Park Narodowy Jezior Plitwickich

Park Narodowy Jezior Plitwickich

Nacionalni park Plitvička jezera

Jeziora Plitwickie
park narodowy
Państwo	Chorwacja
Położenie	żupania licko-seńska (90,7%) żupania karlowacka (9,3%)
Siedziba	Plitvička Jezera
Data utworzenia	8 kwietnia 1949
Powierzchnia	296,8515 km²
Odwiedzający	947 tys. (2008)
Położenie na mapie Chorwacji Park Narodowy Jezior Plitwickich
44°53′N 15°37′E/44,883333 15,616667
Strona internetowa

Plitvice Lakes National Park^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Chorwacja
Typ	przyrodniczy
Spełniane kryterium	VII, VIII, IX
Numer ref.	98
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1979 na 3. sesji
Dokonane zmiany	2000
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Jeziora Plitwickie

Jeden z wielu wodospadów na terenie Plitvic

Park Narodowy Jezior Plitwickich

Park Narodowy Jezior Plitwickich

Jeziora Plitwickie

Park Narodowy Jezior Plitwickich (chorw. Nacionalni park Plitvička jezera) – park narodowy w Chorwacji, położony w środkowej części kraju ok. 140 kilometrów od Zagrzebia niedaleko wschodniej granicy z Bośnią i Hercegowiną; założony w 1949 roku. Jego największą atrakcją jest 16 jezior krasowych połączonych ze sobą licznymi wodospadami, znanych jako Jeziora Plitwickie. Jeziora dzielą się na dwa zespoły połączone kaskadowo – Górne i Dolne Jeziora^[1].

Geografia

Jeziora leżą w południowej części gór Mala Kapela, wchodzących w skład Gór Dynarskich.

Kompleks Jezior Plitwickich tworzą dwa zespoły połączonych kaskadowo jezior – tzw. Górne Jeziora (chorw. Gornja jezera) i Dolne Jeziora (chorw. Donja jezera), zasilane systemem wód powierzchniowych i podziemnych. Jeziora oddzielone są od siebie trawertynowymi groblami, na których tworzą się wodospady, których naliczono tutaj ponad 90. Długość wszystkich jezior wynosi łącznie 8,2 km, a ich łączna powierzchnia – ok. 200 hektarów. Największym z nich jest jezioro Kozjak: ma powierzchnię 80 hektarów i jest głębokie na 49,5 m. Potok Plitvica, dopływający po powierzchni otaczającej Plitwickie Jeziora wierzchowiny w rejon najniższego z jezior, spada w głąb doliny wysokim na 78 m Wielkim Wodospadem (chorw. Veliki slap). Jest to największy wodospad Chorwacji. Różnica wysokości pomiędzy taflą pierwszego jeziora (Prošćansko jezero, 636 m n.p.m.) a początkiem rzeki Korany (480 m n.p.m.) wynosi 156 m.

Na terenie parku znajdują się również jaskinie. Największe z nich to Supljara o długości 70 metrów i Golubinjaca o długości 160 metrów.

Ochrona przyrody

Pierwszy rezerwat na tym terenie został założony w roku 1928. Park narodowy natomiast rozpoczął swą działalność w kwietniu 1949 r. Granice, kilkakrotnie poszerzane, ostatecznie w 1997 r. objęły powierzchnię 29 500 ha. W 1979 Park Narodowy Jezior Plitwickich znalazł się na liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO^[2].

Flora

Na terenie parku stwierdzono około 1100 gatunków roślin, w tym wiele endemitów. Są tu rośliny zarówno śródziemnomorskie, jak i właściwe terenom borealnym.

Dominującym gatunkiem w lasach otaczających jeziora jest buk zwyczajny – 73% powierzchni leśnej to lasy bukowe. Drugi ważny gatunek to jodła pospolita (22%). Powszechnie występują również: klon jawor, klon zwyczajny, dąb bezszypułkowy, wiąz górski, a z iglastych: świerk pospolity, sosna czarna i sosna zwyczajna. Dość licznie spotykane są dorodne okazy cisa pospolitego, zarówno w formie drzewiastej, jak i krzaczastej. Jodłowo-bukowe lasy, które zachowały swój naturalny charakter, tworzą Puszczę Dynarską. Lasy na tym terenie pełnią bardzo ważną funkcję, zapobiegają erozji gleby i przenoszeniu jej do jezior przez biegnące w dół zboczy strumienie.

Spośród roślin zielnych należy wymienić występowanie na terenie parku blisko 50 gatunków storczykowatych, a więc prawie tyle samo, co na terenie całej Polski. Wśród nich spotykana jest najładniejsza europejska orchidea – obuwik pospolity.

Fauna

• ryby – nie ma tu wielu gatunków ryb. Najbardziej pospolitą jest troć wędrowna. Inne gatunki to: strzebla potokowa oraz golec, kleń, pstrąg potokowy i szczupak wprowadzone przez człowieka.
• płazy – ta grupa kręgowców jest reprezentowana dość licznie, a najwięcej jest salamandry plamistej. Inne płazy występujące w parku: traszka górska, traszka zwyczajna, żaba zwinka, żaba trawna, rzekotka drzewna, ropucha szara i kumak górski.
• gady – ze względu na długo zalegającą pokrywę śnieżną nie ma ich zbyt wiele, ale w miejscach nasłonecznionych spotkamy: jaszczurkę żyworodną, jaszczurkę zieloną, zaskrońca zwyczajnego, zaskrońca rybołowa także żółwia błotnego i żmiję nosorogą.
• ptaki (awifauna) – występuje tu największa w Chorwacji populacja pluszcza, a wszystkich gatunków występujących tutaj naliczono około 140. Są to między innymi: głuszec, bocian czarny, puchacz, sóweczka i kilka gatunków dzięciołów. Zalatuje tu także orzeł przedni, a na skałach kanionu Korany gniazduje sokół wędrowny.
• ssaki – okolice jezior zamieszkują wilki, lisy, kuny, borsuki i niedźwiedzie brunatne. Z powodzeniem introdukowano rysie. Występuje tu również wydra – jeden z bardziej zagrożonych ssaków centralnej Europy. Z roślinożerców mamy tu sarny, dziki i jelenie. W parku żyje również 15 gatunków nietoperzy, w tym m.in. związany z terenami leśnymi mopek zachodni.

Historia regionu

W czasach starożytnych obszary w rejonie współczesnego parku narodowego zamieszkiwane były przez liczne ludy. Najczęściej wymienia się: Celtów, Ilirów, Japygów, Rzymian i Awarów. Ze średniowieczem związana jest lokalna legenda tłumacząca powstanie zbiorników wodnych. Według niej ludzie żyjący na tych terenach cierpieli z powodu susz. Kiedy wydawało się, że nic ich nie uratuje z pomocą przyszła im czarodziejka nazywana Czarną Królową. Za pomocą magii sprowadziła ulewę, która raz na zawsze zmieniła wygląd tego obszaru^[3].

Wykopaliska archeologiczne potwierdzają istnienie tu niewielkiego klasztoru, według tradycji należącego do zakonu paulinów. Fundamenty pochodzących z XIII wieku zabudowań odkryto w okolicy jeziora Gradinsko. Budowla, najprawdopodobniej romańska, została na przełomie XV/XVI wieku przekształcona w niewielki zamek znany jako Krčingrad^[4]. Fortyfikacja wymieniania jest w XVI-wiecznych raportach oraz oznaczona na kilku mapach wojskowych z XVIII wieku^[5]. Mimo przeprowadzonych tu w 2008 i 2009 roku badań archeologicznych nie udało ustalić się do jakiego rodu należały fortyfikacje. Niektóre hipotezy wiążą zameczek z rodziną Babonicsok^[6].

Podczas wojen z Turcją jeziora Plitwickie znalazły się na obszarze buforowym zwanym Pograniczem Wojskowym. Cesarscy urzędnicy chętnie osiedlali tu tzw. uskoków, czyli serbskich uciekinierów z ziem zajętych przez Osmanów. To z kolei doprowadziło do zmiany zróżnicowania etnicznego tego terenu, a podczas wojny domowej w byłej Jugosławii zakończyło się tzw. „Plitwicką Krwawą Wielkanocą”^[7].    

Do terytorium tego podczas rozpadu Jugosławii w 1. połowie lat 90. XX wieku zgłaszali pretensje także zamieszkali w Bośni Serbowie, tworząc Republikę Serbskiej Krajiny, tym bardziej że choć sam park formalnie podlegał chorwackim władzom, to okoliczną ludność w owym czasie stanowili jednak w większości Serbowie. W marcu 1991, na Wielkanoc, doszło w rejonie jezior do starcia uzbrojonych serbskich separatystów z chorwackimi siłami bezpieczeństwa, w wyniku którego po każdej ze stron poniosła śmierć jedna osoba. Wydarzenie to wzmogło znacznie napięcie pomiędzy domagającą się autonomii jugosłowiańską republiką Chorwacji a władzami Jugosławii i istotnie wpłynęło na późniejsze wydarzenia, w tym na formalną deklarację niepodległości Chorwacji i będącą jej konsekwencją wojnę jugosłowiańsko-chorwacką.

Turystyka

Park narodowy wokół Jezior Plitwickich jest licznie odwiedzaną atrakcją turystyczną. W miesiącach letnich przyjeżdża tu kilka tysięcy osób dziennie. Na teren parku można wejść jednym z czterech przygotowanych wejść, przy których urządzone są obszerne parkingi i centra obsługi turystów. Zwiedzać park można kilkunastoma różnymi trasami, na których są odcinki do pokonania pieszo, niewielkimi statkami pasażerskimi (kursują na jeziorze Kozjak) oraz pociągami drogowymi^[8]. Trasy przygotowane są i oznakowane tak, aby dostosować ich stopień trudności do indywidualnych możliwości turystów: najkrótsze z nich zajmują do 2 godzin, najdłuższe – do 8 godzin wędrówki. Niedozwolone jest jednak opuszczanie oznakowanych ścieżek, a także biwakowanie, rozpalanie ognisk, łowienie ryb, kąpiel w jeziorach itp.

Zobacz też

• parki narodowe w Chorwacji

Przypisy

Bibliografia

• Drzycimski Idzi: Plitwickie Jeziora, w: „Poznaj świat” R. XII, nr 11 (144), listopad 1964, s. 35–36.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Parku Narodowego Jezior Plitwickich
• Zdjęcia z Jezior Plitwickich na obiezyswiat.org. obiezyswiat.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)].
• Jeziora Plitwickie na filmie (z komentarzem)
• http://www.plitwickiejeziora.pl
• Przewodnik po Jeziorach Plitwickich na podrozepoeuropie.pl