Parco Nazionale del Gran Paradiso

Parco Nazionale del Gran Paradiso

Parc national du Grand Paradis

park narodowy
Państwo	Włochy
Położenie	Dolina Aosty, Piemont
Data utworzenia	1922
Powierzchnia	703 km²
Położenie na mapie Alp Parco Nazionale del Gran Paradiso
45°30′10″N 7°18′36″E/45,502778 7,310000

Szczyt Gran Paradiso o zachodzie słońca

Koziorożec alpejski

Parco Nazionale del Gran Paradiso^[1][2][3] – park narodowy położony wśród pasm górskich północno-zachodnich Włoch, wraz ze szczytem Gran Paradiso, graniczący z francuskim parkiem narodowym Parc national de la Vanoise. Jego widowiskową scenerię tworzą góry (najwyższy szczyt 4061 m n.p.m.), lodowce oraz lasy pełne srebrzystych jodeł, sosen i modrzewi. W czerwcu na wysoko położonych łąkach zakwitają szarotki, fiołki, skalnice, dzwonki i rozchodniki, tworząc wielobarwny dywan przyciągający różne motyle. Widoczna jest również Arnika górska i różanecznik. Dzikie koziorożce alpejskie, będące zarazem symbolem parku^[4], i kozice występują tu w tak ogromnych ilościach, że ich populacje trzeba sztucznie kontrolować. Wśród mniejszych ssaków zamieszkujących park znajdują się zające, lisy, borsuki, wydry (ssaki), gronostaje, kuny, świstaki i łasice. Żyją tu również liczne gatunki ptaków, w tym orły przednie, dzięcioły, zięby alpejskie, pardwy i białe głuszce.

Do PNGP należy także położony na powierzchni 1 ha ogród botaniczny Giardino alpino Paradisia^[4].

Historia

W początkach XIX wieku, w wyniku polowań – po części dla sportu, a po części w związku z zapotrzebowaniem na niektóre części ciała, które miały jakoby właściwości lecznicze – koziorożce alpejskie zostały wytrzebione, a ocalało jedynie liczące około 60 osobników w rejonie masywu Gran Paradiso^[5]. Oprócz zastosowań pseudomedycznych, koziorożce zabijano dla niewielkich kostek w kształcie krzyża, które miały – jako talizmany – chronić posiadaczy od nagłej śmierci^[6]. W związku z alarmującymi doniesieniami o kurczeniu się populacji tych zwierząt, Wiktor Emanuel II, który wkrótce miał zostać królem Włoch, ogłosił w roku 1856 obszar Gran Paradiso Królewską Rezerwą Myśliwską. Powołano służbę ochronną. Powstałe wówczas ścieżki stanowią do dzisiaj część 724 kilometrów znakowanych szlaków pieszych i mułowych.

W roku 1920 wnuk Wiktora Emanuela II, król Wiktor Emanuel III podarował państwu 21 km²^[5], na którym to obszarze w roku 1922 założony został park, pierwszy włoski park narodowy. Dzięki strażnikom królewskim populacja koziorożców wzrosła do tego czasu do 4000 sztuk. Gdy strażników zabrakło, a zarząd parku nie był w stanie zabezpieczyć stada, zaczęło się kłusownictwo. Dopiero w roku 1945, gdy zostało już tylko 419 koziorożców, zapewniono im właściwą ochronę. Dzisiaj jest ich ponownie około 4000^[6].

Geografia

Park znajduje się w Alpach Graickich w regionach Piemont i Dolina Aosty w północno-zachodnich Włoszech^[6]. Obejmuje 703 km² terenów górskich. 10% terenu pokrywają góry, 16.5% zajmują uprawy i pastwiska, 24% to nieużytki, a 40% sklasyfikowano jako jałowe. 9.5% powierzchni zajmuje 57 lodowców^[6].

Najwyższy szczyt sięga 4061 m n.p.m., a średnia wysokość parku wynosi 2000 m n.p.m. Doliny są zalesione, a powyżej granicy lasów rozciągają się hale alpejskie. Nad nimi znajdują się już tylko lodowce i skaliste szczyty gór. Szczyt Gran Paradiso jest jedyną górą o wysokości ponad 4000 metrów leżącą całkowicie na obszarze Włoch. Roztacza się z niego szeroka, dookolna panorama, m.in. doskonale widać stąd Mont Blanc i Matterhorn. Jego zdobywcą był – w roku 1860 – John Cowell. Od zachodu park graniczy z francuskim Parc national de la Vanoise. Oba parki razem stanowią największy obszar chroniony w Europie Zachodniej^[6]. Zarządy obydwu współpracują ze sobą m.in. w zakresie kontroli populacji koziorożców, których stada sezonowo migrują przez granicę^[7].

Przypisy