Park Narodowy Yellowstone

Park Narodowy Yellowstone
Yellowstone National Park
ilustracja
park narodowy
Państwo

 Stany Zjednoczone

Położenie

Idaho, Montana, Wyoming

Siedziba

Wyoming

Data utworzenia

1 marca 1872

Powierzchnia

8980 km²

Odwiedzający

3 188 030 (2013)[1]

Plan Park Narodowy Yellowstone
Położenie na mapie Wyomingu
Mapa konturowa Wyomingu, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Park Narodowy Yellowstone”
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Park Narodowy Yellowstone”
Ziemia44°37′18″N 110°37′46″W/44,621667 -110,629444
Strona internetowa
Park Narodowy Yellowstone[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
ilustracja
Państwo

 Stany Zjednoczone

Typ

przyrodniczy

Spełniane kryterium

VII, VIII, IX, X

Numer ref.

28

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1978
na 2. sesji

  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Park Narodowy Yellowstone (ang. Yellowstone National Park) – park narodowy w Stanach Zjednoczonych na terytorium stanów Wyoming, Montana i Idaho. Park narodowy Yellowstone jest najstarszym parkiem narodowym na świecie. Na jego terenie znajdują się słynne gejzery, gorące źródła, wulkany błotne, fumarole i wodospady.

Park usytuowany jest na rozległym wulkanicznym płaskowyżu, pod którym na głębokości 7–17 km (pomiar metodami sejsmicznymi[2]) znajduje się komora magmowa (dł. 72 km, szer. 30 km i głębokość 660 km[3]). Za pomocą diagnostyki magnetotellurycznej ustalono, że 300 km pod ziemią również znajdują się silnie stopione skały[2]. W przeszłości (przed ponad 2 mln lat, 1,3 mln lat i 640 tys. lat) dochodziło w tym miejscu do eksplozji superwulkanu, które powodowały rozległe zniszczenia. Park narodowy jest rozcięty głębokim wąwozem rzeki Yellowstone. Przez park przechodzi wododział kontynentalny Ameryki[4]. W 1978 Park Yellowstone został wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury i przyrody UNESCO. Ustanowiono też rezerwat biosfery[5].

Mapa orientacyjna Parku Yellowstone i jego atrakcje turystyczne
Wizualizacja komory magmowej pod kalderą Yellowstone
Unoszące się nad parkiem chmury typu pirocumulus spowodowane pożarem
Erupcja gejzeru Castle w okresie zimowym
Mammoth Hot Springs
Wielki Kanion Yellowstone

Historia Parku

Teren Parku zamieszkany był przez rdzenną ludność od co najmniej 11 tys. lat, natomiast pierwszymi białymi byli członkowie ekspedycji Lewisa i Clarka w latach 1804–1806. Stwierdzili oni obecność Indian ze szczepów Nez Percé, Wrony i Szoszoni. Ze względu na unikatowość przyrodniczą i geologiczną Kongres Stanów Zjednoczonych za prezydentury Ulyssesa Granta utworzył Park Narodowy w dniu 1 marca 1872 roku[6]. Jednym z gorących orędowników powstania parku był amerykański geolog Ferdinand Hayden, którego nazwiskiem została później nazwana jedna z większych dolin. Początkowo park był chroniony przez regularny oddział wojska stacjonujący w Mammoth Hot Springs w północnej części parku, a od 1917 roku, czyli rok po utworzeniu instytucji parków narodowych ochroną i administracją zajęła się National Park Service.

Flora i fauna

Park wchodzi w skład większego ekosystemu uznawanego za ostatni duży i niemal nienaruszony ekosystem w klimacie umiarkowanym na półkuli północnej[7].

Flora

Na terenie parku występuje około 1100 gatunków roślin naczyniowych. 2/3 lasów w Yellowstone zajmują lasy iglaste. W lasach parku rośnie siedem gatunków drzew iglastych, spośród których najpowszechniejsza jest sosna wydmowa występująca na 80% powierzchni lasów iglastych. Na terenie parku występuje również 186 gatunków porostów, a także około 200 gatunków obcych. Skatalogowano również ponad 400 gatunków termofili, choć do tej pory zbadano zaledwie 1% obszarów hydrotermalnych[8].

Fauna

Park Narodowy Yellowstone jest powszechnie uznawany za najlepsze środowisko megafauny w kontynentalnej części USA. Żyje tam 67 gatunków ssaków, wliczając introdukowanego ponownie w 1995 roku wilka szarego[9], zagrożonego w Stanach Zjednoczonych rysia kanadyjskiego oraz niedźwiedzia grizzly[8]. Innymi dużymi ssakami, których populacja jest znacząca, są bizon amerykański, baribal, wapiti, łoś, mulak, jeleń wirginijski, kozioł śnieżny, widłoróg, muflon kanadyjski i puma.

Yellowstone jest jedynym miejscem w kontynentalnej części Stanów Zjednoczonych, gdzie przetrwała populacja dzikich bizonów. W roku 1902 było ich już tylko około 50 sztuk. Z obawy przed wyginięciem i zubożeniem genetycznym stado uzupełniono o 21 zwierząt pochodzących z prywatnych stad. Razem stanowiły podstawę 50-letniego projektu odbudowy liczebności tego gatunku na Ranczu Buffalo w dolinie Lamar. Działania wspomagające, polegające na dokarmianiu, nawadnianiu pastwisk, spędach, odstrzale chorych zwierząt, kontroli drapieżców powoli doprowadziły do odbudowy stada. Od lat 20. XX wieku populacja zaczęła wzrastać i zwierzęta w 1936 roku zostały przeniesione do naturalnego środowiska w rejonie rzeki Firehole i doliny Hayden. W 1954 roku populacja liczyła 1477 sztuk. Po okresie spadku w latach 60. populacja wzrastała. Od 1996 liczebność stada trwale przekroczyła 3500 osobników[10].

Lista gatunków mięsożernych występujących w parku:

Lista gatunków roślinożernych występujących w parku:

Ekologia

W Parku Narodowym Yellowstone od początku lat 70. XX w. prowadzona jest polityka przyzwalania na pożary lasu. Wiele roślin parku to pirofity znoszące pożar bez uszczerbku. Także cała formacja roślinna przystosowana jest do przechodzenia pożarów, których powstrzymywanie w pierwszych kilkudziesięciu latach funkcjonowania parku narodowego spowodowało znaczne zmiany struktury roślinności. Według badań ekologicznych pożary formacji zaroślowych występują w cyklu ok. 20–30 lat, a potężne pożary drzewostanu obejmujące duże obszary lasu – w cyklu ok. 300 lat. Rocznie w parku występuje kilkanaście pożarów punktowych o powierzchni poniżej 0,1 akra i kilka większych pożarów. Prawie wszystkie są pochodzenia naturalnego (uderzenie pioruna). Ostatni pożar wielkopowierzchniowy, pierwszy zarejestrowany w czasach osadnictwa białych, zdarzył się w 1988. Spłonęło wówczas 36% powierzchni parku. Jednak wbrew obawom nie okazał się szczególnie uciążliwy dla dużych zwierząt, a uszkodzenia gleby zagrażające organom podziemnym roślin objęły zaledwie 1% powierzchni. Tak poważne zaburzenie starzejącej się struktury roślinności jest pierwszym etapem naturalnego przywrócenia jej znanego z czasu powoływania parku narodowego charakteru. Dzięki niemu możliwe jest odnowienie drzewostanu, gdyż działanie wysokiej temperatury jest czynnikiem niezbędnym do otwarcia szyszek jednego z głównych gatunków parku – sosny wydmowej.

Klimat

Klimat Yellowstone jest determinowany położeniem nad poziom morza (średni poziom wynosi 2400 m n.p.m.), którego amplituda zawiera się pomiędzy 1610 (Reese Creek) a 3462 m n.p.m. (Eagle Peak)[8]. W rejonach niżej położonych średnioroczna temperatura wyraźnie jest wyższa. Dotychczas najwyższą zanotowaną temperaturą było 37 °C w 2002 roku w Mammoth Hot Springs, a rekord zimna zanotowano w 1933 roku w rejonie stacji Riverside, gdzie stwierdzono −54 °C[8]. W miesiącach letnich temperatura w dzień zawiera się zwykle w przedziale 21 do 27 °C, jednak nocami, szczególnie na większych wysokościach, może spadać nawet poniżej 0 °C. Latem, zwłaszcza popołudniami, często występują gwałtowne burze. Wiosną i jesienią dzienne temperatury zawierają się w przedziale od -1 do 16 °C, z zimnymi nocami (−5 do −20 °C). Zimy są bardzo mroźne, z maksymalnymi temperaturami od −20 do −5 °C i z nocami prawie stale o temperaturze poniżej −20 °C[11].

Opady w parku cechują się dużym zróżnicowaniem w zależności od położenia. Najniższe roczne opady obserwuje się przy północnych granicach parku i wynoszą tylko 260 mm, podczas gdy w południowo-wschodnim narożniku parku stwierdzono opady wynoszące ponad 2000 mm. Tak duże opady powoduje napływ wilgoci kanałem powietrznym wzdłuż doliny rzeki Snake. Opady śniegu mogą wystąpić o każdej porze roku. Maksymalna pokrywa śnieżna jest gruba i wynosi od 380 cm w rejonie Yellowstone Lake do ponad 600 cm w miejscach wysoko położonych. Średnioroczny opad śniegu wynosi 183 cm[11].

Tornada w Yellowstone są rzadkie. Jednak 21 lipca 1987 najsilniejsze zanotowane dotychczas w stanie Wyoming tornado dotarło do parku poprzez Teton National Forest. Zostało sklasyfikowane na czwarty stopień (F4), a prędkość wiatru oszacowano na pomiędzy 333 a 420 km/h. Tornado pozostawiło pas zniszczeń o szerokości od 1,6 do 3,2 km i 39 kilometrach długości oraz położyło 6100 ha lasów[12].

Charakterystyka terenu

Park Yellowstone (Góry Skaliste) znajduje się na wyżynie otoczonej pasmami górskimi. Rozległe lasy, głównie iglaste.

Typowe obiekty przyrodnicze tego rejonu:

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Roczne Sprawozdania liczby odwiedzających (Annual Recreation Visitation Report for : 2008 to 2013). National Park Service. [dostęp 2014-08-24]. (ang.).
  2. ↑ a b Andrzej Hołdys. Elektryczny Yellowstone. „Świat Nauki”. nr. 6 (238), s. 15, czerwiec 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380. 
  3. ↑ Under Yellowstone, Magma Pocket 20% Larger Than Thought. National Geographic. [dostęp 2011-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-04)]. (ang.).
  4. ↑ Inside Yellowstone - Continental Divide & Isa Lake. National Park Service. [dostęp 2018-01-19]. (ang.).
  5. ↑ Yellowstone, UNESCO.
  6. ↑ An Act to set apart a certain Tract of Land lying near the Head-waters of the Yellowstone River as a public Park. United States : Massachusetts : Boston Little, Brown and Company 1872 03 01. [dostęp 2012-04-20]. (ang.).
  7. ↑ The Greater Yellowstone Ecosystem. biology.usgs.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-25)]. (ang.)
  8. ↑ a b c d Yellowstone Fact Sheet. National Park Service. [dostęp 2008-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]. (ang.).
  9. ↑ The Reintroduction of Gray Wolves to Yellowstone National Park and Central Idaho Final Environmental Impact Statement U.S.. U.S. Department of the Interior Fish and Wildlife Service. [dostęp 2012-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 maja 2012)]. (ang.).
  10. ↑ Wildlife Bison. Yellowstone National Park.com. [dostęp 2012-04-17]. (ang.).
  11. ↑ a b Weather in Yellowstone Park. [dostęp 2012-04-05]. (ang.).
  12. ↑ Water and Climate Data for the State of Wyoming – Severe Weather. [dostęp 2012-04-09]. (ang.).
Parki narodowe w Stanach Zjednoczonych
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Stanach Zjednoczonych

Flag of UNESCO.svg

Stany Zjednoczone

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
YellowstonefallJUN05.JPG
Autor: Scott Catron, Licencja: CC BY 2.5
Lower Falls of the Yellowstone. Yellowstone National Park, Wyoming, USA.
Yellowstone magma chamber.jpg
Underlying magma chamber
Grand Canyon of the Yellowstone River.jpg
Autor: Chris Light, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grand Canyon of the Yellowstone River
USA Wyoming relief location map.svg
Autor: ikonact, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Wyoming, USA

Geographic limits of the map:

  • N: 45.2° N
  • S: 40.8° N
  • W: 111.3° W
  • E: 103.9° W
Usa edcp relief location map.png
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of the USA (without Hawaii and Alaska).

EquiDistantConicProjection : Central parallel : 

* N: 37.0° N

Central meridian : 

* E: 96.0° W

Standard parallels: 

* 1: 32.0° N
* 2: 42.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Formulas for x and y: 

x = 50.0 + 124.03149777329222 * ((1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180))
      * sin(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
y = 50.0 + 1.6155950752393982 * 124.03149777329222 * 0.02613325650382181
      - 1.6155950752393982  * 124.03149777329222 *
     (1.3236744353715044  - (1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180)) 
      * cos(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))