Parafia Ewangelicko-Augsburska Świętego Krzyża w Słupsku

Parafia Ewangelicko-Augsburska
Świętego Krzyża
Ilustracja
Kościół Ewangelicko-Augsburski
Świętego Krzyża w Słupsku
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Siedziba

Słupsk

Adres

ul. Krzywa 1
76-200 Słupsk

Wyznanie

luteranizm

Kościół

Kościół Ewangelicko-Augsburski

Diecezja

pomorsko-wielkopolska

Kościół

Ewangelicko-Augsburski Świętego Krzyża

Filie

Kaplica w Lęborku,
kaplica w Gardnie Wielkiej,
kaplica w Główczycach

Proboszcz

ks. Wojciech Froehlich

Położenie na mapie Słupska
Mapa konturowa Słupska, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-AugsburskaŚwiętego Krzyża”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-AugsburskaŚwiętego Krzyża”
Ziemia54°27′43″N 17°01′55″E/54,461944 17,031944
Strona internetowa

Parafia Ewangelicko-Augsburska Świętego Krzyża w Słupsku – parafia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, w diecezji pomorsko-wielkopolskiej. Jedna z nielicznych dwujęzycznych parafii ewangelickich w Polsce. W 2021 liczyła 220 wiernych[1].

Wnętrze kościoła Świętego Krzyża

Historia

Reformacja i luteranizm w Słupsku

Historia luteranizmu w Słupsku rozpoczyna się wraz z początkiem reformacji. Kolejni protestanccy kaznodzieje byli jednak wydalani z miasta przez księcia Bogusława X. Dopiero w 1535 roku po publicznej dyspucie z katolikami luteranizm stał się wyznaniem panującym w księstwie pomorskim.

W XIX wieku w kościele ewangelickim zachodziły organizacyjne zmiany. Doszło do zjednoczenia kościołów luterańskiego i reformowanego, co spowodowało sprzeciw części wiernych, trwających w wyznaniu luterańskim. Rozpoczęły się prześladowania staroluterańskich księży ze strony państwa pruskiego, sprzyjającemu Zjednoczonemu Kościołowi Unijnemu. Jeden z nich, ks. Friedrich Lasius po zwolnieniu z więzienia przybył na pomorze i na ziemi słupskiej rozpoczął głosić kazania i tworzyć parafię. Prześladowania trwały do 1840 roku, kiedy to Fryderyk Wilhelm IV po wstąpieniu na tron ogłosił tolerancję wobec luteran, a wydana w 1845 roku wydana Koncesja Generalna stworzyła ramy prawne do organizacji Kościoła luterańskiego.

Tolerancja religijna

Parafia staroluterańska w Słupsku stała się probostwem w 1857 roku, a pierwszy proboszcz, pochodzący z Badenii Georg Friedrich Haag, objął urząd 1 kwietnia tego roku. 11 listopada, w rocznicę chrztu Marcina Lutra wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła przy ulicy Großer Aucker 40 (obecnie ul. Słowackiego 40). W wyniku skromnych funduszy starano się jak najbardziej oszczędzać na materiałach, przez co budowany kościół kilkakrotnie się zawalał. Ostatecznie budowę zakończono i kościół poświęcono 28 sierpnia 1859 roku.

Georg Haag w maju 1862 roku złożył swój urząd i wrócił do rodzinnej Badenii. Pod koniec 70. lat XIX wieku liczyła 718 parafian - największą ich liczbę w historii. Jednak na początku lat 80. Słupsk dosięgła fala uchodźstwa. Podsłupskie parafie wiejskie straciły ok. 1/5, a parafia miejska 9% swoich wiernych. Mimo problemów w 1899 roku przy ul. Drewnianej 4 zbudowana została długo wyczekiwana plebania, rozbudowana następnie w 1913 roku.

W parafii prężnie działało kilka zgromadzeń. W 1898 roku bezskutecznie próbowano utworzyć koło młodzieżowe, jednak stale rozwijały się chór kościelny, stowarzyszenie mężczyzn, stowarzyszenie kobiet oraz związek młodych kobiet. Ten ostatni z czasem przeistoczył się w związek młodzieży.

W 75. rocznicę wybudowania kościoła w 1937 roku dokonano remontu budynku. Ufundowano nowy ołtarz z drewna dębowego z reliefem przedstawiającym baranka z chorągwią Kościoła. W 1937 roku proboszczem został Albrecht Stolle. Oprócz pełnienia urzędu w kościele, od 1942 roku w ramach służby wojskowej pracował w administracji w Słupsku. Ostatnie nabożeństwo odbyło się w Boże Narodzenie 1944 roku, po czym Stolle został wysłany na front, a parafię rozwiązano w wyniku uchodźstwa i przesiedleń.

Po II wojnie światowej

Do 1945 roku w Słupsku działało 9 parafii kościoła Ewangelicko-Unijnego oraz 3 parafie staroluterańskie. Wkroczenie Rosjan do miasta spowodowało koniec Kościoła ewangelickiego w jego dawnych strukturach. Zajęto budynki kościelne, a większość duchownych opuściło miasto. Odbudowa Kościoła luterańskiego na ziemi słupskiej rozpoczęła się w 1947, Kiedy to do Słupska przybyli duchowni polskiego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Z inicjatywy dra Jana Posmykiewicza utworzono polskojęzyczny zbór skupiający ok. 800 wiernych, głównie przesiedleńców z okolic Suwałk, Warszawy i kresów. Nabożeństwom polskojęzycznym, także dla Słowińców - autochtonicznych mieszkańców Kluk, przewodniczył. ks. Edward Dietz z Sopotu. Po jego przejściu na emeryturę parafią administrowali ks. Michał Warczyński, ks. Tadeusz Raszyk i ks. Paweł Badura. Utworzono trzy filiały: w Bytowie, Lęborku i Koszalinie.

W 1997 roku dokonano znacznych zmian w organizacji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na Pomorzu. W miejsce dotychczasowych dwóch parafii o charakterze językowym (polsko i niemieckojęzyczna) utworzono dwie terytorialne: w Słupsku i Koszalinie. Proboszczem-administratorem obydwu parafii został urzędujący w Słupsku ks. Mirosław Sikora. W latach 2002-2005 duszpasterzem parafii był ks. Marcin Makula, a od 2005 roku funkcję tę sprawuje ks. Wojciech Froehlich. Od 2003 roku prowadzony był remont kościoła, a 29 lipca 2007 roku zakończono montaż nowych organów.

10 kwietnia 2011 roku zgromadzenie parafialne, w pierwszych w powojennej historii parafii wyborach, na urząd proboszcza wybrało ks. Wojciecha Froehlicha, dotychczasowego wikariusza, a następnie proboszcza-administratora parafii. W dniu 23 czerwca ks. bp. Marcin Hintz, biskup diecezji pomorsko-wielkopolskiej, w asyście ks. Janusza Staszczaka z Koszalina oraz ks. Andrzeja Wójcika z Gliwic, dokonał wprowadzenia proboszcza w urząd.

Kościoły i kaplice

  • Kościół Świętego Krzyża w Słupsku (parafialny)[2]
ul. Słowackiego 40.
  • Kaplica ewangelicka w Lęborku (filiał)
ul. Wojska Polskiego 47.
ul. Pomorska 2.
ul. Kościuszki (obok plebanii rzymskokatolickiej).

Duchowni[4]

Zbór niemieckojęzyczny (niepolski)[5]

  • Herman Tietz[6]
  • ks. Maksymilian Otto Cybulla[7]
  • ks. Gustaw Burchart[8]
  • ks. Eryk Smoleński[9]
  • ks. Lucjan Feliks Steinhagen[10]
  • mgr Emil Gatner[11]
  • ks. Jerzy Krawczyk[12]
  • ks. Tadeusz Warczyński[13]
  • ks. Rudolf Mrowiec[14]
  • ks. Mirosław Sikora[15]

Parafia Ewangelicko-Augsburska[16]

  • ks. sen. Edward Dietz
  • ks. bp Michał Warczyński[17]
  • ks. Paweł Badura[18]
  • ks. Mirosław Sikora[15]
  • ks. mjr Marcin Makula[19]
  • ks. Wojciech Marcin Froehlich

Katechetki

  • mgr Krystyna Frank-Smoleńska[20]
  • mgr Anna Krawczyk[21]

Przypisy

  1. ↑ Informacje statystyczne 2021. „Informator parafialny Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Słupsku”. 2 (232), s. 20, luty 2022. Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku. 
  2. ↑ Jan Wild, Kościół ewangelicki świętego Krzyża = Evangelical Church of Saint Cross, Słupsk: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Oddział, 2000, ISBN 83-910038-3-3, OCLC 749406878 [dostęp 2022-08-30].
  3. ↑ Jan Wild, "Tu jest Królestwo Boże" - dzieje parafii luterańskiej w Gardnie Wielkiej, "Przegląd Ewangelicki", 3-4, s. 73-63, jesień-zima 2007, Wydawnictwo "Augustana"
  4. ↑ Jarosław Kłaczkow, Polski protestantyzm w czasach nazizmu i komunizmu : zbiór studiów, Toruń: Wydawn. Adam Marszałek, 2009, ISBN 978-83-7611-361-6, OCLC 520597315 [dostęp 2022-08-30].
  5. ↑ Jan Wild, Ewangelicy... : praca zbiorowa, Słupsk: Parafia Ewangelicko-Augsburska św. Krzyża, 2007, ISBN 978-83-926018-0-7, OCLC 750118433 [dostęp 2022-08-30].
  6. ↑ Kaplice przy ul. Długosza 22 i 24, "Informator Parafialny", 4 (234), s. 16-17, kwiecień 2022, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  7. ↑ Słupscy ewangelicy - Ks. Maksymilian Otto Cybulla, "Informator Parafialny", 8 (109), s. 22-23, listopad 2010, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  8. ↑ Kościół - Teatr Rondo przy ul. Niedziałkowskiego, "Informator Parafialny", 2 (232), s. 16-17, luty 2022, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  9. ↑ Kościół - Teatr Rondo przy ul. Niedziałkowskiego, "Informator Parafialny", 2 (232), s. 17, luty 2022, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  10. ↑ Ks. Lucjan Feliks Steinhagen, "Informator Parafialny", 3 (212), marzec 2020, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  11. ↑ Kaplice przy ul. Długosza 22 i 24, "Informator Parafialny", 4 (234), s. 17-18, kwiecień 2022, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  12. ↑ Ks. Jerzy Krawczyk, "Informator Parafialny", 12 (219), s. 7-12, grudzień 2020, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  13. ↑ Ks. Tadeusz Warczyński, "Informator Parafialny", 1 (220), s. 7-9, styczeń 2021, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  14. ↑ Ks. Rudolf Mrowiec, "Informator Parafialny", 2 (221), s. 7-14, luty 2021, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  15. ↑ a b Ksiądz Mirosław Sikora, "Informator Parafialny", 5 (224), s. 16-21, maj 2021, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  16. ↑ Jan Wild, Bożena Wocial-Stefańska, Ewangelicyzm na Pomorzu : praca zbiorowa, Słupsk: Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział, 2001, ISBN 83-914835-0-9, OCLC 749384092 [dostęp 2022-08-30].
  17. ↑ Biskup Michał Warczyński, "Informator Parafialny", 3 (222), s. 8-13, marzec 2021, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  18. ↑ Ksiądz Paweł Badura, "Informator Parafialny", 4 (223), s. 12-17, kwiecień 2021, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  19. ↑ Biskup Marcin Makula, "Informator Parafialny", 6 (225), s. 16-21, czerwiec 2021, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  20. ↑ Kościół - Teatr Rondo przy ul. Niedziałkowskiego, "Informator Parafialny", 2 (232), s. 18, luty 2022, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku
  21. ↑ Parafia ewangelicka w Główczycach po 1886 roku, "Informator Parafialny", 6-7-8, s. 19, czerwiec-sierpień 2022, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Słupsku

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Japanese Map symbol (Church).svg
Japanese map symbol "Church". U+26EA
Słupsk location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Słupska, Polska
POL SŁUPSK kościół ewangelicki 100-0026.JPG
Autor: Maria Golinski, Licencja: CC BY 2.5
Evangelical-Augsburg church in Słupsk
KEA Slupsk02.jpg
Autor: Maciej Karpowicz (M-karpov), Licencja: CC BY 3.0
Kościół Ewangelicko-Augsburski św. Krzyża w Słupsku - ołtarz