Parciaki-Stacja

Parciaki-Stacja

osada
Stan na 2019
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	przasnyski
Gmina	Jednorożec
Sołectwo	Parciaki
Strefa numeracyjna	29
Kod pocztowy	06-323[1]
Tablice rejestracyjne	WPZ
SIMC	0510830[2]
Położenie na mapie gminy Jednorożec Parciaki-Stacja
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Parciaki-Stacja
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Parciaki-Stacja
Położenie na mapie powiatu przasnyskiego Parciaki-Stacja
53°10′26″N 21°08′21″E/53,173889 21,139167

Parciaki-Stacja (kurp. Parćåky^[3]) – osada w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim, w gminie Jednorożec^[2][4].

Wiadomości ogólne

Nazwa

Nazwa odnosi się do położenia stacji linii kolejowej Szczytno–Ostrołęka blisko wsi Parciaki^[5].

Zmiany administracyjne

Od 1919 osada należała do powiatu przasnyskiego w województwie warszawskim. W 1933 w obrębie gmin wprowadzono podział na gromady. Stacja kolejowa i tartak należały wraz ze wsią Parciaki do gromady Parciaki. Z dniem 1 listopada 1939 do III Rzeszy wcielono północną część województwa warszawskiego, w tym powiat przasnyski i osadę Parciaki-Stacja jako część Rejencji Ciechanowskiej w prowincji Prusy Wschodnie. Gdy w 1944 przywrócono przedwojenną administrację, osada należała do powiatu przasnyskiego i województwa warszawskiego. W 1954 zlikwidowano gminy i zastąpiono je gromadami. Osada należała do gromady Parciaki. W 1973 przywrócono istnienie gminy Jednorożec, do której włączono Parciaki-Stację. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. Od 1999 osada znajduje się w gminie Jednorożec w powiecie przasnyskim i województwie mazowieckim^[6].

Historia

Parciaki-Stacja, 1915

Osada powstała po wybudowaniu linii kolejowej, co nastąpiło w 1915. Na trasie Ostrołęka–Chorzele Niemcy zbudowali najpierw kolejkę wąskotorową, a następnie normalnotorową. Jedną ze stacji wyznaczono w Parciakach^[7][8], ale w oddaleniu od wsi Parciaki^[5]. W 1917 powstał drewniany dworzec kolejowy, potem rozbudowany o część murowaną (dokonali tego po 1921 Polacy albo w 1940 Niemcy). W 1929 wystawiono wieżę ciśnień^[9]. Obok niej wybudowano drewniany budynek kotłowni, zastąpiony później murowanym^[5]. W 1951 wieża ciśnień została zniszczona w wyniku pożaru. W 1990 zakończono jej remont^[9]. Zmieniono wówczas kształt dachu^[5]. Obok wieży w 1920 wystawiono pompownię-warsztat^[10], studnię kopaną i studnię głębinową^[5].

W spisie powszechnym z 1921 notowano tu 8 domów i 38 osób, w tym 20 mężczyzn i 18 kobiet^[11]. Osadę włączono do parafii Parciaki^[12].

Obok stacji kolejowej zlokalizowano tartak. Do dziś zachował się drewniany budynek jego biura, w którym do 1938 mieściła się kancelaria Nadleśnictwa Parciaki^[5].

W 1935 powstało Stowarzyszenie „Rodzina Leśnika” skupiające pracowników Nadleśnictwa Parciaki, Nadleśnictwa Przejmy i tartaku w Parciakach^[13].

W czasie II wojny światowej okoliczni mieszkańcy zostali zmuszeni na zasadzie szarwarku do wytyczenia drogi z Budzisk do stacji kolejowej w Parciakach, a następnie do Parciak^[5].

W 1945 pracownicy tartaku założyli komórkę Polskiej Partii Robotniczej^[14].

W 1947 na terenie tartaku istniała szkoła pierwszego stopnia^[6]. Na przełomie lat 50 i 60. XX w. przy stacji powstało osiedle mieszkaniowe dla pracowników Zakładu Przemysłu Drzewnego^[5].

Linia kolejowa funkcjonowała do 2001. W 2010 zdecydowano rozebrać infrastrukturę kolejową. Była bowiem zniszczona i zdewastowana^[5].

Współcześnie

Na dzień 25 listopada 2011 w osadzie mieszkało 88 osób: 43 kobiety i 290 mężczyzn^[6]. Na dzień 31 grudnia 2014 wieś zamieszkiwało 13 osób w wieku przedprodukcyjnym, 64 w wieku produkcyjnym i 9 w wieku poprodukcyjnym, łącznie 86 osób^[15].

Osada wchodzi w skład sołectwa Parciaki^[16][17].

Zespół kolejowy wpisany został do gminnej ewidencji zabytków^[18], jest też opisany w dokumentacji wojewódzkiej^[19][20]. W granicach administracyjnych osady znajduje się krzyż przydrożny i międzywojenna figura Matki Bożej usytuowana na wzgórzu za torami kolejowymi^[21][22].

W 2019 PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. zdecydowały się zmodernizować linię kolejową nr 35. Inwestycja obejmuje przebudowę stacji Parciaki^[5]. Uruchomienie linii planowane jest na 2023^[23].

Lasy okalające osadę należą do Nadleśnictwa Parciaki i są częścią Obszaru Natura 2000 Dolina Omulwi i Płodownicy^[24].

Galeria

• 

  Wieża ciśnień z 1929

• 

  Wnętrze wieży ciśnień

• 

  Domy "czworaki" na terenie stacji

• 

  Budynek biura tartaku (od strony torów)

• 

  Figura maryjna

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Stacja kolejowa po remoncie (2022)