Park Iwana Franki we Lwowie

Park Kościuszki

Aleja główna parku
Państwo	Ukraina
Miejscowość	Lwów
Dzielnica	Rejon halicki Lwowa
Data założenia	koniec XVI wieku
Położenie na mapie Lwowa Park Kościuszki
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Park Kościuszki
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Park Kościuszki
49°50′19″N 24°01′10″E/49,838611 24,019444

Park Iwana Franki (do roku 1779 Ogród Jezuicki, w latach 1779–1919 Ogród Pojezuicki, w latach 1919–1945 Park imienia Tadeusza Kościuszki) – najstarszy i jeden z centralnych parków Lwowa, położony przed gmachem głównym Uniwersytetu Lwowskiego (dawny Sejm Krajowy). Szacuje się, że jest najstarszym parkiem miejskim na Ukrainie.^[1][2]

Historia

Park pojawił się na terenach dawnych łanów miejskich, które stały się własnością bogatej rodziny Szolc-Wolfowiczów. W końcu XVI wieku Jan Szolc-Wolfowicz założył niewielki sad, który później przeszedł w ręce zięcia Antonio Masari, właściciela kamienicy nr 14 na Rynku. Młody Wenecjanin przerobił ogród na wzór włoski, dzieląc go na tarasy, i podarował miastu, by z niego mogli korzystać wszyscy mieszkańcy.

Miejski ogrodnik Bauer przeprowadził jeszcze jedną zasadniczą rekonstrukcję parku. Tym razem park przebudowano na wzór współczesnych parków angielskich, w tak zwanym stylu krajobrazu. W latach 1877–1881 na miejscu „kasyna Hechta”^[3] wzniesiono Sejm Galicyjski, w dolnej części parku urządzono wspaniałe ogrody parterowe z bogatymi kompozycjami kwiatowymi i ciętymi krzewami.

Od 1614 roku władze tymczasowo przekazały park jezuitom, którzy rozpoczęli budowę we Lwowie swego kościoła i klasztoru. Mnisi zbudowali tu cegielnię, aby zapewnić budownictwo murowane. Zbudowali tutaj także browar, a część ziem przekazali w dzierżawę wieśniakom i otworzyli dla nich karczmę. To „tymczasowe” korzystanie trwało prawie 160 lat, dopóki wraz z nadejściem austriackiej władzy zlikwidowano zakon jezuitów. Na mapach Lwowa i w dokumentach historycznych z tamtych czasów występuje nazwa „Ogród Jezuicki”.

W 1655 roku rozmieszczona tu była artyleria wojsk rosyjskich, które wraz z wojskami Bohdana Chmielnickiego oblegały Lwów.

Cesarz Józef II, będąc we Lwowie, podarował tą zieloną dzielnicę miastu. Jednak bez odpowiedniej pielęgnacji park zdziczał do tego stopnia, że władze miasta musiały w 1799 roku sprzedać go przedsiębiorcy Janu Hechtowi. Ten przeprowadził rekonstrukcję parku, w szczególności przeplanował go w stylu klasycystycznym, a także próbował wprowadzić odpłatne korzystanie z parku. Zbudowano tu restauracje, basen kąpielowy, zainstalowano altany, wszelako zachęcano odwiedzających.

W latach 1894–1896 „Stowarzyszenie rozwoju i ozdoby miasta” postawiło naprzeciwko gmachu sejmu popiersia Jana Dobrzańskiego – literata, Jana Nepomucena Kamińskiego – dyrektora polskiego teatru, Leona Sapiehy – namiestnika Galicji, Artura Grottgera – lwowskiego malarza, biskupa Samuela Głowińskiego – założyciela fundacji kształcenia młodzieży, a w alei z prawej strony – popiersie hrabiego Józefa Dunina Borkowskiego – poety-hellenisty. Na klombie przed budynkiem sejmu stał żeliwny wazon z płaskorzeźbą, przedstawiającą w wolnej interpretacji pracę Bertela Thorvaldsena „Ciąg życia ludzkiego”.

Widok na park oraz pomnik Agenora Gołuchowskiego (1913–1914)

W 1908 roku architekt Karol Richtman-Rudniewski opracował projekt teatru, który miał pojawić się w miejscu restauracji. Projekt przewidywał nowoczesną konstrukcję z kamienia, metalu i szkła z rozsuwanym dachem. Na parterze zaplanowano sklepy i kawiarnie. Kosztorys wynosił 2 mln koron. Konsorcjum budowy teatru zwróciło się do urzędu miasta z prośbą wydzierżawienie ziemi na 50 lat, z następnym przejściem teatru na własność miasta. Projekt nigdy nie został zrealizowany^[4].

W 1949 roku, po demontażu pomnika Agenora Gołuchowskiego, który stał przy wejściu do parku przy ul. Strzelców Siczowych, wazę przeniesiono na miejsce pomnika. Stoi tu do dnia dzisiejszego.

W 1964 roku przed uniwersytetem w parku postawiono pomnik Iwana Franki (rzeźbiarze: W. Borysenko, D. Krwawicz, E. Myśko, W. Odrechiwskyj. J. Czajka, architekt A. Szular).

W 1999 roku firma McDonald’s opracowała projekt rozmieszczenia restauracji swej sieci na terenie parku z możliwością szybkiej obsługi - McDrive. Ostatecznie projekt został odrzucony^[5].

W 2009 roku miała miejsce rekonstrukcja parku.

Przypisy