Park Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Park Karola Marcinkowskiego
Obiekt zabytkowy nr rej. 274[1] z 3 stycznia 1985
Ilustracja
Jesień w parku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Dzielnica

Osiedle Stare Miasto

Powierzchnia

9,4 ha

Data założenia

1905

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Karola Marcinkowskiego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Park Karola Marcinkowskiego”
Ziemia52°24′12,74″N 16°55′06,23″E/52,403539 16,918397
Rzeźba Paw Anny Krzymańskiej nocą

Park Karola Marcinkowskiego (dawniej: Park Schillera, niem. Schillerpark) – zabytkowy park zlokalizowany w centrum Poznania (Dzielnica Cesarska) przy alei Niepodległości i ul. Towarowej. Obecna nazwa została nadana w 1919.

Historia

Zaaranżowany w latach 1905–1906 (część północna – starsza) w miejscu zlikwidowanych fortyfikacji Twierdzy Poznań, jako południowe zwieńczenie Dzielnicy Cesarskiej (miał wówczas nieco ponad 3 hektary[2]). Początkowo nosił nazwę Parku Schillera. W okresie budowy park otrzymał nowy staw, który został zarybiony, a nad jego brzegami posadzono grupy wierzb płaczących i srebrnobarwnych. Posadowiono na nim też wodotrysk skonstruowany przez firmę Bracia Körting. W parku istniał też plac zabaw dla dzieci od strony ul. Towarowej[2]. Poszerzony dwukrotnie po II wojnie światowej:

  • w latach 1946–1948 o tereny zlikwidowanego cmentarza ewangelickiego św. Krzyża,
  • w latach 1957–1958 o tereny zlikwidowanego cmentarza katolickiego św. Marcina z kwaterą greckokatolicką z 1857 (na cmentarzu tym znajdował się w latach 1911–1923 grób Karola Marcinkowskiego – patrona terenu).

28 marca 2011 północna część parku (zawarta w trójkącie ulic Składowej i Towarowej oraz alei Niepodległości) została wydzielona jako Park Romana Maciejewskiego[3].

Fontanny

Na terenie parku, w jego centrum, znajduje się staw z okresu budowy parku z fontanną. Również w północnej części (obecnie w Parku Romana Maciejewskiego[3]) założenia istnieje zabytkowy, murowany basen fontannowy z 1913, na środku którego stała ongiś figura wojownika brandenburskiego w XVII-wiecznej zbroi, ze sztandarem w dłoni[2] (autorem dzieła był Reinhold Felderhoff). Fontanna, zrewitalizowana w maju 2012, stanowi element Forum Academicum, tryskając na wysokość dwóch metrów[4].

Pomniki i pozostałości forteczne

Przed 1918 w parku znajdowało się popiersie Friedricha Schillera autorstwa Paula Strassbergera-Reinikkendorfa (kopia dzieła Johanna Heinricha Danneckera z biblioteki weimarskiej). Obecnie, w pobliżu stawu, stoi popiersie Juliusza Słowackiego, autorstwa Władysława Marcinkowskiego z 1923 (biały marmur). Przetrwało ono okupację hitlerowską, zakopane w ziemi przez robotników ogrodów miejskich. Postawione zostało dla uczczenia poety, który przebywał w Poznaniu w 1848 i mieszkał przy ul. Piekary. Przy alei Niepodległości stoi natomiast modernistyczna rzeźba Paw, autorstwa Anny Krzymańskiej. Park zdobiła też kiedyś rzeźba Pożegnanie Marii autorstwa Stanisława Jagmina inspirowana twórczością Antoniego Malczewskiego – autora powieści poetyckiej Maria.

Pozostałością dawnej twierdzy jest Bastion Colomb – dawny blokhauz przeciwskarpy bastionu IV. Do 1998 znajdował się on pod ziemią. Po odkopaniu i osuszeniu dolnej kondygnacji, która była całkowicie zalana, oddano go do użytku komercyjnego. W chwili obecnej mieści się w nim Pub Fort Colomb. Budowla jest jedyną pozostałością lewobrzeżnego ciągu umocnień. W pobliżu przystanku autobusowego od strony alei Niepodległości zachowane są natomiast mury oporowe prawego placu broni oraz przekopu w stoku bojowym dla bocznicy kolejowej. Łączyła ona od lat 60. XIX wieku dworzec Główny z magazynami artyleryjskimi w obrębie umocnień twierdzy.

W rejonie ulicy Towarowej planowane jest posadowienie Pomnika Wypędzonych Wielkopolan (obecnie niewielka stela).

Przyroda

Na uwagę zasługuje grupa wierzb o prawie trzymetrowym obwodzie. W latach 50. XX wieku w parku zamieszkiwała para grubodziobów. Przed II wojną gniazdowały tutaj aż 24 gatunki ptaków. W latach 50. było ich już tylko 14. Zniszczenia wojenne w parku były bardzo znaczące, zarówno w obszarze flory, jak i fauny. Obecnie skład flory jest przede wszystkim oparty na: platanach klonolistnych, klonach, kasztanowcach białych, dębach (w tym szypułkowych), wiązach, topolach kanadyjskich, wierzbach, jesionach wyniosłych, wierzbach kruchych oraz rzadszych – bożodrzewach gruczołkowatych i orzechach tureckich. Po raz pierwszy w Poznaniu nasadzono tutaj świdośliwę Lamarcka (2015)[5].

Otoczenie

Przy granicach parku stoi wiele znaczących poznańskich budowli: Izba Rzemieślnicza, Collegium Novum UAM, Dyrekcja Kolei, Uniwersytet Ekonomiczny, biurowiec Delta i dworzec PKS. Kontynuacją ciągu parków na południe jest Park Izabeli i Jarogniewa Drwęskich, a na północ Park Romana Maciejewskiego.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 155,158 [dostęp 2010-10-10].
  2. a b c Waldemar Karolczak, Parki publiczne, skwery i promenady dawnego Poznania (do 1914 r.), w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.60-61, ISSN 0137-3552
  3. a b Park im. Romana Maciejewskiego. Radio Merkury, 2011-03-28. [dostęp 2011-06-17].
  4. Beata Marcińczyk, Fonatnna tryska na 2 metry – Forum Academicum gotowe!, w: Głos Wielkopolski, 16.5.2012.
  5. Krzysztof M. Kaźmierczak, Posadzą niezwykłe drzewa, w: Głos Wielkopolski, 12.10.2015, s.7

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Slowacki Mon. Poznan.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik J. Słowackiego, Poznań, Park Marcinkowskiego.
Marcinkowskiego Park Poznan 2.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Park K.Marcinkowskiego, Poznań. Jesień.
Paw Poznan.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
"Paw" w Parku Marcinkowskiego, Poznań. Rzeźbiarz: Anna Krzymańska.
Dabrowskiego Park Poznan.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Park J.H.Dąbrowskiego -Poznań. Wejście od str. Starego Browaru.