Paradygmat (socjologia)
Podział paradygmatów (fundamentalnych założeń naukowych co do natury rzeczywistości, które przyjmuje się za oczywiste i nie neguje w badaniach) w naukach społecznych (a przede wszystkim w socjologii oraz w antropologii) w popularnej typologii Garetha Morgana i Gibsona Burrella z 1979 (Sociological paradigms and organizational analysis) opiera się na trzech podstawowych pytaniach:
- czy rzeczywistość ma charakter obiektywny, czy jest po części produktem umysłu (subiektywnym)?
- czy aby zrozumieć dobrze dany proces społeczny, trzeba być jego uczestnikiem?
- czy świat społeczny ulega ciągłej przemianie, czy też w gruncie rzeczy jest wciąż taki sam?
| świat społeczny się zmienia (social change) | świat społeczny jest ciągle taki sam (social order) | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| świat ma charakter obiektywny, badacz może go analizować z zewnątrz, stosując abstrakcyjne teoretyczne modele | radykalny strukturalizm | funkcjonalizm | |||
| świat ma charakter subiektywny, jedynie aktor będący w danej kulturze może go zrozumieć | radykalny humanizm | interpretatywizm | |||
Wybór paradygmatu badawczego ma ogromny wpływ na dobór metod badawczych, a także istotnie wpływa na preferencje dotyczące metod ilościowych i metod jakościowych – trudno wyobrazić sobie badacza wyznającego paradygmat funkcjonalistyczny, a zarazem stosującego teorię ugruntowaną.