Parafia św. Mikołaja w Chrzanowie

Parafia św. Mikołaja
Ilustracja
Kościół parafialny
Państwo

 Polska

Siedziba

Chrzanów

Adres

ul. Mickiewicza 5
32-500 Chrzanów

Data powołania

przed 1325

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Archidiecezja

krakowska

Dekanat

Chrzanów

Kościół

św. Mikołaja

Proboszcz

ks. Roman Sławeński

Wspomnienie liturgiczne

św. Mikołaja (6 grudnia)

Położenie na mapie Chrzanowa
Mapa konturowa Chrzanowa, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Mikołaja”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Mikołaja”
Położenie na mapie powiatu chrzanowskiego
Mapa konturowa powiatu chrzanowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Mikołaja”
Położenie na mapie gminy Chrzanów
Mapa konturowa gminy Chrzanów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Mikołaja”
Ziemia50°08′35″N 19°24′16″E/50,143056 19,404444
Strona internetowa
Południowa fasada kościoła św. Mikołaja z dzwonnicą.

Parafia św. Mikołaja – rzymskokatolicka parafia znajdująca się w Chrzanowie, na osiedlu Śródmieście. Parafia należy do archidiecezji krakowskiej i dekanatu Chrzanów.

Parafia liczy 9600 wiernych. Przy parafii działa świetlica środowiskowa dla dzieci im. bł. Edmunda Bojanowskiego. W obiektach parafialnych przy ul. Sokoła 8 i ul. Kościuszki 9 działają dwie placówki Fundacji im. Brata Alberta dla osób niepełnosprawnych - Warsztaty Terapii Zajęciowej[1] i Świetlica Terapeutyczna .[2]

Historia parafii

Parafia św. Mikołaja została wymieniona po raz pierwszy w wykazie dziesięciny papieskiej z lat 1325-1327. Jednak jej powstanie trzeba przesunąć do XIII w., kiedy z kapelanii tworzono parafie. Pierwszym proboszczem znanym z imienia jest Bartłomiej, z którym współpracowali księża Janisław oraz Idzi. Trudno cokolwiek powiedzieć o tym, w jakim kościele prowadzili duszpasterstwo w XII i XIII w. Parafia początkowo należała do dekanatu oświęcimskiego, od 1340 r. do dekanatu nowogórskiego, a od końca XV w. do sławkowsko-bytomskiego. Pierwszy kościół był prawdopodobnie drewniany. Murowany, wzmiankowany przez Jana Długosza wzniesiono najpewniej w pierwszej połowie XV w.

Do parafii należało miasto Chrzanów, w XVI w. dołączono Góry Luszowskie i młynarzy z Sierszy, a w XVIII w. wieś Kąty.

Kościół św. Mikołaja

Pierwsze wzmianki o kościele w Chrzanowie spotykamy w okresie jagiellońskim. Jan Długosz w księdze uposażeń kościelnych napisał, że „Chrzanów miasto ma kościół murowany". Nie przekazał jednak wiadomości, kiedy i przez kogo kościół ten został wzniesiony. Z innych dokumentów wynika, że w 1429 r. Mikołaj Rot murarz krakowski odbiera zapłatę 48 grzywien i 1 wiardunek za budowę kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Mikołaja. Wysokość otrzymanego wynagrodzenia wskazuje na rozległy zakres prowadzonych robót. W 1446 r. kościół, do którego przylegał zapewne cmentarz, został otoczony murem. Plebanem w Chrzanowie był wówczas Jan, którego wymienia dokument z 1443 r. Istnienie murowanego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Mikołaja w Chrzanowie potwierdzają też dane z lat następnych. Wiele więc wskazuje na to, że prezbiterium tego kościoła jest najstarszą zachowaną budowlą w Chrzanowie.

W połowie XVI w. do gotyckiego prezbiterium i nawy dobudowano południową kaplicę. W 1598 r. kościół posiadał cztery ołtarze (św. Mikołaja, Matki Bożej, św. Anny i Bożego Ciała), chrzcielnicę, tabernakulum oraz chorągiew i latarnie, które noszono przed kapłanem udającym się do chorego. W murze znajdowały się cztery furtki, w zachodniej części dziedzińca kościelnego znajdowała się kaplica św. Rocha oraz drewniana dzwonnica z trzema dzwonami. Przy kościele znajdował się cmentarz, szpital i szkoła parafialna. W połowie XVII w. od strony północnej postawiono kaplicę św. Stanisława (fundatorem był kasztelan biecki Andrzej Samuel Dembiński). Pod kościołem znajdowały się cztery podziemia, w których chowano wybitnych mieszczan m.in. Jana Wartałę Wartalskiego i Franciszka Wolnego. Kościół palił się trzykrotnie: w 1646, 1726 i 1748 r.

Miasto się rozwijało i na początku XX w. postanowiono o poszerzeniu kościoła. Projekt rozbudowy opracował Stanisław Oszacki. Rozbudowę przeprowadzono w latach 1912–1914, gdy proboszczem był ks. Jakub Kamieński. Świątynię konsekrował książę biskup Adam Stefan Sapieha 24 czerwca 1921 r. Z dawnego kościoła pozostało prezbiterium i kaplica św. Stanisława. W 2000 r. rozpoczęto prace przy renowacji świątyni.

W prezbiterium znajduje się ołtarz główny z 1882 r., dedykowany patronowi kościoła, według projektu inż. Franciszka Urbańczyka. Ołtarz został zbudowany na zlecenie ks. Władysława Głębockiego (proboszcza w Chrzanowie w latach 1881-1907). W ołtarzu umieszczono barokowe figury pochodzące z kościoła Mariackiego w Krakowie: św. Joachima, św. Anny, króla Dawida i czterech aniołów. Obraz św. Mikołaja w głównym ołtarzu, jak również św. Stanisława w kaplicy bocznej, malował Michał Stachowicz (1768 -1825). Obraz św. Stanisława został umieszczony prawdopodobnie w 1824 r., kiedy z Czernej sprowadzono ołtarz z czarnego marmuru. Badania wskazują, że wyrzeźbiono go dla kościoła w Czernej około 1600 r.

Ze starych i cennych przedmiotów w kościele św. Mikołaja można wymienić wczesnorenesansowy świecznik spiżowy, wykonany w 1534 r. przez Hansa Fischera w Norymberdze i barokową chrzcielnicę z 1648 r. Na bocznym filarze umieszczona jest mała mozaika przedstawiająca Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Jest to dar Henryka Loewenfelda, który otrzymał ją od papieża Leona XIII.

Kościół św. Krzyża

Oprócz kościoła parafialnego w mieście znajdowała się druga świątynia pod wezwaniem św. Krzyża. Powstała ona prawdopodobnie w XVI w. i znajdowała się na ul. Świętokrzyskiej. W 1748 r. w czasie wizytacji dziekana nakazano remont kościółka. Nie posiadał on wówczas ani wyposażenia ani własnego księdza. Kościółek poprawiono w 1754 r. dzięki hojności parafian. Chowano przy nim zmarłych do około 1800 r. W 1827 r. budowla jeszcze stała, jednak wkrótce zburzono ją, a plac sprzedano. Kiedy nowy właściciel zaczął na nim budować, wykopywano kości. Pleban nakazał pogrzebać je na cmentarzu.

Zabytki

Święty Mikołaj, patron parafii, jest także patronem miasta Chrzanowa i do XIX w. znajdował się w herbie miasta, obecnie zaś umieszczony jest w herbie powiatu chrzanowskiego.

Grupy parafialne

Działające grupy parafialne to: ministranci i lektorzy, schola dziecięca i młodzieżowa, Rada Duszpasterska, Straż Honorowa Najświętszego Serca Pana Jezusa, Żywy Różaniec, Klub Inteligencji Katolickiej, Ruch Światło-Życie, Oaza Rodzin, Grupa Anonimowych Alkoholików, Ruch Wiara i Światło, chór parafialny „Canzona”, stowarzyszenie „NICOLAUS”.

Przypisy

  1. ↑ Chrzanów / Fundacja Św. Brata Alberta, albert.krakow.pl [dostęp 2022-09-19].
  2. ↑ Chrzanów / Fundacja Św. Brata Alberta, albert.krakow.pl [dostęp 2022-09-19].

Linki zewnętrzne

Parafie dekanatu chrzanowskiego

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Japanese Map symbol (Church).svg
Japanese map symbol "Church". U+26EA
Chrzanow swmikolaja mpazdziora.JPG
Autor: Mariusz Paździora, Licencja: CC BY 3.0
Kościół św. Mikołaja w Chrzanowie
Chrzanów location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Chrzanow 11.jpg
Autor: Gryffindor, Licencja: CC BY-SA 3.0
Church of St. Nicholas in Chrzanów