Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku (archidiecezja białostocka)

Parafia pw.
Najświętszego Serca
Pana Jezusa
w Gródku

Budynek kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku
Państwo	Polska
Siedziba	Gródek
Data powołania	9 września 1945
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Archidiecezja	białostocka
Dekanat	dekanatu Białystok – Dojlidy
Kościół	Najświętszego Serca Pana Jezusa
Filie	Królowy Most
Proboszcz	ks. Stanisław Kochanowski
Położenie na mapie gminy Gródek Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku
Położenie na mapie województwa podlaskiego Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku
Położenie na mapie powiatu białostockiego Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku
53°05′43″N 23°39′26″E/53,095278 23,657222

Nawa główna kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku

Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku – rzymskokatolicka parafia należąca do dekanatu Białystok – Dojlidy, archidiecezji białostockiej, metropolii białostockiej.

Historia

Erygowana po II wojnie światowej w 1945 roku. Chcąc pełniej zrozumieć, dlaczego tak młoda to parafia należałoby poznać pokrótce historię tych ziem.

Początki chrześcijaństwa na ziemi gródeckiej.

Początki osadnictwa na tym terenie kryją mroki puszczańskich kniei. Prawdopodobnie na przełomie wieków XI/XII po zachodniej stronie rzeki Supraśl zbudowano gród obronny. Ceramika znaleziona na terenie grodziska, datowana jest na XIII wiek.

Pierwszym właścicielem Gródka zapisanym w historii był Jan Chodkiewicz. Dobra te otrzymał z rąk polskiego króla Kazimierza Jagiellończyka w drugiej połowie XV wieku za udział w wojnie z Krzyżakami.

Chodkiewiczowie herbu Kościesza, pod koniec XV wieku, jako właściciele Gródka zbudowali tu zamek. Wtedy to, spadkobierca rodu - Aleksander sprowadził z Ławry Pieczerskiej z Kijowa mnichów fundując im klasztor.

Dlaczego na tym terenie, wchodzącym w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego zaistniało prawosławie, skoro Litwa w latach 1387–1388 przyjęła chrzest ze strony kościoła katolickiego? W historii tych ziem były to czasy, kiedy po soborach w Ferrarze (1437) a następnie Florencji (1439) nastąpił akt połączenia kościołów katolickiego i prawosławnego zwany Unią Florencką. Cesarz bizantyński Jan Paleolog oraz patriarcha konstantynopolitański wraz z wieloma biskupami cerkwi greckiej przybyli na sobór poszukując m.in. pomocy przeciw Turkom. Uczestniczył w nim również metropolita całej Rusi Izydor podpisując akt unii. Wracającego z soboru Izydora witano uroczyście w polskich kościołach katolickich. Metropolita Izydor odprawił też pontyfikalne nabożeństwo na Wawelu. Król Władysław Warneńczyk 22 marca 1443 roku wydał w Budzie przywilej dla duchowieństwa ruskiego w Polsce i na Węgrzech ogłaszając całkowitą równość obrządków w jego państwach. Wyraził tym przekonanie, że unia obu kościołów zawarta na Soborze Ferrarsko-Florenckim w roku 1439 już się przyjęła wśród Rusinów, dlatego poręczał hierarchii i wiernym kościoła wschodniego -posiadanie i zachowanie praw, wolności, przywilejów i zwyczajów duchowieństwa katolickiego.

Ślub wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka i księżniczki moskiewskiej Heleny Iwanówny 15 lutego 1495 r. miał znaczenia symboliczne. Małżeństwo to łączyło dwa wyznania i dwie liturgie. W 1498 roku Aleksander Jagiellończyk ustanowił metropolitą kijowskim Józefa Bułharynowicza, który postanowił wskrzesić Unię Florencką. 20 marca 1499 r. wielki książę Aleksander wydał tzw. zwitek Jarosława, czyli przywilej dla duchowieństwa greckiego w Wielkim księstwie Litewskim. W takich warunkach geopolitycznych datują się początki historii pisanej i chrześcijaństwa na ziemi gródeckiej.

Pierwszą cerkiew w Gródku pw. Jana teologa zbudowano w 1498 roku. Po przeniesieniu się zakonników do Supraśla była świątynią zamkową, po śmierci fundatora-parafialną.

Kolejna świątynia ufundowana przez właścicieli Gródka -Potockich pobudowana została około 1788 r. Dotrwała do 1943 roku, kiedy to spłonęła.

Po zawarciu unii między kościołem rzymskokatolickim a prawosławiem w 1596 roku w Brześciu, w Gródku zaistniał kościół katolicki czyli powszechny obrządku wschodniego zwany greckokatolickim lub w skrócie unickim. Data przejścia chrześcijan prawosławnych na katolicyzm na tym terenie nie jest znana. Parafia unicka pw. Zaśnięcia Panny Maryi istniała tu prawdopodobnie przez ponad dwa stulecia. Tym samym, przez te długie lata na tych ziemiach nie było prawosławia. Kościół unicki przetrwał trzy kolejne zabory- do czasu, kiedy to mocą traktatu tylżyckiego(1807 r.), powiaty: Białystok, Bielsk, Drohiczyn i Sokółkę włączono do Rosji. 15(27) października tegoż roku car Aleksander I wydał manifest do mieszkańców nowego obwodu zapewniając: ...”Wszystkie prawa i przywileje wasze zostaną nieodjętymi. Wyznanie religii waszej w całości się zachowa...”

23 marca 1839 car Mikołaj I własnoręcznie podpisując: “Składam dzięki Bogu i przyjmuję”- wcielił w życie akt przyłączenia Kościoła unickiego w Imperium Rosyjskim do Cerkwi Prawosławnej.

Atmosferę roku 1839 towarzyszącą wprowadzeniu prawosławia w pobliskim Supraślu oddaje relacja jednego z zakonników: ...”Liczymy, że niezbędnym jest przekazać opowieść jednego podstarzałego księdza, jeszcze dość zdrowego, który w tym czasie uczył się w Szkole Supraskiej, o tym jak lud żegnał się z unią. Przed rozbiórka organów i bocznych ołtarzy tłum wypełniał cerkiew klasztorną, która była otwarta dniem i nocą. Na organach grano bez przerwy przez kilkanaście dni, lud leżał krzyżem w świątyni, śpiew pieśni ze śpiewnika głośno rozlegał się w cerkwi i na dziedzińcu klasztornym, którą lud ze łzami śpiewał po raz ostatni.”

Kilkusetletni czas obecności kościoła katolickiego obrządku wschodniego na tych ziemiach dobiegł końca.

W pobliskim Królowym Moście właściciele osady- Sakowicze będąc katolikami, około 1850 roku wystąpili o pozwolenie na budowę kaplicy. Pozwolenia udzielono, pod warunkiem, że budynek nie będzie posiadał widocznej wieży. Kaplica istniejąca do dziś, została wybudowana około roku 1860. Już w roku 1863 po Powstaniu Styczniowym odebrana i przekazana prawosławnym.

Powstanie parafii rzymskokatolickiej w Gródku

Od 1916 roku katolicy z Gródka i okolic należeli do parafii pw. Opatrzności Bożej w Michałowie. Inicjatorem budowy kościoła w Gródku był proboszcz parafii michałowskiej ks. Tadeusz Szadbey. Na początku 1933 roku powołał Komitet Budowy Kościoła w Gródku. Po czterech latach, już 6.X.1937 roku ksiądz arcybiskup metropolita wileński Romuald Jałbrzykowski konsekrował kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego. Zbudowano murowaną świątynię w formie neoromańską. Rektorem-jako, że początkowo kościół był filią parafii Michałowo został ks. Bronisław Siepak.

Do maja 1940 roku ks. Siepak kontynuował budowę kościoła. W tym czasie zbudowano m.in.: schody przed wejściem do świątyni, otynkowano dzwonnicę, zainstalowano balustradę na chórze. Aresztowany przez sowieckie władze okupacyjne i wywieziony w głąb Rosji pozostawił wiernych bez pasterza do czerwca 1941 roku. Wówczas nowym rektorem w Gródku został mianowany ks. Marian Jacewicz.

Odpowiadając na prośbę mieszkańców Gródka i okolicznych wsi arcybiskup Romuald Jałbrzykowski dnia 9.X.1945 roku erygował parafię w Gródku. Dekret erekcyjny parafii umieszczony został pod numerem 157/45 w Kurii Metropolitalnej Wileńskiej w Białymstoku.

W skład parafii weszły: Gródek, stacja, majątek oraz wieś Waliły, Bielewicze, Straszewo, Załuki, Zarzeczany, Mieleszki, Słuczanka, Dzierniakowo, Pieszczanniki, kolonia Piłatowszczyzna, Radulin, Sofipol, Królowe Stojło, Józefowo, Wierobie. W tym kościół liczył 613 parafian.

Dwa lata później dołączono Królowy Most, a 14 lipca 1952 roku Downiewo i Przechody.

Miejsca święte

Kościół parafialny

• Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku

Kościoły filialne i kaplice

• Kaplica pw. św. Anny w Królowym Moście

Proboszczowie

Posługę kapłańską pełnili księża:

Liczba wiernych i zasięg terytorialny

Parafia liczy ok. 1350 osób. W granicach parafii znajdują się miejscowości^[1]:

Przypisy

Bibliografia

• B. Wołosewicz: “Historia parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gródku w latach 1945-2000”
• Józef Maroszek: “Dziedzictwo Unii Kościelnej w krajobrazie kulturowym Podlasia”
• W. Kołbuk: “Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku”
• Praca zbiorowa pod redakcją R.Łużnego, Fr. Ziejki i A. Kępińskiego: “Unia brzeska geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich”
• S. Rospond: “Słownik etymologiczny miast i gmin PRL”