Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich

Panorama PKWŁ ze wzgórza w Plichtowie

Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich

(c) Mietek Ł, CC BY-SA 3.0
park krajobrazowy
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Położenie	gminy: Brzeziny, Dmosin, Nowosolna, Stryków, Zgierz, gminy miejskie: Brzeziny, Łódź
Mezoregion	Wzniesienia Łódzkie
Data utworzenia	31 grudnia 1996
Akt prawny	Rozporządzenie Woj. Łódzkiego i Woj. Skierniewickiego w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich[1]
Powierzchnia	115,80 km²
Powierzchnia otuliny	30,83 km²
Obszary chronione	3 rezerwaty przyrody
Położenie na mapie województwa łódzkiego Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich
Położenie na mapie Polski Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich
51°50′45″N 19°37′45″E/51,845833 19,629167
Strona internetowa

Panorama jednego ze stawów w Lesie Łagiewnickim

Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich – park krajobrazowy położony w województwie łódzkim (na północny wschód od Łodzi, pod względem administracyjnym na terenie dwóch miast – Brzeziny, Łódź oraz pięciu gmin – Brzeziny, Dmosin, Nowosolna, Stryków, Zgierz).

• Data utworzenia: 31 grudnia 1996 r. (rozporządzenie wojewody łódzkiego i skierniewickiego; pomysł założenia pochodzi z lat 80.)
• Data ustanowienia planu ochrony: 31 lipca 2003 (rozporządzenie wojewody łódzkiego)
• Powierzchnia: 11 580 ha^[1]
• Strefa ochronna (otulina): 3083 ha^[1]
• Najwyższy punkt: 284,1 m n.p.m. (tzw. wzgórze „Radary”, koło miejscowości Dąbrowa)
• Najniższy punkt: 150 m n.p.m. (dolina Mrożycy w Niesułkowie)
• Powierzchnia leśna: 3845 ha (co stanowi ok. 28% powierzchni Parku z otuliną)
• Grunty rolnicze: 6384 ha (jest to niespełna 60% powierzchni Parku)
• Powierzchnia wód otwartych (stawy, zbiorniki retencyjne) wynosi 46 ha
• Długość rzek i cieków powierzchniowych to 58,5 km

Historia powstania

Na początku lat osiemdziesiątych w Biurze Programowania i Projektowania Rozwoju Łodzi zrodziła się koncepcja ochrony obszaru w dorzeczu Moszczenicy, na terenie gminy Nowosolna, pod roboczą nazwą „Park Krajobrazowy Górnej Moszczenicy”. Wkrótce opracowana została nowa koncepcja ochrony większego obszaru obejmującego także część dorzecza Mrożycy. W końcu 1993 roku została opracowana dokumentacja projektowa PKWŁ zawierająca pełną argumentację naukową. Projekt ten uzyskał pozytywną opinię Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz Ministerstwa Środowiska. Ostateczny kształt granic Parku ustalony został w 1994 r., kiedy to pod patronatem Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody doszło do uzgodnień pomiędzy grupą projektantów oraz przedstawicielami samorządów gminnych i władz wojewódzkich. Uzgodniono, że Park obejmie ochroną najcenniejszy pod względem przyrodniczym i krajobrazowym fragment strefy krawędziowej Wzniesień Łódzkich na terenie ówczesnego województwa łódzkiego i skierniewickiego. W procesie delimitacji granic Parku bardzo istotne znaczenie miało rozwiązanie problemu związanego z projektowanym przebiegiem przyszłej autostrady, której wstępna lokalizacja biegła nieomal dnem doliny Moszczenicy. Na wniosek WKOP w Łodzi dokonano korekty przebiegu autostrady przez teren projektowanego parku krajobrazowego, w celu zminimalizowania negatywnych oddziaływań na przyrodę i krajobraz. Usunięta została w ten sposób ostatnia przeszkoda na drodze formalnego uzgodnienia decyzji o powołaniu Parku.

W ostatnim dniu grudnia 1996 roku wojewodowie łódzki i skierniewicki podpisali rozporządzenie o utworzeniu Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich.

Położenie geograficzne

Umiejscowiony pomiędzy Łodzią, Brzezinami i Strykowem Park Krajobrazowy jest częścią Wyżyny Łódzkiej. Według regionalizacji fizycznogeograficznej Kondrackiego Park położony jest w obrębie makroregionu Wzniesień Południowomazowieckich, w jego północnej części, która znana jest pod nazwą Wzniesień Łódzkich i obejmuje najsilniej eksponowaną północną krawędź tego mezoregionu, przebiegającą równoleżnikowo od Zgierza na zachodzie, po Brzeziny na wschodzie. Najwyższy punkt na terenie PKWŁ leży na wysokości 284 m n.p.m. (tzw. wzgórze „Radary”, koło miejscowości Dąbrowa). Wzgórza w południowej części Parku opadają wyraźnymi stopniami w kierunku północnym, ku Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej. Północy skraj Parku, leżący w odległości 7–9 km od krawędzi znajduje się na wysokości 165 m n.p.m. (dolina Moszczenicy pod Strykowem), a nawet poniżej 150 m n.p.m. (dolina Mrożycy w Niesułkowie).

Celem istnienia PKWŁ jest ochrona unikalnych na terenie Polski Środkowej wyżynnych krajobrazów, występujących w strefie krawędziowej Wzniesień Łódzkich. Duże wysokości względne Parku, nadające krajobrazowi wyżynny charakter, można zaobserwować z wielu punktów widokowych (m.in. w okolicach Teolina, Borchówki, Dąbrowy, Janowa, Plichtowa). Umożliwiają one podziwianie panoramy – nieskażonego budownictwem przemysłowym – krajobrazu.

Kompleksy leśne

Zalesienie Parku jest niewielkie (28%), jednak znajdują się w nim takie „perełki”, jak największy w centralnej Polsce las bukowy – Las Janinowski, czy największy w Europie kompleks leśny w granicach miasta – łódzki Las Łagiewnicki (na drugim miejscu jest Lasek Buloński w Paryżu). Tutaj biorą swoje początki liczne rzeki i strumienie (przebiega tędy dział wodny I rzędu), m.in. Bzura, Moszczenica, Mrożyca, Mroga, Miazga, tworzące gęstą sieć wodną, której towarzyszą szuwary, torfowiska, kwieciste łąki i roślinność łęgowa.

Największe zwarte kompleksy leśne:

• Las Łagiewnicki (1205 ha)
• Las Janinowski (557 ha)
• Las Poćwiardowski (548 ha)
• Uroczysko Tadzin-Szymaniszki (343 ha)
• Uroczysko Dobieszków (204 ha)

Flora

• 735 gatunków roślin naczyniowych (tj. łącznie paprotników i roślin kwiatowych)
• 71 gatunków zaliczonych do listy zagrożonych w skali regionu oraz kilka znajdujących się w „Polskiej czerwonej księdze roślin”
• 39 gatunków roślin prawnie chronionych (w tym 24 podlegających ochronie ścisłej oraz 15 chronionych częściowo)

Fauna

• Liczna grupa rzadkich bezkręgowców typowych dla pogórza, a nawet gór.
• Trzmiel tajgowy – relikt borealny (w Lesie Łagiewnickim), umieszczony w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”.
• 13 gatunków nietoperzy, w tym borowiaczek.
• Najcenniejsze elementy fauny Polski Środkowej:
  • Płazy
    • traszka zwyczajna
    • kumak nizinny
    • rzekotka drzewna
    • traszka grzebieniasta
  • Ptaki
    • muchołówka mała
    • jarzębatka
    • pójdźka
    • trzmielojad
    • siniak
    • zniczek

Rezerwat przyrody Parowy Janinowskie

Rezerwat przyrody Struga Dobieszkowska

Rezerwaty

Najcenniejsze pod względem przyrodniczym fragmenty parku chronione są w rezerwatach przyrody:

• Las Łagiewnicki – 69,85 ha
• Struga Dobieszkowska – 37,65 ha
• Parowy Janinowskie – 41,66 ha

Planowane jest założenie rezerwatu Torfowisko Żabieniec. Ponadto utworzono tu zespoły przyrodniczo-krajobrazowe „Górna Mrożyca” i „Sucha Dolina w Moskulach”.

Obiekty historyczne i kulturowe

Podczas zwiedzania Parku napotkać można występujące powszechnie głazy narzutowe (czasem o kilkumetrowym obwodzie) – zwane eratykami, przywleczone na obszar środkowej Polski przez lądolód skandynawski w plejstoceńskiej epoce lodowcowej. Niektóre mają wartość historyczną, czego dowodem są umieszczone na nich tablice, upamiętniające ważne wydarzenia w regionie.

Dodatkowym walorem Parku jest nagromadzenie cennych obiektów kulturowych, m.in. średniowieczne grodzisko w Starych Skoszewach (z VI–IX wieku), klasycystyczny dwór w Byszewach (gdzie często bywał Jarosław Iwaszkiewicz), parki podworskie i zespoły pałacowo-parkowe w Łagiewnikach, Klęku, Dobieszkowie (oraz zachowany w stanie szczątkowym park w Niesułkowie), czy obiekty sakralne w Dobrej, Niesułkowie, Starych Skoszewach, Łagiewnikach i Łodzi (przy ul. Wycieczkowej).

Turystyka

Sąsiedztwo dużej aglomeracji jest czynnikiem ułatwiającym wykorzystanie Parku do celów turystycznych, rekreacyjnych i dydaktycznych. Sieć szlaków pieszych, a także doskonale oznakowanych tras rowerowych (szlak rowerowy po Parku Krajobrazowym Wzniesień Łódzkich) przebiegających przez najatrakcyjniejsze obszary umożliwia łatwe dotarcie do interesujących miejsc.

Zobacz też

• Szlak rowerowy po Parku Krajobrazowym Wzniesień Łódzkich
• Szlak pieszy po Parku Krajobrazowym Wzniesień Łódzkich
• Szlak Okrężny Wokół Łodzi
• Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe województwa łódzkiego
• Parki krajobrazowe w Polsce
• Ochrona przyrody w Polsce

Przypisy

Bibliografia

• Oficjalna strona PKWŁ (pol.). pkwl.pl. [dostęp 2014-02-15].
• Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich (pol.). lodzkie.travel. [dostęp 2014-02-15].

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona PKWŁ
• Filmy o PKWŁ w serwisie YouTube