Paradoks EPR

Paradoks (także: niekompletność, eksperyment myślowy) EPReksperyment myślowy, który miał na celu wykazanie niezupełności mechaniki kwantowej.

Jego nazwa pochodzi od nazwisk trzech fizyków: Alberta Einsteina, Borysa Podolskiego i Nathana Rosena, którzy go zaproponowali. Eksperyment ten został opisany we wspólnie wydanej w 1935 roku publikacji Can Quantum Mechanical Description of Physical Reality Be Considered Complete? zamieszczonej w czasopiśmie „Physical Review”.

Treść paradoksu

Mechanika kwantowa zakłada, że przed pomiarem wielkości kwantowej mierzona zmienna nie ma ustalonej wartości, dopiero pomiar ją ustala, a wcześniej można mówić tylko o rozkładach prawdopodobieństwa.

Istnieją jednak pewne tzw. stany splątane par cząstek (a właściwie ich spinów), tzw. singlety, które mają taką właściwość, że gdy dokonujemy pomiaru wartości jakiejkolwiek składowej spinu każdej z cząstek, ale dla obu cząstek względem tego samego kierunku przestrzennego, otrzymujemy zawsze przeciwne wyniki (pełna anty-korelacja). Jeśli takie cząstki oddalimy od siebie, a potem zmierzymy pewną składową spinu jednej z nich, to pomiar da nam nie tylko jej wartość, ale jednocześnie wartość identycznej składowej spinu tej drugiej (gdyby ktoś chciał dokonać pomiaru w tym samym kierunku). Ponieważ dla singletu przed pomiarem składowe spinów każdej z cząstek są całkowicie nieokreślone, mamy zatem pozornie jakby pewnego rodzaju oddziaływanie rozchodzące się natychmiastowo na dowolną odległość (które określa spin odległej cząstki, na której nie wykonano żadnego pomiaru).

Tymczasem szczególna teoria względności zabrania przekazywania informacji i oddziaływań z prędkością większą od prędkości światła w próżni. Używając analogicznego doświadczenia myślowego EPR wywnioskowali, że zmienne kwantowe muszą mieć ustaloną wartość przed pomiarem, co z kolei miało prowadzić do wniosku, że mechanika kwantowa jest teorią niepełną (niezupełną), bo nie określa tych ustalonych wartości, a jedynie ich prawdopodobieństwa[1].

Uwaga: opis paradoksu EPR podany wyżej opiera się na pomyśle Davida Bohma (1951) i jest jego najprostszą formą.

Rozwinięcie przez Bella

W 1964 roku John Stewart Bell udowodnił twierdzenie Bella oparte na doświadczeniu EPR. Mówi ono, że w takich procesach mechanika kwantowa prowadzi do innych przewidywań niż teorie lokalnie realistyczne popierane przez Einsteina. Nierówności Bella sprawdzono w wielu eksperymentach, m.in. tych Aspecta[2]. Pogrzebały one nadzieje Einsteina, ale nie przyznały pełni racji Bohrowi. Jego interpretacja kopenhaska nie przestała spotykać się z krytyką, m.in. ze strony samego Bella.

Przypisy

Bibliografia

  • publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytaćA. Einstein, B. Podolsky, N. Rosen. Can Quantum-Mechanical Description of Physical Reality Be Considered Complete?. „Phys. Rev.”. 47, s. 777 – 780, 1935. DOI: 10.1103/PhysRev.47.777. (ang.). 
  • Michał Heller: Wszechświat u schyłku stulecia. Kraków: Znak, 1994. ISBN 83-7006-348-9.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Quantum intro pic-smaller.png
(c) Voyajer z angielskojęzycznej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
self-made by Voyajer Janeen Hunt with pics from http://www.spaceandmotion.com/Physics-Quantum-Theory-Mechanics.htm specifically stating Copyright 1997 - 2005: Released as Copyleft / GNU Free Documentation License (FDL)
Sr1.svg
Autor: User:Ysmo, Licencja: CC BY 1.0
Light cone