Park Hutników w Chorzowie

Park Hutników
Obiekt zabytkowy nr rej. A/49/01 z 1 sierpnia 2001[1]
Ilustracja
Parkowa fontanna przy Urzędzie Stanu Cywilnego w 2008 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Chorzów

Dzielnica

Centrum

Adres

ul. Powstańcówul. Henryka Dąbrowskiego[1]

Powierzchnia

około 2,5 ha

Data założenia

początek lat 70. XIX wieku

Położenie na mapie Chorzowa
Mapa konturowa Chorzowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Park Hutników”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Hutników”
Ziemia50°17′45″N 18°57′13″E/50,295833 18,953611

Park Hutników[2][1], Park Hutniczy[3] (niem. Hüttenpark[4], w PRL-u Park im. Bohaterów Stalingradu[2]) – park założony na początku lat 70. XIX wieku w Chorzowie, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[1].

Historia

Najstarszy w Chorzowie park został założony na początku lat 70. XIX wieku przez Hugona Henckel von Donnersmarcka na terenie zwanym Templewiese (pol. Łąka kościelna), gdzie znajdowało się zapadlisko po eksploatacji węgla kamiennego[2]. Zasypano je ziemią wydobytą podczas tworzenia pobliskiego stawu hutniczego. Jego początkowa powierzchnia wynosiła 86 arów[5]. Park był pierwotnie przeznaczony tylko dla zatrudnionych w pobliskiej Hucie Królewskiej[2] oraz zamykany na noc[5]. W latach 1890–1895 powiększono powierzchnię parku o przyległe nieużytki, powstał tym samym obszar zbliżony do czworoboku o powierzchni około 2,5 hektara[3][5][6]. W 1941 roku wytyczono rozchodzące się promieniście alejki[5]. Park został rewitalizowany w 1998 roku[2] oraz w 2014 roku, w ramach budżetu obywatelskiego[7], nawierzchnia alejki została wyłożona kostką i płytami granitowymi oraz kostką betonową[3].

Obiekty

Pomnik z inskrypcją „PAMIĘCI ŻOŁNIERZOM ARMII CZERWONEJ / POLEGŁYM W WALCE Z HITLEROWSKIM NAJEŹDZCĄ” w Parku Hutników (2018)

Zieleń parkową stanowią przede wszystkim kilkudziesięcioletnie klony pospolite i srebrzyste, platany, jawory, graby, jesiony, topole, grochodrzewy, magnolie drzewiaste, kasztanowce białe, dęby oraz miłorzęby dwuklapowe[3][5].

W parku znajduje się zbiorowy grób wojenny żołnierzy Armii Czerwonej z 4 korpusu pancernego gwardii i 59 armii 1 Frontu Ukraińskiego, którzy brali udział w walkach z hitlerowcami o wyzwolenie Chorzowa w 1945 roku[3][8], przykryty pomnikiem autorstwa Gerarda Grzywaczyka[2].

Znajdowały się tu także: staw, po którym pływano łódkami (w jego miejscu w latach międzywojennych powstał plac zabaw dla dzieci), muszla koncertowa, krąg taneczny, restauracja parkowa i kręgielnia, potocznie zwana „bana/kegelbahna” (w 1964 roku przekształcono ją w kawiarnię Agawa)[5][2].

W 1964 roku wzniesiono w miejscu restauracji budynek chorzowskiego Urzędu Stanu Cywilnego[3], tzw. pałac ślubów według projektu Aleksandra Buszki i Henryka Franty, rozbudowany w 1988 roku. Przed nim postawiono rzeźbę Jerzego Kwiatkowskiego z 1964 roku, która przedstawia mężczyznę i kobietę[3], wykonaną ze sztucznego kamienia; wybudowano również fontannę, którą poddano renowacji w 2005 roku[2].

W granicach parku znajdowała się także zabytkowa willa (zapis A/307/10 z 12 czerwca 2010 roku[9]) z 1901 roku według projektu R. Wandla, wzniesiona dla Ottona Junghanna, dyrektora Huty Królewskiej, znana pod nazwą Villa di Biasi. Jej założenie ogrodowe było zintegrowane z przestrzenią parku[10]. Obecnie willa leży poza terenem parku i znajduje się w niej przedszkole[9].

Przypisy

  1. a b c d Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 26 [dostęp 2017-08-20].
  2. a b c d e f g h Lapski 2014 ↓.
  3. a b c d e f g UM Chorzów ↓.
  4. Pocztówki – Śląska Internetowa Biblioteka Zbiorów Zabytkowych. Biblioteka Śląska, s. 12.
  5. a b c d e f Piegza 2008 ↓.
  6. Krystyna Dwucet: Przekształcanie krajobrazu miasta przemysłowego na przykładzie Chorzowa (województwo śląskie). W: Dziedzictwo przemysłowe jako atrakcyjny produkt dla turystyki i rekreacji. Doświadczenia krajowe i zagraniczne. II Konferencja Międzynarodowa Zabrze, 12-13.05.2005r.. Katowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego / Urząd Miejski w Zabrzu, 2005, s. 82. ISBN 83-88402-76-5.
  7. Kamila Rożnowska: Park Hutników Chorzów: stawiają ogrodzenie wokół parkowych trawników. [w:] Chorzów naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press, 2014-07-30. [dostęp 2017-08-20].
  8. Miejsca pamięci dot. żołnierzy Armii Czerwonej na terenie województwa śląskiego – cmentarze i groby wojenne. Śląski Urząd Wojewódzki. [dostęp 2017-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-21)].
  9. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 27 [dostęp 2017-08-20].
  10. Architektura rezydencjonalna: (referaty wygłoszone na sesji naukowej w Katowicach i Sosnowcu 19–20 września 2003). Gabriela Bożek (red.). Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, 2003, s. 19. ISBN 83-85871-35-7.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Chorzów location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Chorzów, Poland
Ta mapa of Chorzów została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Chorzow Soviet soldiers monument.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik z inskrypcją „PAMIĘCI ŻOŁNIERZOM ARMII CZERWONEJ / POLEGŁYM W WALCE Z HITLEROWSKIM NAJEŹDZCĄ” w Parku Hutników w Chorzowie, zaprojektowany przez Gerarda Grzywaczyka.
Chorzów - Park Hutników - Fontanna 01.JPG
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Fontanna w Parku Hutników w Chorzowie.
Chorzow civil registry office.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek mieszczący urząd stanu cywilnego w Chorzowie, przy ul. Henryka Dąbrowskiego 24 w Parku Hutników.