Pardwa górska

Pardwa górska
Lagopus muta[1]
(Montin, 1781)[a]
Ilustracja
Samica w letniej szacie (Szkocja)
Ilustracja
Samiec w letniej szacie
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

grzebiące

Rodzina

kurowate

Podrodzina

bażanty

Plemię

Tetraonini

Rodzaj

Lagopus

Gatunek

pardwa górska

Synonimy
  • Tetrao mutus Montin, 1781[2]
  • Lagopus mutus (Montin, 1781)[3]
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania
(c) The author of the work
and the IUCN Red List spatial data, CC BY-SA 4.0

Pardwa górska - zasięg[5]
(c) The author of the work
and the IUCN Red List spatial data, CC BY-SA 4.0
Występowanie w Europie[5]

Pardwa górska[6] (Lagopus muta) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae), zamieszkujący północną część Półwyspu Skandynawskiego, Szkocję, Islandię, północną część Azji i Ameryki Północnej. Jako relikt izolowane populacje w Alpach i Pirenejach.

Systematyka

Systematyka tego gatunku jest skomplikowana, głównie ze względu na złożony proces pierzenia. Niektórzy autorzy wyróżniają nawet 30 podgatunków. Wiele podgatunków tylko nieznacznie różni się od siebie kolorem i wzorem letniego upierzenia[7]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 23 podgatunki L. muta[8]:

  • L. muta muta (Montus, 1781) – północna Skandynawia do Półwyspu Kolskiego.
  • L. muta millaisi Hartert, 1923 – Szkocja.
  • L. muta helvetica (Thienemann, 1829) – Alpy.
  • L. muta pyrenaica Hartert, 1921 – środkowe i wschodnie Pireneje.
  • L. muta pleskei Serebrovski, 1926 – północna Syberia.
  • L. muta nadezdae Serebrovski, 1926 – południowa Syberia, północna Mongolia.
  • L. muta gerasimovi Red'kin, 2005Wyspa Karagińska.
  • L. muta ridgwayi Stejneger, 1884Wyspy Komandorskie.
  • L. muta kurilensis Kuroda, 1924Wyspy Kurylskie.
  • L. muta japonica A. H. Clark, 1907Honsiu.
  • L. muta evermanni D. G. Elliot, 1896Attu (zachodnie Aleuty).
  • L. muta townsendi D. G. Elliot, 1896Kiska, Amczitka, Little Sitkin i Wyspy Szczurze (zachodnie Aleuty); obejmuje populację wydzielaną niekiedy do podgatunku gabrielsoni.
  • L. muta atkhensis Turner, 1882Tanaga, Adak, Atka (zachodnio-środkowe Aleuty); obejmuje populacje wydzielane niekiedy do podgatunków sanfordi i chamberlaini.
  • L. muta yunaskensis Gabrielson & Lincoln, 1951Yunaska (środkowe Aleuty).
  • L. muta nelsoni Stejneger, 1884Unimak i Unalaska (wschodnie Aleuty) i południowa Alaska.
  • L. muta dixoni Grinnell, 1909Glacier Bay i południowo-wschodnia Alaska.
  • L. muta rupestris (J. F. Gmelin, 1789) – północna Ameryka Północna.
  • L. muta welchi Brewster, 1885Nowa Fundlandia.
  • L. muta saturata Salomonsen, 1950 – północno-zachodnia Grenlandia.
  • L. muta macruros Schiøler, 1925 (syn. L. muta capta J. L. Peters, 1934) – północno-wschodnia Grenlandia.
  • L. m. reinhardi (C. L. Brehm, 1824) – południowa Grenlandia.
  • L. muta hyperborea Sundevall, 1845Svalbard, Ziemia Franciszka Józefa.
  • L. muta islandorum (Faber, 1822) – Islandia.

Morfologia

Cechy gatunku
Latem upierzenie samców na grzbiecie i piersiach szarobrunatne lub szaro-czarne. Samica w żółtobrązowy marmurek. Szata zimowa biała, z czarną smugą wokół oka i czarnym ogonem. Skrzydła białe. Nogi i dziób mocne. Szyja zaznaczona. Szata osobników młodocianych przypomina upierzenie samicy.
Wymiary średnie[9]
  • Długość ciała ok. 36 cm
  • Rozpiętość skrzydeł 60 cm
  • Masa ciała ok. 400–480 g

Ekologia

Biotop
Skaliste urwiska powyżej granicy lasu, na dalekiej północy, w tundrze, na obszarach holarktycznych. Ptak osiadły.
Gniazdo
Naziemne, wśród rumowisk skalnych.
Jaja
Lekko nakrapiane, składane od V do VII, w liczbie 6–10.
Jaja pardwy górskiej
Wysiadywanie
Jaja wysiaduje samica przez okres 21–24 dni. Pisklęta zostają dłuższy czas przy rodzicach.
Pożywienie
Różne rośliny górskie lub tundrowe, owady.

Uwagi

  1. Często podawana w źródłach data 1776 jest błędna: T. Tyrberg. The date of publication of Montin's description of Lagopus mutus. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 118 (1), s. 56–57, 1998. (ang.). 

Przypisy

  1. Lagopus muta, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. McGowan 1994 ↓, s. 403.
  3. Lagopus mutus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2019-12-28] (ang.).
  4. Lagopus muta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. a b BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Lagopus muta. In: IUCN 2015. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 08 July 2015.
  6. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tetraonini Leach, 1820 (wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-30].
  7. Rock Ptarmigan (Lagopus mutus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
  8. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-30]. (ang.).
  9. Busse i in. 1991 ↓, s. 54.

Bibliografia

  • Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
  • P. J. K. McGowan: Family Phasianidae (Pheasants and Partridges). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Rock Ptarmigan Lagopus muta distribution map.png
(c) The author of the work
and the IUCN Red List spatial data, CC BY-SA 4.0
Geographical distribution of the Rock Ptarmigan Lagopus muta.
The map was created using the Generic Mapping Tools, GMT, version 5.1.2.
Rock Ptarmigan Lagopus muta distribution in Europe map.png
(c) The author of the work
and the IUCN Red List spatial data, CC BY-SA 4.0
Geographical distribution of the Rock Ptarmigan Lagopus muta in Europe.
The map was created using the Generic Mapping Tools, GMT, version 5.1.2.
Lagopède Alpin MHNT.jpg
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
Egg of Rock Ptarmigan. Collection of Jacques Perrin de Brichambaut.
Locality: Lapland.
Lagopus Muta- Male in summer plumage.JPG
Autor: Alf Inge Lima, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lagopus Mutu- Male in summer plumage
Lagopus mutus.jpg
Autor: Wojsyl, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ptarmigan (female, summer), Highlands, Scotland