungary
Illustration Capsicum annuum0.jpg
Ilustración de los caracteres de la especie Capsicum annuum: A. Muestra de un espécimen en flor (a tamaño natural); 1. Disección longitudinal de la flor (ampliada); 2. Disección de la corona con los estambres (ampliada); 3. Estambres (ampliados); 4. Granos de polen (ampliados); 5. Gineceo (ampliado); 6. Pistilo, dentro del estilo, y estigma (ampliados); 7. Disección transversal del ovario (ampliada); 8. Fruto (a tamaño natural); 9. Disección transversal del fruto (a tamaño natural); 10. Semilla (ampliada); 11 y 12. Disecciones longitudinal y transversal de la semilla, respectivamente.
Red capsicum and cross section.jpg
Autor:


fir0002
flagstaffotos [at] gmail.com
Canon 20D + Sigma 150mm f/2.8
Sigma 150 macro.jpg
Sigma 150 macro02.jpg
Sigma 150 macro03.jpg
, Licencja: GFDL 1.2
Red Capsicum and cross section