Parafia św. Mikołaja w Kośnej

Parafia św. Mikołaja

Cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Siedziba	Kośna
Adres	Kośna 17-250 Kleszczele
Data powołania	przed 1560; 1940 (reaktywacja)
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	warszawsko-bielska
Dekanat	Kleszczele
Cerkiew	św. Mikołaja
Proboszcz	ks. mitrat[1] Paweł Kononiuk
Wezwanie	św. Mikołaja
Wspomnienie liturgiczne	9/22 maja; 6/19 grudnia; 16/29 września – św. Eufemii
Położenie na mapie gminy Kleszczele Cerkiew parafialna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew parafialna
Położenie na mapie województwa podlaskiego Cerkiew parafialna
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Cerkiew parafialna
52°33′46,3″N 23°15′24,7″E/52,562861 23,256861

Parafia św. Mikołaja – parafia prawosławna w Kośnej, w dekanacie Kleszczele diecezji warszawsko-bielskiej.

Na terenie parafii funkcjonuje 1 cerkiew:

• cerkiew św. Mikołaja w Kośnej – parafialna

Historia

Pierwsze pisemne wzmianki o parafii prawosławnej w Kośnej pochodzą z 1560; zawarte zostały w rejestrze pomiaru włócznego Kleszczel. Można tam przeczytać o ...cerkwi pana Pawła Sapiehy Wojewody Nowogrodzkiego (...) [od] rzeczki Kosnoj na krzyż... i o duchownym Hrycz[u] pop[ie] Kosnienski[m]. Dokładny opis samej świątyni pochodzi z 1727, z zapisków wizyty generalnej: ...Cerkiew na gurze mała palem ogrodzona przestarzała Mieyscami tarcicami obito z kouła y Krzyżem żelaznym. Dach na Cerkwie gątowy stary Babiniec stary bez podłogi. Carskie Drzwi stolarskie staroświeckie (...) obrazów Moskiewskich pięć.... Cerkiew posiadała włókę gruntu na polach i 2 morgi posesji. Do parafii należały w tym czasie 2 wsie: Kośna i Pohreby. W 1740 w skład parafii weszła również wieś Dasze, w której powstał oddzielny cmentarz (...mogiłki Daszowskie...).

Po synodzie połockim (1839) parafia weszła w skład Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W tym czasie liczyła 838 osób. W latach 50. XIX w. cerkiew parafialna nosiła wezwanie św. Józefa.

W latach 80. XIX w. w Kośnej zbudowano murowaną cerkiew, poświęconą 3 lutego 1889. W tym czasie parafia liczyła 1963 wiernych, zamieszkujących Kośną, Biełki, Dasze, Mołoczki, Pogreby, Śnieżki i Żuki. Na terenie parafii działało 6 szkół gramoty. W 1899 do parafii należało 2055 osób.

W 1900 parafia weszła w skład dekanatu kleszczelowskiego nowo powstałej eparchii grodzieńskiej i brzeskiej. W tym czasie do parafii przyłączono wieś Pietrowszczyznę, natomiast wsie Biełki i Śnieżki włączono do parafii w Sasinach. Na początku XX w. parafia prowadziła 4 szkoły: cerkiewno-parafialną w Daszach oraz 3 gramoty. Ziemi cerkiewnej było 77 dziesięcin. Działalność parafii została przerwana w czasie I wojny światowej, kiedy to większość ludności prawosławnej udała się w głąb Rosji.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i powrocie ludności z bieżeństwa władze nie wyraziły zgody na reaktywację parafii. W latach 20. XX w. wiernych przyłączono do parafii w Kleszczelach, a w 1936 w Kośnej utworzono parafię neounicką, której władze państwowe przekazały miejscową cerkiew. Parafia neounicka objęła teren dawnej parafii prawosławnej, z wyjątkiem wsi Pogreby (w której nikt nie przyjął neounii). Reaktywacja parafii prawosławnej w Kośnej nastąpiła w 1940.

Po II wojnie światowej parafię włączono do dekanatu bielskiego diecezji białostocko-bielskiej. Od 1951 parafia należy do dekanatu kleszczelowskiego diecezji warszawsko-bielskiej.

W 1988 oddano do użytku nowy dom parafialny. W latach 90. XX w. przeprowadzono remont cerkwi (wymieniono zewnętrzne tynki i pokrycie dachu).

Do parafii należą wsie: Kośna, Dasze, Mołoczki, Pogreby i Żuki. Parafia posiada dwa cmentarze: w Kośnej i Daszach. Ogólna powierzchnia gruntów cerkiewnych wynosi 10,68 ha.

Parafia liczy ok. 450 osób.

Wykaz proboszczów

Do czasów I wojny światowej

• 1560 – ks. Hrycz
• 1699 – ks. Laurenty Maliszewski
• 1727 – ks. Jan Pietrzykowski
• 1835–1847 – ks. Tadeusz Tarasiewicz
• 1847–1861 – ks. Dionizy Lewicki
• 1861–1899 – ks. Mikołaj Lewicki
• 1899–1902 – ks. Eugeniusz Lewicki
• 1902 – ks. Jan Kudrycki
• 1903–1912 – ks. Eugeniusz Kraskowski
• 1912–1915 – ks. Eugeniusz Marusow

Po reaktywacji parafii prawosławnej

• 1941–1949 – ks. Eufimiusz Maksimczuk
• 1951–1952 – ks. Łukasz Janowicz
• 1952–1959 – ks. Jonasz Gołub
• 1959 – ks. Borys Domaracki
• 1959–1968 – ks. Włodzimierz Białomyzy
• 1969–1976 – ks. Leonidas Jankowski
• 1976–1977 – ks. Mikołaj Bańkowski
• 1977 – ks. Witalis Gawryluk
• 1977 – ks. Włodzimierz Kurpianowicz
• 1977–1982 – ks. Paweł Kononiuk
• 1982–1984 – ks. Mirosław Oreszczuk
• od 1984 – ks. Paweł Kononiuk

Przypisy

Bibliografia

• Kalendarz Prawosławny 2014, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, Warszawa 2013, ISSN 1425-2171, ss. 233–234.
• Kalendarz Prawosławny 2015, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, Warszawa 2014, ISSN 1425-2171, ss. 139–141.
• Kalendarz Prawosławny 2022, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, Warszawa 2021, ISSN 1425-2171, s. 201.
• Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012

Linki zewnętrzne

• Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – zdjęcie cerkwi św. Mikołaja w Kośnej