Parafia Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa w Supraślu

Parafia Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa

© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0 Cerkiew Zwiastowania Bogurodzicy w Supraślu
Państwo	Polska
Siedziba	Supraśl
Adres	ul. Klasztorna 1 16-030 Supraśl
Data powołania	1984 (reaktywacja)
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	białostocko-gdańska
Dekanat	Białystok
Cerkiew	Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w monasterze Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy
Filie	cerkiew św. Łukasza Biskupa Krymu w Łaźniach
Proboszcz	J.E. bp supraski dr hab. Andrzej (Borkowski)[1]
Wezwanie	Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa
Wspomnienie liturgiczne	25 marca/7 kwietnia; 8/21 maja; 28 lipca/10 sierpnia
Położenie na mapie Supraśla Cerkiew parafialna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew parafialna
Położenie na mapie województwa podlaskiego Cerkiew parafialna
Położenie na mapie powiatu białostockiego Cerkiew parafialna
Położenie na mapie gminy Supraśl Cerkiew parafialna
53°12′39,4″N 23°20′13,5″E/53,210944 23,337083

Parafia Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa – parafia prawosławna w Supraślu, w dekanacie Białystok należącym do diecezji białostocko-gdańskiej^[2].

Na terenie parafii funkcjonują 4 cerkwie i 1 kaplica:

• cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu – parafialna i jednocześnie główna klasztorna
• cerkiew św. Antoniego Supraskiego w Supraślu – klasztorna
• cerkiew św. Jana Teologa w Supraślu – klasztorna
• cerkiew św. Łukasza Biskupa Krymu w Łaźniach – filialna
• kaplica św. Jerzego Zwycięzcy w Supraślu – cmentarna

W Karakulach budowana jest cerkiew filialna pw. Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło”^[3].

Historia

Dzieje prawosławia w dzisiejszym Supraślu sięgają przełomu XV i XVI wieku, kiedy na tym terenie rozpoczął działalność męski monaster, przeniesiony z Gródka. W 1915 wskutek działań wojennych mnisi (z większą częścią ludności prawosławnej) udali się w głąb Rosji. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i powrocie prawosławnych z bieżeństwa monaster wznowił działalność, jednak już w 1922 władze państwowe relegowały mnichów, a budynki klasztorne przekazały salezjanom. Od tej pory tylko kaplica cmentarna św. Jerzego w Podsupraślu należała nadal do Kościoła prawosławnego, jednak dopiero w 1927 zezwolono na odprawianie tam nabożeństw. W owym czasie supraska społeczność prawosławna podlegała parafii w Wasilkowie i była obsługiwana przez tamtejszych duchownych, głównie ks. mitrata Aleksego Mularczyka, który od 1929 większość czasu spędzał w Supraślu (mimo początkowego sprzeciwu władz) i opiekował się wspólnotą do 1970. Pod koniec II wojny światowej, wycofujący się z Supraśla Niemcy wysadzili w powietrze główną cerkiew klasztorną (Zwiastowania Bogurodzicy), natomiast w najmniej zniszczonych, prowizorycznie odrestaurowanych budynkach monasterskich urządzono po wojnie szkołę rolniczą. W 1958 prawosławni po kilkunastoletnich staraniach odzyskali definitywnie cerkiew św. Jana Teologa (przeznaczoną przez władze do rozbiórki), a w latach osiemdziesiątych również pozostałe obiekty. W latach 1971–1984 społecznością opiekował się ks. Aleksander Makal^[4]. W 1984 reaktywowano w Supraślu prawosławny monaster oraz przyklasztorną parafię, która weszła w skład dekanatu białostockiego diecezji białostocko-gdańskiej. Rozpoczęto, zapoczątkowaną przez o. ihumena Mirona (Chodakowskiego) i kontynuowaną przez archimandrytę Gabriela (Gibę)^[5], odbudowę (trwającą do tej pory) cerkwi Zwiastowania Bogurodzicy, która znów stała się główną świątynią klasztorną, a także parafialną. Cerkiew św. Jana Teologa pełni obecnie funkcje pomocnicze zarówno dla monasteru jak i parafii.

13 kwietnia 2014 w należącej do parafii wsi Łaźnie rozpoczęto budowę cerkwi filialnej pod wezwaniem św. Łukasza Biskupa Krymu^[6]. Pierwsza Liturgia w nowej świątyni sprawowana była w uroczystość patronalną 11 czerwca 2014. Obecnie trwają prace wykończeniowe w cerkwi (m.in. związane ze stolarką drzwiową i okienną, budową pięciu kopuł i urządzeniem wnętrza)^[7]. Obiekt został poświęcony 22 czerwca 2019 r.^[8]

W 2015 w południowym budynku monasterskim urządzono cerkiew pod wezwaniem św. Antoniego Supraskiego. Pierwsza Boska Liturgia w nowej świątyni była celebrowana 22 marca tegoż roku^[9].

Zasięg terytorialny i liczba wiernych

W 1937 supraska wspólnota prawosławna (ok. 390 rodzin – 1630 osób) zamieszkiwała – oprócz miasta – okoliczne wsie: Cieliczanka, Ogrodniczki, Ciasne, Karakule, Nowodworce, Kolonie: Sadowy Stok, Jałówka, Ożynnik w powiecie białostockim oraz wsie i kolonie Surażkowo, Sokołda, Łaźnie, Podłaźnie, Krzemienne, Konne, Międzyrzecze i Woronicze w powiecie sokólskim^[10].

Wykaz proboszczów

• 1984 – ks. Aleksander Makal
• 1984–1998 – o. ihumen Miron (Chodakowski)
• 2000–2008 – archimandryta Gabriel (Giba)
• 2008–2010 – p.o. biskup Grzegorz (Charkiewicz)
• od 2010 – ihumen (od 2012 archimandryta, a od 2017 biskup) Andrzej (Borkowski)

Obiekty sakralne w Supraślu

• Cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy – renesansowa, obronna, wzniesiona w latach 1503–1511, zburzona w 1944, odbudowywana od 1985. Obecnie główna świątynia klasztorna i parafialna. W krypcie cerkwi spoczywa arcybiskup Miron (Chodakowski), który w latach 1984–1998 był przełożonym supraskiego monasteru.
• Cerkiew św. Jana Teologa – wzniesiona w 1888 na terenie monasteru. W 1922 wraz ze wszystkimi obiektami klasztornymi przekazana salezjanom. Od 1942 ponownie użytkowana przez prawosławnych, z przerwą w latach 1954–1956. Oficjalnie odzyskana dopiero w 1958. Obecnie pełni rolę świątyni pomocniczej zarówno monasteru, jak i parafii.
• Cerkiew św. Antoniego Supraskiego – w budynku monasterskim, czynna od 2015. Upamiętnia 500-lecie męczeńskiej śmierci patrona.
• Kaplica św. Jerzego Zwycięzcy – murowana, wzniesiona w 1901 na cmentarzu w Podsupraślu. W latach 1922–1942 i 1954–1956 była jedyną czynną świątynią supraskiej wspólnoty prawosławnej; następnie powróciła do pierwotnej funkcji kaplicy cmentarnej.

Pozostałe obiekty sakralne

Łaźnie

• Cerkiew św. Łukasza Biskupa Krymu – filialna, drewniana, budowana od 2014, poświęcona 22 czerwca 2019 r. Pierwsza w Polsce świątynia dedykowana arcybiskupowi Łukaszowi (Wojno-Jasienieckiemu), świętemu prawosławnemu polskiego pochodzenia. Od listopada 2017 r. w cerkwi są regularnie celebrowane Święte Liturgie (w drugą niedzielę miesiąca)^[11][8].

Karakule

• Cerkiew Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło” – filialna; w budowie^[3][12].

Galeria

Przypisy

Zobacz też

• Podsupraśl

Bibliografia

• Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 222
• Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona kościoła prawosławnego w Polsce
• Strona monasteru w Supraślu. monaster.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-22)].
• Informacje na stronie diecezji. orthodox.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-01)].
• „Przegląd Prawosławny”, nr 2 (308), luty 2011 – Bez niego nie byłoby już prawosławia w Supraślu (wspomnienie o ks. Aleksym Mularczyku)