Park Staromiejski w Łodzi

Park Staromiejski
Ilustracja
Park Staromiejski, staw na rzece Łódce
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Powierzchnia

17 ha

Data założenia

1951–1953

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Staromiejski”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Staromiejski”
Ziemia51°46′48,25″N 19°27′21,96″E/51,780069 19,456100

Park Staromiejski (tzw. Park Śledzia) – park w Łodzi, położony pomiędzy ulicami Zachodnią, Ogrodową, Północną, Franciszkańską i Wolborską, przedzielony Nowomiejską. Powierzchnia wynosi 17 ha.

Historia i architektura

Teren, na którym powstał Park Staromiejski, przed 1951 rokiem. Fot. Ignacy Płażewski
Park Staromiejski w latach 50.–60. XX wieku, na drugim planie pałac Poznańskich. Fot. Ignacy Płażewski

Powstał w latach 1951–1953 według projektu K. Chrabelskiego. Położony na Starym Mieście, w dolinie rzeki Łódki, schowanej obecnie w podziemnym kanale.

Miejsce, w którym znajduje się park, niemal do końca XIX wieku było zbiornikiem wodnym (tzw. Staw na rzece Łódce). Gdy zbiornik osuszono, a płynącą tamtędy rzekę ujęto w kanał, okolica została ściśle zabudowana. Mieszkali tu przede wszystkim wyznawcy judaizmu. W dzielnicy znajdował się m.in. Targ rybny, a w okolicy Starego Rynku, w północnych krańcach dzisiejszego parku stanęła synagoga wielka, tzw. Altstedt. W 1941 roku władze okupacyjne zdecydowały o wyburzeniu części budynków, chcąc w ten sposób zarysować południową granicę Litzmannstadt Ghetto. Po wojnie postanowiono w tej okolicy stworzyć teren zielony. W 1951 roku – na skraju powstającego parku, w bliskiej okolicy skrzyżowania Północnej i Franciszkańskiej – oddano do użytku pętlę tramwajową, na której swój bieg kończyły linie podmiejskie. Zwyczajowo, okolica ta nazywana jest tzw. „zaginionym kwartałem”.

W parku znajduje się staw na rzece Łódce, rzeźba Henryka Burzeca, rzeźba Całoroczny Zegar Słoneczny i pomnik Dekalogu (Mojżesza) po stronie wschodniej oraz fontanna, pomnik Aleksandra Kamińskiego i stoliki szachowe po zachodniej.

Park nazywany jest potocznie przez łodzian „parkiem śledzia”. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od zlokalizowanego w tym miejscu przed II wojną światową targu rybnego. Na targu sprzedawano przede wszystkim solone śledzie – jedne z najtańszych wówczas artykułów spożywczych.

Park Staromiejski Lodz mapa.png

Plan parku

Przyszłość

W 2017 roku zdecydowano o rewitalizacji parku Staromiejskiego[1]. Najważniejszym zadaniem ma być odtworzenie skrzyżowania ulic Wolborskiej i Jerozolimskiej, i dobudowanie w jego miejscu fragmentów ścian oporowych[1]. Planowane jest posadzenie na terenie parku żywopłotów, które miałyby przypominać o przedwojennej zabudowie w tym miejscu[1]. Zrekonstruowane mają być też dwie bramy, które prowadziły niegdyś na targ Eljasza Karo[1]. Zbudowana ma być także druga fontanna, która wraz z istniejącą ukazywać będzie miejsce, w którym płynie podziemna rzeka Łódka[1]. Ponadto planowany jest remont wspomnianej wyżej pętli tramwajowej[2], a w jej bezpośrednim sąsiedztwie powstaną zielony amfiteatr oraz skatepark[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f Berkowska 2017 ↓.
  2. Kasper Fiszer: Łódź: Wkrótce remont dawnego Dworca Tramwajów Podmiejskich. W: transport-publiczny.pl [on-line]. Zespół Doradców Gospodarczych TOR sp. z o.o, 17 listopada 2017. [dostęp 2017-12-21].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Park Staromiejski Lodz mapa.png
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to HuBar (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Mapa parku Staromiejskiego Łódź
Ignacy Płażewski, Pałac Izraela Kalmanowicza Poznańskiego przy ulicy Ogrodowej w Łodzi, I-4722-4.jpg
Autor: Ignacy Płażewski , Licencja: CC BY-SA 3.0 pl

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca pałac Poznańskich, mieszczący się na rogu ulicy Ogrodowej oraz Zachodniej od strony parku Staromiejskiego. Na fotografii widać kobiety spacerujące po alejce parkowej. Pałac znajdujący się obok zabudowań fabrycznych oraz domów mieszkalnych robotniczych tworzą razem zespół fabryczno-rezydencjonalny. Izrael Kalmanowicz Poznański zakupił teren dający początek zespołowi w latach 70. XIX wieku. Początkowo w miejscu pałacu znajdował się skromniejszy budynek mieszkalny, który stał się zaczątkiem późniejszych realizacji architektonicznych. W 1888 r. zostaje utworzony projekt założenia pałacowego reprezentującego elementy nawiązujące do renesansu włoskiego i francuskiego, pod którym podpisał się ówczesny architekt miejski Hilary Majewski, choć prawdopodobne jest również autorstwo Juliusza Junga, który związany był z rodziną Poznańskich jako architekt od początku lat 80. XIX wieku. W 1898 r. nastąpiła modyfikacja zabudowań według założeń Juliusza Junga oraz Dawida Rosenthala, a pałac zaczął zyskiwać formę zbliżoną do dzisiejszej. Następna modernizacja według projektu Adolfa Zelingsona miała miejsce w latach 1901-1903. Główny korpus budynku ma charakter monumentalnej neobarokowej budowli z licznymi dekoracjami. Pałac w swojej historii przechodził liczne modernizacje. Od stycznia 1927 r. mieścił się w nim Urząd Wojewódzki. W trakcie II wojny światowej mieścił się w nim Zarząd Cywilny, a od 1940 r. stał się siedzibą naczelnych władz i głównych wydziałów Rejencji Łódzkiej (Regierungsbezirk Litzamannstadt). Po II wojnie światowej ponownie mieścił się w nim Urząd Wojewódzki, od 1950 r. stał się siedzibą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. W końcówce lat 50. XX wieku zostało dobudowane skrzydło poprzeczne, w którym do dziś siedzibę ma Urząd Skarbowy. Od 1975 r. część pałacu Poznańskiego stała się siedzibą Muzeum Historii Miasta Łodzi (od 2009 r. Muzeum Miasta Łodzi).

Nazywany bywa „łódzkim Luwrem”, dzięki swojej bogato zdobionej monumentalnej formie, będąc unikatowym w skali kraju zabytkiem architektury pałacowej fabrykanckiej.
Park Staromiejski w Łodzi - staw.jpg
Autor: Arewicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Park Staromiejski - nad stawem na rzece Łódce - w Łodzi
Ignacy Płażewski, teren dawnego Litzmannstadt Getto i pałac Poznańskiego, I-4711-3.jpg
Autor: Ignacy Płażewski , Licencja: CC BY-SA 3.0 pl

Fotografia Ignacego Płażewskiego wykonana przed 1951 r. przedstawiająca od strony wschodniej teren dawnego Litzmannstadt Getto, na którym powstał park Staromiejski. W tle widoczne są pałac Izraela Kalmanowicza Poznańskiego oraz zabudowania fabryczne. Ten fragment miasta, który w trakcie II wojny światowej został najbardziej zniszczony, przed 1939 r. zamieszkiwany był przede wszystkim przez ludność żydowską. Dalsze wyburzenia odbyły się już po 1945 r., a na powstałym pustym placu postanowiono założyć park miejski.

Park Staromiejski powstał w latach 1951-1953 wg projektu inż. K. Chrabelskiego, potocznie zwany jest Parkiem Śledzia. Ta nazwa związana jest z funkcjonowaniem w tym miejscu przed II wojną światową składu i targu rybnego.