Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wyszonkach Kościelnych
 Kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres | Wyszonki Kościelne 35 |
| Data powołania | 2 stycznia 1464 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | Narodzenia NMP |
| Administrator | ks. Dawid Rosiński |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne | św. Antoniego, Narodzenia NMP. |
Położenie na mapie gminy Klukowo _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Klukowo") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
 52°45′47″N 22°37′30″E/52,763056 22,625000 | |
Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wyszonkach Kościelnych – rzymskokatolicka parafia należąca do dekanatu Szepietowo, diecezji łomżyńskiej, metropolii białostockiej[1]. Siedziba parafii mieści się w Wyszonkach Kościelnych.
Historia
2 stycznia 1464 r. rodzeni bracia Paweł – dawny sędzia, Stefan i Wielisław[2] Wyszyńscy[3], dziedzice w Wyszonkach, w pow. brańskim ufundowali kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP, św. Leonarda[2].
Według innych źródeł[4] kościół ufundowali sami Pierzchałowie. Jeden z nich – Paweł z Wyszoniek, był sędzią ziemskim brańskim i supraskim (1438-1444). To właśnie on wraz ze swymi braćmi Szczepanem i Wielisławem wystawił 2 stycznia 1464 r. dokument fundacyjny kościoła parafialnego pw. Zwiastowania NMP i św. Leonarda w Wyszońkach. Na jego plebana został wybrany prezentowany ks. Jan „de Białowoły”(?), kapłan diecezji łuckiej. Pleban Jan z Wyszoniek występował jeszcze raz na dokumencie z 1480 r[5].
Prezbiterowi, pobożnemu Andrzejowi z Białowołów, nadali 2 włóki w Wyszonkach, położone w trzech miejscach. Dwie płosie od rzeczki Łosianki aż do lasów Klukowo, inne dwa pola, pospolicie zwane płosie, na wprost tego kościoła aż do rzeki Nur, w trzecim miejscu dwie płosie na Świętej Wyspie, pospolicie zwanej Ostrowy (in Sancta Insula vulgaliter Ostrowy), przy granicy Jana Warhela i Wojciecha. Ponadto prezbiter otrzymał 2 morgi łąki obok Świętej Wyspy – od Pawła, dawnego sędziego, a 2 inne morgi łąki na Bielach koło Mostka – od Stefana i Wielisława, karczmę koło szkoły. Poświętne w Wyszonkach zaczynało się od drogi, czyli gościńca, ciągnęło się do uschniętej lipy stojącej nad rzeką Łosianką, prosto do włóki Pawła, dalej granicą gruntów Pawła sędziego, aż do Strugi i razem tak Pawła jak i plebana granica biegła środkiem rzeki pospolicie zwanej Strugą.
12 kwietnia 1632 r. dołączył swoją fundację Piotr Kostro, dziedzic na Wyszonkach Kościelnych, Wyszonkach Błoniu itd. Obdarzył on ówczesnego rektora i jego następców, plebanów kościoła w Wyszonkach, należącymi do niego nieruchomości (wyłączając z tego młyn wodny) położonymi w Wyszonkach Kościelnych i Wyszonkach Błoniu.
Liczne nadania parafian pochodziły z XVII i XVIII w.
17 maja 1717 r. w Urzędzie Grodzkim w Brańsku małżonkowie Marcin Ogonowski, pisarz ziemski i grodzki zambrowski i jego żona Wiktoria z Hryniewickich, dziedzice na dobrach Wyliny Ruś i Wyszonki Klukowo, zapisali kościołowi w Wyszonkach Kościelnych sumę 500 zł pol. Obowiązana ją była wpłacić proboszczowi wyszyńskiemu córka Ogonowskich – Cecylia Godlewska, pisarzowa łomżyńska[2].
Kościół parafialny
Obecny kościół został wzniesiony w latach 1899-1904 według projektu arch. Franciszka Przecławskiego. Wieże zostały zniszczone w 1944 r. odbudowane 1950[3].
Według innych źródeł obecny kościół został wybudowany w latach 1904-1912[6].
Obszar parafii
W granicach parafii znajdują się miejscowości[1]:
- Kaliski (2,5 km),
- Kostry-Podsędkowięta (3 km),
- Stare Kostry (3,5 km),
- Kostry-Śmiejki (4 km),
- Nowe Warele (4,5 km),
- Stare Warele (3 km),
- Wyliny-Ruś (5 km),
- Wyszonki-Błonie (1 km),
- Wyszonki Kościelne
- Wyszonki-Klukówek (0,5 km),
- Wyszonki-Nagórki (2 km),
- Wyszonki-Włosty (0,5 km),
- Wyszonki-Wojciechy (2 km),
- Wyszonki-Wypychy (2 km),
- Nowe Zalesie (7 km),
- Zalesie Stare (1 km)
Liczebność parafian
W 1888 r. wsie należące do parafii Wyszonki, której obszar w części należał do gminy Klukowo, a w części do gminy Piekuty, zamieszkiwało 3087 katolików (1503 mężczyzn i 1584 kobiety)[2].
| Gmina | Miejscowość | Osób |
|---|---|---|
| XIX w. (dane 1888r.)[2] | ||
| Klukowo | Wyszonki Błonie | 233 |
| dwór Wyszonki Klukówek | 103 | |
| folw. Klukówek | 107 | |
| Kostry Podsędkowięta | 248 | |
| Kostry Stare | 161 | |
| Kostry Śmiejki | 179 | |
| Wyszonki Nagórki | 83 | |
| Wyszonki Piechacze | 39 | |
| Warele Filipowicze | 71 | |
| Warele Nowe | 180 | |
| Warele Stare | 124 | |
| Wyszonki Włosty | 49 | |
| Wyszonki Wojciechy | 175 | |
| Wyszonki Wypychy | 243 | |
| Wyszonki Kościelne | 108 | |
| Zalesie Stare | 103 | |
| Piekuty | Mień | 56 |
| Kostry Litwa | 155 | |
| Kostry Noski | 193 | |
| Wyszonki Posele | 79 | |
| Wyliny Ruś | 150 | |
| folw. Wyliny i Chorążyce | 135 | |
| Zalesie Nowe | 137 |
Proboszczowie
Proboszczowie posługujący w parafii (od roku 1778):
- ks. Józef Reinigh (1778-1811)
- ks. Franciszek Jabłowski (1811-1817)
- ks. Mikołaj Błocki (1817-1825)
- ks. Szymon Gąsowski (1837-1867)
- ks. Wincenty Kuderkiewicz (w 1863 r. był administratorem, a w l. 1891-1897 proboszczem)
- ks. Michał Wiliamowicz (1898-1899)
- ks. Antoni Żochowski (1904-1912)
- ks. Feliks Tyszka (1912-1928)
- ks. Czesław Dziondziak (1928-1938)
- ks. Czesław Ostrowski (1938-1946)
- ks. Antoni Godlewski (1946-1952)
- ks. Jan Murawski (1952-1970)
- ks. Antoni Kapusta (1970-1983)
- ks. Kazimierz Chrzanowski (1983-2005) zm. 13.03.2008[7]
- ks. Jerzy Kruszewski (2005-2010)
- ks. mgr lic. Roman Kulasik (07.07.2010 do 2016)
- ks. kan. Mirosław Orłowski (2016-2021)
- ks. Dawid Rosiński ( adm. od 01.07. 2021-)
Przypisy
- ↑ a b Wyszonki Kościelne - Parafia pw. Narodzenia NMP, diecezja.lomza.pl [dostęp 2021-05-21] (pol.).
- ↑ a b c d e J. Maroszek, Dzieje powiatu Wysokie Mazowieckie 1866-2006. Białystok 2008 r. s. 46-47.
- ↑ a b Kałamajska–Saeed M. Katalog Zabytków Sztuki Województwa Łomżyńskiego, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice. Seria Nowa, Tom IX zeszyt 2. Polska Akademia Nauk i Instytut Sztuki, Warszawa 1986 r. s. 92-93.
- ↑ Czesław Biały, Wyszonki Kościelne i okolice, sercem Podlasia. Rypin 2009 r.
- ↑ T. Jaszczołt, Fundacje kościelne na Podlasiu do końca XV wieku z Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim, źródła i stań badań pod redakcją M. Kietlińskiego, K. Sychowicza, W. Śleszyńskiego. Wydawnictwo Prymat, Białystok 2005 r. s. 46. dostępna na stronie: komunikat.org (2012-08-28).
- ↑ Historia Gminy Klukowo (2012-08-28).
- ↑ Rocznik jubileuszowy diecezji łomżyńskiej 2000. Łomża 2000 r. s. 507-508.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.50 N
- S: 52.17 N
- W: 21.45 E
- E: 24.10 E
Autor:
Mapa powiatu wysokomazowieckiego, Polska
.svg)
Japanese map symbol "Church". U+26EA
Autor: Mzopw, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wyszonki Kościelne. Kapliczka św. Rocha z 2 ćwierci XIX w.
Wyszonki Kościelne - kościół parafialny pw. Narodzenia NMP (1899-1904)
Autor:
Mapa gminy Klukowo, Polska