Park Hutników w Chorzowie
 nr rej. A/49/01 z 1 sierpnia 2001[1] | |
 Parkowa fontanna przy Urzędzie Stanu Cywilnego w 2008 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | Chorzów |
| Dzielnica | |
| Adres | |
| Powierzchnia | około 2,5 ha |
| Data założenia | początek lat 70. XIX wieku |
Położenie na mapie Chorzowa  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°17′45″N 18°57′13″E/50,295833 18,953611 | |
Park Hutników[2][1], Park Hutniczy[3] (niem. Hüttenpark[4], w PRL-u Park im. Bohaterów Stalingradu[2]) – park założony na początku lat 70. XIX wieku w Chorzowie, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[1].
Historia
Najstarszy w Chorzowie park został założony na początku lat 70. XIX wieku przez Hugona Henckel von Donnersmarcka na terenie zwanym Templewiese (pol. Łąka kościelna), gdzie znajdowało się zapadlisko po eksploatacji węgla kamiennego[2]. Zasypano je ziemią wydobytą podczas tworzenia pobliskiego stawu hutniczego. Jego początkowa powierzchnia wynosiła 86 arów[5]. Park był pierwotnie przeznaczony tylko dla zatrudnionych w pobliskiej Hucie Królewskiej[2] oraz zamykany na noc[5]. W latach 1890–1895 powiększono powierzchnię parku o przyległe nieużytki, powstał tym samym obszar zbliżony do czworoboku o powierzchni około 2,5 hektara[3][5][6]. W 1941 roku wytyczono rozchodzące się promieniście alejki[5]. Park został rewitalizowany w 1998 roku[2] oraz w 2014 roku, w ramach budżetu obywatelskiego[7], nawierzchnia alejki została wyłożona kostką i płytami granitowymi oraz kostką betonową[3].
Obiekty
Zieleń parkową stanowią przede wszystkim kilkudziesięcioletnie klony pospolite i srebrzyste, platany, jawory, graby, jesiony, topole, grochodrzewy, magnolie drzewiaste, kasztanowce białe, dęby oraz miłorzęby dwuklapowe[3][5].
W parku znajduje się zbiorowy grób wojenny żołnierzy Armii Czerwonej z 4 korpusu pancernego gwardii i 59 armii 1 Frontu Ukraińskiego, którzy brali udział w walkach z hitlerowcami o wyzwolenie Chorzowa w 1945 roku[3][8], przykryty pomnikiem autorstwa Gerarda Grzywaczyka[2].
Znajdowały się tu także: staw, po którym pływano łódkami (w jego miejscu w latach międzywojennych powstał plac zabaw dla dzieci), muszla koncertowa, krąg taneczny, restauracja parkowa i kręgielnia, potocznie zwana „bana/kegelbahna” (w 1964 roku przekształcono ją w kawiarnię Agawa)[5][2].
W 1964 roku wzniesiono w miejscu restauracji budynek chorzowskiego Urzędu Stanu Cywilnego[3], tzw. pałac ślubów według projektu Aleksandra Buszki i Henryka Franty, rozbudowany w 1988 roku. Przed nim postawiono rzeźbę Jerzego Kwiatkowskiego z 1964 roku, która przedstawia mężczyznę i kobietę[3], wykonaną ze sztucznego kamienia; wybudowano również fontannę, którą poddano renowacji w 2005 roku[2].
W granicach parku znajdowała się także zabytkowa willa (zapis A/307/10 z 12 czerwca 2010 roku[9]) z 1901 roku według projektu R. Wandla, wzniesiona dla Ottona Junghanna, dyrektora Huty Królewskiej, znana pod nazwą Villa di Biasi. Jej założenie ogrodowe było zintegrowane z przestrzenią parku[10]. Obecnie willa leży poza terenem parku i znajduje się w niej przedszkole[9].
Przypisy
- ↑ a b c d Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 26 [dostęp 2017-08-20].
- ↑ a b c d e f g h Lapski 2014 ↓.
- ↑ a b c d e f g UM Chorzów ↓.
- ↑ Pocztówki – Śląska Internetowa Biblioteka Zbiorów Zabytkowych. Biblioteka Śląska, s. 12.
- ↑ a b c d e f Piegza 2008 ↓.
- ↑ Krystyna Dwucet: Przekształcanie krajobrazu miasta przemysłowego na przykładzie Chorzowa (województwo śląskie). W: Dziedzictwo przemysłowe jako atrakcyjny produkt dla turystyki i rekreacji. Doświadczenia krajowe i zagraniczne. II Konferencja Międzynarodowa Zabrze, 12-13.05.2005r.. Katowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego / Urząd Miejski w Zabrzu, 2005, s. 82. ISBN 83-88402-76-5.
- ↑ Kamila Rożnowska: Park Hutników Chorzów: stawiają ogrodzenie wokół parkowych trawników. [w:] Chorzów naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press, 2014-07-30. [dostęp 2017-08-20].
- ↑ Miejsca pamięci dot. żołnierzy Armii Czerwonej na terenie województwa śląskiego – cmentarze i groby wojenne. Śląski Urząd Wojewódzki. [dostęp 2017-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-21)].
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 27 [dostęp 2017-08-20].
- ↑ Architektura rezydencjonalna: (referaty wygłoszone na sesji naukowej w Katowicach i Sosnowcu 19–20 września 2003). Gabriela Bożek (red.). Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, 2003, s. 19. ISBN 83-85871-35-7.
Bibliografia
- Adam Lapski: Spacery ulicami Chorzowa (Monografia ulic miasta z opisem zabytków i miejsc godnych uwagi). Chorzów: 2014, s. 29.
- Park Hutniczy. Urząd Miasta Chorzów. [dostęp 2017-08-20].
- Marian Piegza: Pierwszy chorzowski park. [w:] Portal miejski mojChorzow.pl [on-line]. Silesia.info.pl, 2008-02-10. [dostęp 2017-08-20].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Shiny green button/marker widget.
Autor:
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik z inskrypcją „PAMIĘCI ŻOŁNIERZOM ARMII CZERWONEJ / POLEGŁYM W WALCE Z HITLEROWSKIM NAJEŹDZCĄ” w Parku Hutników w Chorzowie, zaprojektowany przez Gerarda Grzywaczyka.
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Fontanna w Parku Hutników w Chorzowie.
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek mieszczący urząd stanu cywilnego w Chorzowie, przy ul. Henryka Dąbrowskiego 24 w Parku Hutników.