Parafia św. Jana Chrzciciela w Wołkołacie

Parafia św. Jana Chrzciciela w Wołkołacie
Парафія Св. Яна Хрысціцеля y Валкалаце
Ilustracja
kościół parafialny
Państwo Białoruś
SiedzibaWołkołata
Adresul. Centralna 5A 211713 Wołkołata
Data powołania1520, 1624
Wyznaniekatolickie
Kościółrzymskokatolicki
Diecezjawitebska
DekanatDokszyce
Kościółśw. Jana Chrzciciela w Wołkołacie
Filiekaplica Matki Bożej Ostrobramskiej w Janczukach i kaplica św. Antoniego Padewskiego w Horodyszczach
Proboszczks. Oleg Piwowar
Wezwanieśw. Jana Chrzciciela
Wspomnienie liturgiczne24 czerwca
Położenie na mapie Białorusi
Ziemia54°55′37,3″N 27°22′09,3″E/54,927028 27,369250

Parafia św. Jana Chrzciciela w Wołkołacie (biał. Парафія Св. Яна Хрысціцеля y Валкалаце) – parafia rzymskokatolicka w Wołkołacie. Należy do dekanatu dokszyckiego diecezji witebskiej[1].

Pomimo tragicznych doświadczeń podczas II wojny światowej, kiedy z rąk Niemców i Rosjan zginęło dwóch proboszczów parafii, kościół w Wołkołacie był nieprzerwanie otwarty w okresie okupacji niemieckiej i władzy sowieckiej.

Historia

Pierwszy kościół w Wołkołacie został ufundowany w 1520[2][3][4]. Kościół prawdopodobnie uległ zniszczeniu podczas reformacji, ponieważ w 1624 r.[5][6] podkomorzy oszmiański Jan Dołmat-Isajkowski dokonał kolejnej fundacji kościoła i plebanii. W 1748 r. wybudowano nową, murowaną dzwonnicę[3].

W 1713 r. oprócz proboszcza ks. Józefa K. Kleczkowskiego funkcję pomocniczą administratora plebanii pełnił ks. Michał Paweł Górski. W 1724 r. w parafii wprowadzono Bractwo Opatrzności Bożej, którego podstawą założenia był przywilej papieża Innocentego XIII[3]. W 1744 r. parafia leżała w dekanacie połockim diecezji wileńskiej. W latach 1761–1794 proboszczem był ks. Michał Antoni Halicki. Parafia miała wówczas kaplicę w Januszowie u Oskierków, trzy cmentarze z których tylko kościelny był ogrodzony, w parafialnej szkole uczył Stefan Krajewski (w 1777 r. zapisanych było 4 mieszczańskich dzieci)[3].

Po rozbiorach Polski parafia stała się w nowej diecezji mińskiej beneficjum dla kanoników i pracowników katedry. Tzw. „intraty proboszczowskie” przeznaczono na utrzymanie wikarych katedralnych. W 1849 r. wraz z całym dekanatem wilejskim parafia Wołkołata została włączona do diecezji wileńskiej, tym razem w dekanacie nadwilejskim. Do parafii należały oprócz miasteczka Wołkołata 72 wioski. W 1850 r. parafia posiadała kaplicę w Żośnie Starym, w 1863 r. także w Teresdworze i na cmentarzu[3].

W 1877 r. postawiono nowe ogrodzenie wokół kościoła, a w 1896 r. pokryto je dachówką. W latach 1884–1893 staraniem proboszcza ks. dziekana Nikodema Cycena wybudowano nową świątynię, a dokładnie obudowano starą drewnianą, ceglano-kamiennymi ścianami. W ten sposób pod pozorem remontu, udało się obejść carski zakaz budowy nowych świątyń, wprowadzony jako represja po powstaniu styczniowym[7]. W 1884 r. wybudowano również plebanię. Ksiądz Cycen był inicjatorem założenia na nowo „domu ubogich”, jaki utrzymywał się z ofiar zbieranych na cmentarzu w dzień Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny. W 1893 r. konsekrowano nowy kościół[3].

Ks. Romuald Dronicz

Od 1938 r. proboszczem parafii był ks. Romuald Dronicz. 14 października 1938 r. wydano pozwolenie na budowę kaplicy w Zawliczu[3]. Po wybuchu II wojny światowej, podczas okupacji rosyjskiej, proboszcz sprzedawał swoje prywatne mienie, by zapłacić nakładane przez okupanta podatki i nie dopuścić do zamienienia kościoła w magazyn. Po niemieckim ataku na ZSRR pomagał m.in. jeńcom rosyjskim (opanował epidemię, która wybuchła w obozie jenieckim w Wołkołacie) oraz Żydom. W czerwcu 1942 r. został aresztowany przez Niemców w czasie Polenaktion – masowych aresztowań polskiej inteligencji. Był więziony w Berezweczu. 4 lipca 1942 r. został zamordowany w lesie Borek wraz z 4 innymi kapłanami[8][9].

Ks. Eugeniusz Łatecki

Po aresztowaniu ks. Romualda Dronicza administratorem parafii był ks. Eugeniusz Łatecki, proboszcz parafii w Drozdowszczyźnie[10].

20 czerwca 1943 roku ks. dziekan Jan Romejko z Łuczaju powiadomił ks. Łateckiego o grasującej na terenie jego parafii „uzbrojonej bandzie” i nie radził mu jechać do Drozdowszczyzny. Ten jednak pojechał. Wieś została zaatakowana przez oddział sowieckich partyzantów. W trakcie grabieży Rosjanie zamordowali co najmniej 5 osób. Po mszy św. niedzielnej wyprowadzony z kościoła, przestrzelono mu obie ręce, którymi trzymał uzdę konia, wybito kolbą karabinu oko, po czym zamordowano strzałami z karabinu maszynowego. Kapłan został pochowany na cmentarzu w Duniłowiczach[10][11][12].

Okres powojenny

W latach 1961–1984 proboszczem był ks. Kazimierz Tomkowicz, były kapelan AK i więzień łagrów sowieckich w latach 1949–1953[13].

Po śmierci ks. Tomkowicza, przez kolejne cztery lata, posługę duszpasterską w parafii wykonywali sąsiedni proboszczowie. Opiekę nad parafią sprawował w tym czasie ks. Franciszek Grynkiewicz, później w latach 1985–1986 r. dojeżdżał ks. Edmund Dowgiłowicz-Nowicki, a od 1987 r. pojawiał się jako wikariusz o. Piotr Jasiewicz, który po roku pracy dojazdowej otrzymał pozwolenie na zamieszkanie tu na stałe. Z inicjatywy o. Jasiewicza wyremontowano świątynię, uporządkowano teren przykościelny oraz zadbano o rozwój kaplic w Sierhach i Janczukach[3]. Kaplica Matki Bożej Ostrobramskiej w Janczukach została w 1994 r. przerobiona z domu mieszkalnego[14]. Z obszaru parafii wydzielono nową parafię św. Piotra i Pawła w Sierhach. 13 czerwca 2019 r. uroczyście poświęcono kaplicę św. Antoniego Padewskiego w Horodyszczach przerobioną z dawnego kołchozowego kantoru.

Demografia[3]

Liczba katolików, wiernych parafii, w poszczególnych latach.

Proboszczowie parafii[3]

imię i nazwiskodaty urzędowania
Ks. Stanisław Święcicki1638–1641
Ks. Marcin Borzęcki1651–1674
Ks. Władysław Dzięgielewski1682–1695
Ks. Kazimierz Kurpowski1695–1698
Ks. Józef Kleczkowski1710–1737
Ks. Bonifacy Klaczkowski1749–1750
Ks. Michał Antoni Halicki1761–1794
Ks. Jarostyw1791
Ks. Zygmunt Łastowski1798
Ks. Bazyli Salmonowicz1798–1802
Ks. Zienkowicz–1816
Ks. Bazyli Ginko1816–1839
Ks. Marcin Augustynowicz1841–1868
Ks. Abdon Andrzejkowicz1868–1870
Ks. Nikodem Cycen1871–1901
Ks. Bolesław Sokołowski1901–1911
Ks. Wincenty Gabiszewski1911–1917
Ks. Adolf Ołdziejowski1917–1924
Ks. Mieczysław Sawicki1924–1927
Ks. Aleksander Hanusewicz1927–1936
Ks. Jan Jaśkiewicz1936–1938
Ks. Romuald Dronicz1938–1942
Ks. Eugeniusz Łatecki1942–1943
Ks. Stanisław Górski1943–1961
Ks. Kazimierz Tomkowicz1961–1984
vacat1984–1988
O. Piotr Jasiewicz OFMCap1988–2016
Ks. Oleg Piwowar2016–

Przypisy

  1. ↑ Ваўкалаты – Парафія Св. Яна Хрысціцеля, Віцебская дыяцэзія рыма-каталіцкага касцёла ў Беларусі [dostęp 2020-04-02] (ros.).
  2. ↑ Inne źródła mówią o 1522, 1524 oraz 1525 r.
  3. ↑ a b c d e f g h i j K. Shastouski, Wołkołata | Kościół Św. Jana Chrzciciela – Komentarze, Radzima [dostęp 2020-04-03].
  4. ↑ Ва ўрачыстасць Яна Хрысціцеля біскуп Алег Буткевіч наведаў з пастырскай візітацыяй парафію ў Ваўкалаце | Каталіцкі Веснік, catholicnews.by [dostęp 2020-04-03] (ros.).
  5. ↑ Inne źródła wskazują 1625 r.
  6. ↑ Касцёл Іаана Хрысціцеля. Докшыцкі раён, в. Валкалата, pridvinie.vlib.by [dostęp 2020-04-15].
  7. ↑ Wołkołata – wieś w Dokszyckim powiatu, Witebskiego obwodu Białorusi. Kościół, Atrakcje i Zabytki, Podróż i Turyzm, Pomniki architektury., vedaj.by [dostęp 2020-04-02] (pol.).
  8. ↑ Romuald Dronicz. Martyrologium, www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2020-04-02].
  9. ↑ Czas miłosierdzia, archibial.pl [dostęp 2020-04-02].
  10. ↑ a b Eugeniusz Łatecki. Martyrologium, www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2020-04-18].
  11. ↑ Ks. Tadeusz Krahel: Ks. Eugeniusz Łatecki (20 VI 1943) (pol.). Czas Miłosierdzia On Line. [dostęp 2015-10-25].
  12. ↑ Gienek: Zabójstwo księdza, czyli zbrodnia partyzantów sowieckich (pol.). Miasto Postawy i okolice. [dostęp 2015-10-25].
  13. ↑ „Dziadek w polskim mundurze”: Karol Tomkowicz, Związek Polaków na Białorusi, 23 czerwca 2015 [dostęp 2020-04-01] (pol.).
  14. ↑ Catholic.by – Ваўкалата – парафія Яна Хрысціцеля, old.catholic.by [dostęp 2020-04-02] (biał.).

Bibliografia

Parafie dekanatu dokszyckiego
  • Parafia Chrystusa Króla Wszechświata w Biegomli
  • Parafia Matki Bożej Miłosierdzia w Bierezówce
  • Parafia Świętej Rodziny i św. Jana Marii Vianneya w Borsukach
  • Parafia Trójcy Przenajświętszej w Dokszycach
  • Parafia Jezusa Miłosiernego w Gnieździłowie
  • Parafia Najświętszego Serca Jezusowego w Królewszczyźnie
  • Parafia Najświętszego Imienia Maryi w Parafianowie
  • Parafia Królowej Korony Polskiej w Porpliszczach
  • Parafia św. Eliasza w Urożajnych
  • Parafia św. Jana Chrzciciela w Wołkołacie

Media użyte na tej stronie