Parafia Opieki Matki Bożej w Zubaczach

Parafia Opieki Matki Bożej

Cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Siedziba	Zubacze
Adres	Zubacze 37 17-240 Czeremcha
Data powołania	przed 1677
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	warszawsko-bielska
Dekanat	Kleszczele
Cerkiew	Opieki Matki Bożej
Proboszcz	ks. prot.[1] mgr Adam Ostapkowicz
Wezwanie	Opieki Matki Bożej
Wspomnienie liturgiczne	1/14 października
Położenie na mapie gminy Czeremcha Cerkiew parafialna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew parafialna
Położenie na mapie województwa podlaskiego Cerkiew parafialna
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Cerkiew parafialna
52°27′01,3″N 23°18′37,8″E/52,450361 23,310500

Parafia Opieki Matki Bożej – parafia prawosławna w Zubaczach, w dekanacie Kleszczele diecezji warszawsko-bielskiej.

Na terenie parafii funkcjonują 4 cerkwie:

• cerkiew Opieki Matki Bożej w Zubaczach – parafialna
• cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Zubaczach – cmentarna
• cerkiew św. Apostoła Jana Teologa w Połowcach – cmentarna
• cerkiew Cudu św. Michała Archanioła w Stawiszczach – cmentarna

Historia

Parafia w Zubaczach jest po raz pierwszy w dokumentach pisanych wzmiankowana w 1677. W jej skład wchodziły: Zubacze, Bobrówka, Borowiki, Iwacewicze, Lewosze, Łumna, Tumin Mały, Tumin Wielki, Turowszczyzna, Wólka i Wyczółki. Istniała tu wtedy cerkiew pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła.

W 1847 parafia liczyła około 1400 wiernych. W następnych latach liczba parafian wzrastała (w 1879 – 1545, w 1891 – 2076 osób). W 1870 na terenie parafii działała jedna szkoła (cerkiewno-parafialna), w latach 80. XIX w. powstały kolejne: jedna ministerialna i dwie gramoty.

20 listopada 1895 spłonęła cerkiew parafialna. Na jej miejscu zbudowano nową – już pod wezwaniem Opieki Matki Bożej (poświęconą 1 października 1896). Nieco wcześniej, w 1887 na parafialnym cmentarzu stanęła cerkiew Świętej Trójcy (przeniesiona z Milejczyc; w poprzednim miejscu nosiła wezwanie św. Mikołaja).

Od 1900 w dekanacie Wysokie Litewskie w nowo utworzonej eparchii grodzieńskiej i brzeskiej. W tym czasie obejmowała wsie: Zubacze, Bobrówka, Łumno, Tumin, Turowszczyzna, Wólka Nurecka, Wyczółki. Działalność parafii została przerwana w 1915 w wyniku działań wojennych i udania się ludności prawosławnej w głąb Rosji. Powrót z bieżeństwa nastąpił w latach 1919–1920.

W okresie międzywojennym parafia otrzymała status etatowej. Należała do dekanatu w Wysokim Litewskim, w diecezji pińsko-poleskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. W 1925 w skład parafii wchodziły następujące miejscowości: Zubacze, Berezyszcze, Bobrówka, Jancewicze, Łumianka, Łumno, Tumin, Turowszczyzna, Wólka Nurzecka i Jażewicze Nowe. W 1932 do parafii należały 463 rodziny.

Po II wojnie światowej, w związku ze zmianą przebiegu granicy polsko-radzieckiej, zmienił się zasięg terytorialny parafii – wsie Łumno, Łumianka i Tumin zostały włączone do Białoruskiej SRR, natomiast do parafii dołączono Połowce, Stawiszcze i osadę Chlewiszcze. Parafia weszła w skład dekanatu bielskiego diecezji białostocko-bielskiej. W 1951 parafię włączono do nowo utworzonej diecezji warszawsko-bielskiej – początkowo do dekanatu siemiatyckiego, a w 1993 do kleszczelowskiego.

W latach 60. XX w. założono dwa nowe cmentarze: w Połowcach (na jego terenie znalazł się dawny dom mieszkalny, w którym urządzono cerkiew św. Jana Teologa) i w Stawiszczach (na terenie którego zbudowano cerkiew Cudu św. Michała Archanioła). W 1969 na cmentarzu w Zubaczach spłonęła od uderzenia pioruna drewniana cerkiew Świętej Trójcy. Na jej miejscu wzniesiono w 1978 cerkiew murowaną (zmieniając wezwanie na św. Mikołaja).

Na początku lat 80. do parafii należały miejscowości: Zubacze, Berezyszcze, Bobrówka, Chlewiszcze, Jancewicze, Połowce, Stawiszcze, Wólka Nurzecka, Wyczółki oraz częściowo Czeremcha. W 1984 z terytorium parafii wyłączono Czeremchę, która weszła w skład nowo utworzonej parafii w Kuzawie (od 1986 Czeremcha jest siedzibą samodzielnej parafii).

Zasięg terytorialny

Parafia liczy ok. 400 osób zamieszkujących: Zubacze, Berezyszcze, Bobrówkę, Chlewiszcze, Jancewicze, Połowce, Stawiszcze, Wólkę Nurzecką i Wyczółki.

Wykaz proboszczów

• 1839–1895 – ks. Jan Kraskowski
• 1895–1915 – ks. Bazyli Kraskowski (s. Jana)
• 1921–1922 – ks. Gabriel Chwedosiuk
• 1922–1940 – ks. Maksym Sankiewicz
• 1940 – ks. Grzegorz Konach
• 1940–1943 – ks. Maksym Sankiewicz
• 1943–1944 – ks. Jakub Sacharczuk
• 1944–1960 – ks. Mikołaj Wakułowicz
• 1960–1984 – ks. Anatol Kononiuk
• 1984–2014^[2] – ks. Grzegorz Ostapkowicz
• od 2015 – ks. Adam Ostapkowicz^[3]

Przypisy

Bibliografia

• Kalendarz Prawosławny 2015, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, ss. 166–169
• Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 218
• Przegląd Prawosławny, Nr 8 (253), sierpień 2006, ISSN 1230-1078
• Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012