Parafia św. Mikołaja w Radomiu

Parafia św. Mikołaja
Cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Siedziba	Radom
Adres	ul. Warszawska 15 26-600 Radom (cmentarz prawosławny)
Data powołania	1837
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	łódzko-poznańska
Dekanat	Kraków
Cerkiew	św. Mikołaja
Proboszcz	ks. prot.[1] mgr Paweł Sidoruk[2]
Wezwanie	św. Mikołaja
Wspomnienie liturgiczne	9/22 maja; 6/19 grudnia
Położenie na mapie Radomia Cerkiew parafialna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew parafialna
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Cerkiew parafialna
51°24′55,6″N 21°09′10,6″E/51,415444 21,152944
Strona internetowa

Parafia Świętego Mikołaja – parafia prawosławna w Radomiu, w dekanacie Kraków diecezji łódzko-poznańskiej.

Na terenie parafii funkcjonuje 1 cerkiew:

• cerkiew św. Mikołaja w Radomiu – parafialna

Historia

W XVIII wieku kupcy greccy, uciekając przed prześladowaniami tureckimi, znaleźli schronienie w Polsce. Osiedlili się m.in. w Opatowie i uzyskali zgodę władz Królestwa Polskiego do zakładania swoich świątyń w domach prywatnych, utrzymania we własnym zakresie kapłana prawosławnego i odprawiania nabożeństw w obrządku bizantyjskim. Z tego okresu (1778) bierze swój początek prawosławna parafia w Opatowie, która w 1837 została przeniesiona do Radomia.

W Radomiu na pierwszą cerkiew zaadaptowano dawny kościół klasztorny Sióstr Bernardynek, zamknięty przez władze austriackie w 1809 i przerobiony na więzienie. Pierwszym proboszczem prawosławnym w Radomiu został ks. Ignacy Klimowicz. W tym czasie do parafii należało 234 wiernych (nie licząc wojskowych).

W październiku 1837 odbyła się uroczysta konsekracja radomskiej cerkwi, której dokonał biskup warszawski Antoni (Rafalski), sufragan eparchii wołyńskiej. Z tej okazji główny konsekrator ofiarował ewangeliarz z własnoręcznym napisem: „Księgę tę, św. Ewangelię, składam w darze radomskiej cerkwi prawosławnej pw. św. Mikołaja w dniu jej wyświęcenia 10/22 października 1837 roku. Pokorny Antoni, prawosławny biskup Warszawski”. Ewangeliarz (pochodzący z 1804) zachował się do dzisiaj i jest używany podczas uroczystych nabożeństw w parafii.

W wyniku starań biskupa Antoniego parafia otrzymała w 1839 parcelę miejską przy szosie warszawskiej na urządzenie tam cmentarza. Począwszy od lat 70. XIX w., rodziła się myśl o wybudowaniu własnej, prawosławnej świątyni w Radomiu. Potrzebę potęgował szybki wzrost liczby parafian, a ponadto architektura świątyni wydawała się obca duchowi prawosławia. Współistnienie cerkwi w jednym kompleksie z budynkami więzienia również budziło kontrowersje.

W 1902 ukończono budowę okazałej, posiadającej 3 ołtarze cerkwi pod wezwaniem św. Mikołaja, zlokalizowanej w samym centrum miasta. Konsekracji świątyni dokonał w styczniu tegoż roku biskup lubelski German, biskup pomocniczy eparchii chełmsko-warszawskiej. W 1901 parafia liczyła 2757 osób, a według danych statystycznych, zawartych w Obzorach Radomskoj Gubierni – na terenie całej guberni radomskiej zamieszkałych na stałe było 1907, a czasowo 2287 wyznawców prawosławia.

Wybuch I wojny światowej zmienił sytuację radomskich prawosławnych. Liczba parafian znacznie się zmniejszyła, przestały funkcjonować wszystkie świątynie prawosławne w mieście – gimnazjalna, pułkowa oraz sobór (św. Mikołaja). 20 lipca 1915 do Radomia wkroczyły wojska austriacko-węgierskie. Traktując prawosławny sobór jako zdobycz wojenną, ograbiły go ze wszystkiego, co stanowiło jakąkolwiek wartość, a następnie ogołocony przekazały władzom miejskim.

W 1918 staraniem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego planowano przerobienie soboru na Muzeum Ziemi Radomskiej. Sporządzono projekt, lecz idea ta nie została zrealizowana. W latach 1925–1930 sobór przebudowano na rzymskokatolicki kościół garnizonowy, po czym dokonano uroczystej konsekracji.

Po I wojnie światowej radomska parafia prawosławna utraciła osobowość prawną. W ciągu całego okresu międzywojennego nie udało się zorganizować parafii. Nabożeństwa były bardzo rzadko odprawiane, w wynajmowanych pomieszczeniach, przez zaproszonego lub delegowanego duchownego, najczęściej z Warszawy.

Podczas II wojny światowej, korzystając z gościnności parafii luterańskiej, urządzono cerkiew domową w pomieszczeniu kamienicy przy ulicy Mikołaja Reja 6.

W 1959, po oficjalnym wznowieniu działalności parafii, przyznano subwencję z Funduszu Kościelnego na budowę cerkwi. Świątynię postanowiono wybudować na cmentarzu prawosławnym przy ulicy Warszawskiej 15. Budowę cerkwi rozpoczęto w 1980, jednak już w 1983 przerwano ze względu na poważne błędy konstrukcyjne, uniemożliwiające kontynuację prac. Głównym inicjatorem podjęcia na nowo budowy radomskiej świątyni parafialnej był przede wszystkim ówczesny metropolita Bazyli, biorąc w tym przedsięwzięciu aktywny i osobisty udział.

W 1986 wznowiono budowę cerkwi, którą ukończono po 6 latach. Konsekracji dokonał ówczesny biskup białostocki i gdański Sawa, w asyście ordynariusza diecezji biskupa Szymona oraz biskupa lubelskiego i chełmskiego Abla.

19 grudnia 2017 r. oddano do użytku nowy dom parafialny. Tego samego dnia w radomskiej cerkwi miały miejsce święcenia kapłańskie^[3].

Wykaz proboszczów

• 1939–1946 – ks. Izaakiusz Doroszenko
• 1946–1954 – ks. Teodor Kuczyński
• 1954 – ks. Bazyli Laszenko
• 1955 – ks. Dymitr Doroszkiewicz
• 1956 – ks. Eugeniusz Mironowicz
• 1956–1961 – ks. Konstanty Gromadzki
• 1961–1969 – ks. Aleksander Janowski
• 1969–1980 – ks. Stefan Wawreniuk
• 1980–1984 – ks. Anatol Fiedoruk
• 1984–2006 – ks. Rościsław Kozłowski
• 2006–2018 – ks. Tomasz Rubczewski
• od 2018 – ks. Paweł Sidoruk

Zobacz też

• Cmentarz Prawosławny w Radomiu

Przypisy

Bibliografia

• ks. Jarosław Antosiuk Radomskie prawosławie. Radom 2003
• Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 243
• Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012

Linki zewnętrzne

• Strona parafii