Parafia św. Apostoła Jana Teologa w Mostowlanach

Ten artykuł należy dopracować: od 2015-01 → zweryfikować treść i dodać przypisy, → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Parafia św. Apostoła Jana Teologa

Cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Siedziba	Mostowlany
Adres	Mostowlany 8 16-040 Gródek
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	białostocko-gdańska
Dekanat	Gródek
Cerkiew	św. Apostoła Jana Teologa
Filie	cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego w Bobrownikach
Proboszcz	ks. prot. Sławomir Jakimiuk
Wezwanie	św. Apostoła Jana Teologa
Wspomnienie liturgiczne	8/21 maja, 26 września/9 października
Położenie na mapie gminy Gródek Cerkiew parafialna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew parafialna
Położenie na mapie województwa podlaskiego Cerkiew parafialna
Położenie na mapie powiatu białostockiego Cerkiew parafialna
53°03′55,1″N 23°52′45,0″E/53,065306 23,879167
Strona internetowa

Parafia św. Apostoła Jana Teologa – parafia prawosławna w Mostowlanach, w dekanacie Gródek diecezji białostocko-gdańskiej.

Na terenie parafii funkcjonują 2 cerkwie i 1 kaplica:

• cerkiew św. Apostoła Jana Teologa w Mostowlanach – parafialna
• cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego w Bobrownikach – filialna
• kaplica Świętych Kosmy i Damiana w Mostowlanach – cmentarna

Zasięg terytorialny

Parafia liczy około 300 wiernych^[1], zamieszkujących Mostowlany, Bobrowniki, Chomontowce, Dublany, Gobiaty, Narejki, Jaryłówkę, Skroblaki, Świsłoczany, Wierobie, Zubki i Zubry.

Historia

Nazwa miejscowości przypuszczalnie pochodzi od mostu na rzece Świsłocz. Wieś była ważnym punktem na drogach z Grodna i Wołkowyska do Korony.

Z zachowanych źródeł wynika, iż pod koniec XVI wieku w Mostowlanach istniała drewniana cerkiewka, która była filią parafii prawosławnej w Jałówce. Na początku XVII wieku parafia i podległe jej filie zostały zabrane prawosławiu i przekazane unitom, a wierni siłą nakłaniani do przejścia wiary unickiej. Opór wiernych był bardzo silny. W tym okresie wielu wiernych poniosło męczeńską śmierć za wiarę prawosławną. Istnieją informacje, że budynek nowej cerkwi fundowała w 1791 właścicielka dóbr Bułharynowa^[2].

W 1839 w Mostowlanach istniała już samodzielna parafia, która powróciła do prawosławia. Rozległość parafii i zapewne ciasnota w istniejącej cerkwi w Jałówce, była powodem utworzenia w Mostowlanach samodzielnej parafii. Należy przypuszczać, że było to w pierwszej połowie XIX wieku. Cerkiew wybudowana w 1791 spłonęła w 1841 i parafianie wybudowali tymczasową cerkiew w 1843^[2].

W 1861 rozpoczęto budowę nowej cerkwi pod wezwaniem św. Jana Teologa (istnieje obecnie) ze stojącą samodzielnie dzwonnicą. Pod koniec XIX wieku parafia składała się z 11 wiosek (Mostowlany, Bursowszczyzna, Wierobie, Grzybowce, Dublany, Zubki, Zubry, Kołosy, Świsłoczany, Skroblaki, Straszewo) i należało do niej ponad 3200 wiernych. Oprócz szkoły ludowej w Mostowlanach na terenie parafii istniały 3 szkoły cerkiewne (w Straszewie, Grzybowcach i Skroblakach)^[2]. Na początku XX wieku cerkiew rozbudowano. Parafia podlegała diecezji grodzieńskiej.

W 1915 miała miejsce ewakuacja ludności prawosławnej w głąb Rosji w obliczu zbliżającego się frontu. Powroty ludności miały miejsce po 1919.

Po II wojnie powstanie granicy na rzece Świsłocz i zamknięcie tradycyjnych szlaków z zachodu na wschód przyczyniło się do powolnego upadku miejscowości i – w konsekwencji – spadku liczby parafian.

W dniu 15 lutego 1995, około godz. 12:00 w Mostowlanach wydarzył się tragiczny wypadek. Spłonęła plebania, a w niej wieloletni proboszcz parafii Św. Ap. Jana Teologa Ks. protojerej mitrat Anatol Mielniczek i jego małżonka Matuszka Helena Mielniczek. Ks. Anatol wraz z Matuszką Heleną zostali pochowani w Mostowlanach przy cerkwi dla której służył przez wiele lat.

Proboszczowie

• 1837–1851 – ks. Mikołaj Szumowicz
• 1851–1855 – ks. Justynian Koncewicz
• 1859–1867 – ks. Łukjan Romanowicz
• 1867–1892 – ks. Stefan Babulewicz
• 1902–? – ks. Aleksander Żelazowski
• 1921–1926 – ks. Mateusz Petelski
• 1926–1930 – ks. Jan Wasiljew
• 1930–1931 – ks. Joil Sosnowski
• 1932–1961 – ks. Anatol Kasperski
• 1961–1994 – ks. Anatol Mielniczek
• 1994–2004 – ks. Aleksander Dobosz
• 2004–2013 – ks. Roman Kiszycki
• od 15.08.2013 – ks. Sławomir Jakimiuk^[3]

Galeria

• 

  Cerkiew filialna Zmartwychwstania Pańskiego w Bobrownikach
• 

  Kaplica cmentarna Świętych Kosmy i Damiana w Mostowlanach

Przypisy

Bibliografia

• Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, ss. 180–187, 224
• Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012
• EpiskopE. Iosif EpiskopE., Гродненскій православно-церковный календарь или Православіе въ Брестко-Гродненской землѣ въ концѣ ХІХ вѣка, Woroneż: Типографія В. И. Исаева, 1899 .

Linki zewnętrzne

• Strona parafii