Park Giszowiecki w Katowicach

Park Giszowiecki

nr rej. A/1229/78 z 18 sierpnia 1978 roku[1]
Widok ogólny na Park Giszowiecki
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Dzielnica	Giszowiec
Adres	plac Pod Lipami
Powierzchnia	3,378 ha
Data założenia	1907–1910[2] / 2010[3]
Położenie na mapie Katowic Park Giszowiecki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Park Giszowiecki
Położenie na mapie województwa śląskiego Park Giszowiecki
50°13′18″N 19°04′06″E/50,221667 19,068333

Park Giszowiecki w Katowicach – park miejski położony w Katowicach, w środkowej części^[4] jednostki pomocniczej Giszowiec, usytuowany w rejonie placu Pod Lipami oraz ulic: Gościnnej, Wesołowskiej i Działkowej^[5], o powierzchni 3,378 ha. Powstał on wraz z budową osiedla patronackiego Giszowiec w latach 1907–1910 według projektu Emila i Georga Zillmannów^[6], a obecna nazwa została ustanowiona 25 października 2010 roku^[5].

Historia

Powstała około 1910 roku muszla koncertowa (na drugim planie), będąca do dziś miejscem organizacji wydarzeń kulturalnych w Giszowcu

Obszar parku przed zagospodarowaniem stanowił obszar lasu mieszanego. Z niego w trakcie budowy Giszowca zachowano drzewostan liściasty, który utrzymał się na tym terenie dzięki jej odporności na silne wiatry^[7]. Sam zaś park został zagospodarowany wraz z budową w latach 1907–1910 osiedla patronackiego Giszowiec, wybudowanego na zlecenie spółki Georg von Giesches Erben z inicjatywy Antona Uthemanna. Projektantami osiedla, a wraz z tym parku, byli Georg i Emil Zillmannowie^[6].

Po II wojnie światowej wszystkie obiekty osiedla wraz z parkiem należały do kopalni Wieczorek, a później przeszły we władanie kopalni Staszic^[6]. Po nim park przejęła spółka mieszkaniowa przy kopalni^[8]. Fragment osiedla robotniczego Giszowiec 18 sierpnia 1978 roku został wpisany do rejestru zabytków nr rej. A/1229/78^[1]. W ramach wpisu ochrona objęto obecny park Giszowiecki wraz z sąsiednią gospodą^[9].

Z biegiem czasu działalność kulturalna przy znajdującej się w parku giszowieckiej muszli koncertowej chyliła się ku upadkowi – festyny tam organizowano do lat 80. XX wieku. W 1997 roku działacze Gaszowickiego Centrum Kultury w miesiącach letnich co tydzień organizowali biesiadę giszowiecką, na której występowały m.in. orkiestry górnicze. Rok później tych uroczystości już nie organizowano^[8]. W styczniu 1999 roku obecny park Giszowiecki przejęło miasto Katowice^[8].

Kompleksowa modernizacja parku rozpoczęła się w maju 2003 roku i trwała do połowy wakacji tego samego roku. W ramach prac powstały nowe alejki spacerowe, stoliki, a także zainstalowano nowe oświetlenie i odnowiono muszlę koncertową. Prace te kosztowały ponad milion złotych^[10].

Obecna nazwa parku funkcjonowała nieoficjalnie już wcześniej. W 2005 roku odbyła się w nim impreza plenerowa − koncert orkiestry dętej z KWK Staszic i KWK Wieczorek w ramach obchodów 140. rocznicy przyznania praw miejskich Katowicom^[11][12]. Nazwę park Giszowiecki nadała Rada Miasta Katowice uchwałą nr LXVI/1332/10 z 25 października 2010 roku^[5]. Uchwała ta weszła w życie 13 grudnia 2010 roku^[13].

W 2015 roku w ramach modernizacji i włączeniu do Katowickiego Inteligentnego Systemu Monitoringu i Analizy w parku Giszowieckim zainstalowano jedną kamerę obrotową, dzięki czemu park objęto monitoringiem^[14]. W drugiej połowie 2019 roku dokonano wycinki 11 drzew – wycięto wówczas cztery buki pospolite, cztery klony srebrzyste, klon zwyczajny, robinię akacjową oraz głóg dwuszyjkowy. Było to spowodowane odnową i pielęgnacją drzewostanu parku, a ponadto drzewa przeznaczone do wycinki były w złym stanie fitosanitarnym. Dodatkowo, z uwagi na ich zamieranie stanowiły zagrożenie dla bezpieczeństwa osób. W zamian dokonano w parku nasadzeń zastępczych^[15].

Opis

Postument z metalowym siatkowym symbolem kuli ziemskiej z 1910 roku znajdujący się w miejscu geometrycznego środka Giszowca

Park Giszowiecki ma powierzchnię 3,378 ha. Obejmuje on cenny starodrzew bukowy (Fagus sylvatica L.). Ich wiek szacuje się do 150–200 lat^[16], a części z nich dochodzi do 250 lat^[4]. Park znajduje się w centrum urbanistycznego założenia miasta-ogrodu, jakim jest Giszowiec^[16]. W centralnej części parku zlokalizowany jest postument z metalowym siatkowym symbolem kuli ziemskiej, powstały w 1910 roku przez budowniczych Giszowca w miejscu geometrycznego środka osiedla^[17].

W parku znajduje się muszla koncertowa, z której w okresie letnim organizowane są koncerty i imprezy plenerowe^[16]. Powstała ona około 1910 roku i już od tego czasu organizowano przy niej festyny dla mieszkańców osiedla^[8]. Ponadto park wyposażony jest w urządzenia sportowo-rekreacyjne, w tym w ławki, stoliki szachowe, bulodrom i boisko do gry w petenque^[4]. W parku znajduje się również siłownia zewnętrzna^[18]. Park ten jest zamykany na noc celem ochrony przed jego dewastacją^[10].

Na południe od parku przebiega zielony szlak rowerowy nr 121^[19], przebiegający przez Galerię Szyb Wilson w Janowie, Nikiszowiec, Giszowiec i Dolinkę Murckowską^[20].

Przypisy