Park Manitiusa w Poznaniu

Park Manitiusa
Fragment parku
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Dzielnica	Osiedle Grunwald Południe
Powierzchnia	6 ha
Data założenia	1952
Położenie na mapie Poznania Park Manitiusa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Park Manitiusa
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Park Manitiusa
52°24′04,44″N 16°53′15,86″E/52,401233 16,887739

Park Gustawa Manitiusa (dawniej Park Zwycięstwa) – park w Poznaniu, położony na terenie jednostki pomocniczej Osiedle Grunwald Południe na Grunwaldzie^[1], u zbiegu ulic: Grunwaldzkiej (od północy) i Reymonta (od wschodu), na terenie dawnych cmentarzy ewangelickich.

Historia

W 1895 r. na niezabudowanym obszarze poza pierścieniem wewnętrznych fortyfikacji Twierdzy Poznań założono sąsiadujące ze sobą cmentarze ewangelickie parafii św. Pawła ze śródmieścia i św. Łukasza na Jeżycach, sięgające na południe do ul. Taborowej, a od zachodu do ul. Obozowej. Po 1918 r., w związku z wyjazdem większości parafian do Rzeszy, część zbędnego obszaru przeznaczono na ogródki działkowe dla pozostającej w mieście ludności niemieckiej. W grudniu 1944 r. na cmentarzu św. Łukasza został pochowany ks. Paul Blau, ostatni generalny superintendent poznańskiego Kościoła Ewangelicko-Unijnego.

Po 1945 r. cmentarze zamknięto dla pochówków. W 1952 r. (według planu miasta z 1948 r. nastąpiło to już wcześniej) zostały przekształcone w Park Zwycięstwa. Czytelny pozostał układ dawnych alei, obsadzonych drzewami liściastymi, z których na szczególną uwagę zasługują dęby amerykańskie, osiągające znaczne rozmiary. Krzewy występują głównie w strefie oddalonej od ulicy, dolną warstwę zajmują przede wszystkim trawniki. Południową część obszaru dawnych cmentarzy, od alei na przedłużeniu ul. Wyspiańskiego po ul. Taborową zajęły ogródki działkowe, obiekty sportowe i zabudowa koszar MO (obecnie Ośrodek Szkolenia Policji). Nie zachował się ani jeden nagrobek, przetrwała jednak kaplica cmentarna kościoła św. Pawła, w 1946 r. przekazana jako tymczasowe miejsce nabożeństw parafii ewangelicko-augsburskiej. Kaplica jest neogotycką budowlą wzniesioną w 1896 r. Mimo długoletnich starań o rozbudowę lub budowę nowej kaplicy i domu parafialnego, dopiero po rewindykacji parceli na rzecz parafii, w 2004 r. przy ul. Obozowej poświęcono nowy kościół Łaski Bożej. Na terenie za świątynią zostało upamiętnione miejsce pochówków.

Powierzchnia parku wynosi niespełna 6 ha, teren ten po 1962 r. został okrojony od północy i wschodu, podczas poszerzania sąsiadujących ulic. Przestało wówczas istnieć żeliwne ogrodzenie z ozdobną bramą, dom grabarza, a także kaplica cmentarza św. Łukasza, służąca po wojnie parafii polskokatolickiej.

W 1968 r. na zamknięciu głównej alei wzniesiono niewielki pomnik Zwycięstwa (proj. Ryszard Skupin), upamiętniający zakończenie II wojny światowej i bitwę pod Grunwaldem. W latach 70. w jego sąsiedztwie powstała kryta pływalnia i Wielkopolskie Centrum Judo TS Olimpia.

W 2000 r. patronem parku został ks. senior Gustaw Manitius, zasłużony polski duszpasterz luterański, zamordowany przez Niemców w Forcie VII. W 2002 r. poświęcono mu głaz pamiątkowy od strony ul. Grunwaldzkiej, autorstwa prof. Władysława Wróblewskiego.

Przypisy

Bibliografia

• Helena Szafran, Miasto Poznań i okolica, Poznań, PTPN, 1959 („Wielkopolska w oczach przyrodnika”, nr 3)
• Bolesława Krzyślak, Dawny kościół św. Pawła na Fredry - obecny kościół Najświętszego Zbawiciela, Poznań, Wydaw. Miejskie, 2003, ​ISBN 83-87847-85-2​ („Biblioteka Kroniki Miasta Poznania. Zabytki Poznania”)
• Dorota Leśniewska, Jarosław Mulczyński, Ulica Grunwaldzka. Grudzień 2003 - luty 2004, Muzeum Historii Miasta Poznania [katalog wystawy], Poznań, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2003, ​ISBN 83-89053-25-X​ („Ulice i zaułki dawnego Poznania”)
• Poznań. Przewodnik po zabytkach i historii, red. meryt. i oprac. tekstów Janusz Pazder, Poznań, Wydaw. Miejskie, 2003, ​ISBN 83-87847-92-5​
• JerzyJ. Domasłowski JerzyJ., Kościół Ewangelicko-Augsburski w Poznaniu i w Zachodniej Wielkopolsce w latach 1919-2005, Poznań: Parafia Ewangelicko-Augsburska, 2005, ISBN 83-922889-0-4, OCLC 69480325 .
• Hanna Hałas, Ochrona cmentarzy poznańskich, „Kronika Miasta Poznania”, ISSN 0137-3552, 2005, nr 2 (Piękno odzyskane)
• Patroni wielkopolskich ulic, zebrał i oprac. Paweł Anders, Poznań, Wydaw. Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, 2006, ​ISBN 83-87816-76-0​

Galeria

• 

  Aleja w parku

• 

  Stara kaplica ewangelicka

• 

  Głaz pamiątkowy patrona parku

• 

  Kościół ewangelicko-augsburski Łaski Bożej

• 

  Pomnik Zwycięstwa

• 

  Pływalnia Olimpii

• 

  Tablica informacyjna

• 

  Zdjęcie satelitarne Poznania z 1965 r., między kwadratem ulic Grunwaldzka - Ułańska, Jarochowskiego - Chociszewskiego - Promienista. Widoczny park Manitiusa i przyszły park Kasprowicza