Park Tysiąclecia (Sosnowiec)

Park Tysiąclecia

Szlak Rowerowy Dawnego Pogranicza na terenie Parku Tysiąclecia
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Sosnowiec
Dzielnica	Milowice
Adres	Baczyńskiego
Powierzchnia	102 ha
Data założenia	1970
Położenie na mapie Sosnowca Park Tysiąclecia
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Park Tysiąclecia
Położenie na mapie województwa śląskiego Park Tysiąclecia
50°17′10″N 19°05′07″E/50,286111 19,085278

Park Tysiąclecia – park miejski w Sosnowcu o powierzchni 102 ha^[1], położony w przy ulicy Baczyńskiego^[1], jeden z trzech parków, usytuowanych w dzielnicy Milowice, a zarazem najmłodszy obok: Parku Milowice i Parku Poniatowskiego, z którymi jest często mylony^[2][3][4]. Znajduje się na końcu Szlaku Rowerowego Dawnego Pogranicza. Park obfituje w formy antropogeniczne stanowiących pozostałość hałd, wyrobisk i nieużytków^[5] po zlikwidowanej kopalni Saturn^[6], które pokryte są zadrzewieniami mieszanymi antropogenicznymi i z samosiewu.

Park od strony wschodniej graniczył z terenem centrum logistycznego (wcześniej hipermarketu Real) i trasą szybkiego ruchu S86 (Katowice - Czeladź/Dąbrowa), od północy z ulicą Baczyńskiego, od południa z dzielnicą Katowic – Dąbrówką Małą. W południowej i zachodniej części leży nad rzeką Brynicą. W parku znajdują się niewielkie, płytkie stawy, z których jeden jest stawem łowieckim. Większość stawów jest gęsto porośnięta roślinnością wodną. Na granicy parku ulokowane jest schronisko dla zwierząt. Dobrze połączony z pozostałymi terenami zielonymi Sosnowca (Stawiki, Park Fusińskiego) i Katowic (Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Szopienice-Borki) stanowi część Zagłębiowskiego Parku Linearnego^[7].

Historia

W 1936 r. na części tych terenów znajdowało się pole piaskowe^[8][9] oraz nieużytki a w dolinie Łąk nad Brynicą do lat 70. XX wieku istniało wysypisko^[10]. W czasach powojennych całość stanowiły tereny kopalniane kopalni Wiktor (potem Milowice i Saturn) z hałdą, dwiema zamułkami, licznymi biedaszybami oraz dwiema kopalniami upadowymi (Milowice I i Milowice II)^[1][10][10]. W latach 1965–1971 miejsce ćwiczeń 5. Batalionu Piechoty Obrony Terytorialnej (JW 2086)^[11]. Można było tam też znaleźć ślady dawnego lasu gospodarczego^[1]. Teren ten był wielokrotnie rekultywowany^[1] w wyniku którego został ukształtowany drzewostan parku. Liczne nasadzenia dokonywane były partiami, przez co na terenie parku występują tereny z dominantami gatunkowymi.

Pierwszy raz nazwa Park Tysiąclecia pojawiła się na planach z około 1970 roku i dotyczyła zachodniej części terenu^[10].

W 2002 r. na śladach torowisk kolei piaskowej utworzono drogi rowerowe o nawierzchni szutrowej łącznej długości 4 km.^[12]

W 2015 r. w ramach II edycji Budżetu Obywatelskiego wymienione zostały oznaczenia szlaków rowerowych oraz tablice informacyjne z mapami parkowych tras. Zamontowana została także drewniana infrastruktura w postaci ławek, wiat i koszy na śmieci^[13]. Utworzono również specjalne trasy treningowe dla rowerzystów.

W 2018 r. dzięki dofinansowaniu ogłoszony został plan rewitalizacji, dzięki któremu przeprowadzone zostały kolejne modernizacje, na które miasto otrzymało dofinansowanie 6 mln pln.^[14][3] W ramach rewitalizacji został wymieniony drzewostan^[15] – nasadzonych 11 000 nowych drzew i krzewów, w tym dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, buk zwyczajny, grab pospolity, jesion wyniosły, klon jawor, modrzew europejski^[16]. Zrewitalizowany został staw^[15]: Rów Kalny^[16]. Zostały odnowione i zmodernizowane alejki^[15] a część z nich zyskała oświetlenie^[15][2]. Utworzono także ścieżki edukacyjne: dłuższa, prawie 1,5 km przeznaczona dla młodzieży i dorosłych – wzdłuż niej znajdą się informacje opisujące przyrodę znajdującą się w parku. Krótsza, 500-metrowa przeznaczona dla dzieci będzie nosić nazwę „Ścieżka Leśnych Przeżyć”^[2][3][16].

Przy okazji rewitalizacji odnowione zostały przystanki przy wejściu do parku, zamontowano sygnalizację świetlną^[17] przy tych przystankach a także zbudowano schody do parku i pochylnię dla wózków inwalidzkich^[2][3].

Prace rozpoczęto w połowie 2020 roku^[18], a zakończono w czerwcu 2021^[19].

Flora

Prowadzone rekultywacje wprowadziły szereg gatunków obcych, szybko rosnących o szerokim przystosowaniu do różnych warunków ekologicznych, w szczególności mieszańców topoli, robinii, klonu jesionolistnego, czeremchy późnej i dębów czerwonych, ale również krzewów ozdobnych ‐ rokitników, żylistków, jaśminowców, dereni białych i innych^[1]. Park porośnięty jest stosunkowo litym wielogatunkowym drzewostanem. Występują tu zadrzewienia antropogeniczne – charakterystyczne dla obszarów rekultywacji hałd, wyrobisk i nieużytków^[4]. Wśród gatunków drzew liczną grupę stanowią klony zwyczajne, wiązy polne, dęby szypułkowe, dęby czerwone, jawory, lipy drobnolistne, lipy szerokolistne i modrzewie europejskie. Wśród krzewów występuje bez czarny, jarzębina, głóg jednoszyjkowy i dereń świdwa oraz obce rodzimej florze gatunki: czeremcha amerykańska, śnieguliczka biała i żylistek szorstki.

Spotykany jest również chmiel zwyczajny. W otoczeniu stawów rosną olsze czarne i pojedyncze brzozy brodawkowate, którym towarzyszy topola osika, a także pojedyncze, okazałe topole balsamiczne.

Strefę brzegową stawów porasta wiele gatunków roślin wodnych i nadwodnych, a wśród nich skupienia trzciny pospolitej i pałki szerokolistnej, ponikło błotne, kosaciec żółty, kępy situ rozpierzchłego i sinego oraz pasma mozgi trzcinowatej i płaty trzcinnika piaskowego^[20][4].

Na obszarze Parku Tysiąclecia rosną trzy gatunki objęte ochroną prawną – kalina koralowa oraz pojawiające się wzdłuż ścieżek dwa gatunki storczyków: kruszczyk szerokolistny i kruszczyk rdzawoczerwony^[21][4].

Staw Rów Kalny po rewitalizacji w 2021

Fauna

W stawach i ich bezpośrednim otoczeniu istnieją miejsca sprzyjające rozrodowi licznych płazów. Stanowiska rozrodu płazów objęte są programem ochrony cennych miejsc rozrodu tej grupy zwierząt w województwie śląskim. Odnotowano występowanie w tym rejonie m.in.: traszki zwyczajnej, traszki grzebieniastej, ropuchy szarej, żaby wodnej, żaby moczarowej, żaby trawnej i żaby jeziorkowej^[21].

Infrastruktura

Singletrack w Parku Tysiąclecia w Sosnowcu

Park w części północno wschodniej posiada uporządkowany system alejek o nawierzchni szutrowej z oświetleniem. Występuje też mała architektura w postaci otwartych i zadaszonych miejsc wypoczynkowych. W północno-wschodnim rejonie znajdują się także ścieżki edukacyjne oraz staw^[19].

Do parku prowadzą 4 regularne wejścia i kilka nieformalnych. Wejście główne znajduje się przy ul. Baczyńskiego bezpośrednio przy przystanku tramwajowym Milowice Podjazdowa. Kolejne wejście zlokalizowane jest przy parkingu w pobliżu schroniska dla zwierząt. Od strony Stawików i Parku Fusińskiego wejście i wjazd dla rowerów prowadzi przez most ponad drogą S86. Pozostałe wejścia prowadzą od strony osiedla Pekin Milowice: dwa od ul. Powstańców Śląskich i dwa od ul. Przygranicznej.

Infrastruktura turystyczna w Parku Tysiąclecia na stawem.

Infrastruktura rowerowa

Śladem dawnych torów kolei przemysłowej poprowadzono szlaki rowerowe. Wytyczone zostały i oznakowane trasy rowerowe o długości około 4,0 km.

Na terenie parku znajdują się regularnie utrzymane rowerowe trasy zjazdowe downhill^[22][23].

Połączenia rowerowe:

• Plaża, WakeZone i strefa rekreacyjna Stawiki i znajdującymi się po drugiej stronie drogi S86 Parkiem Kruczkowskiego - trasą rowerową przez Szlak Rowerowy Dawnego Pogranicza^[24];
• Katowice Doliny Trzech Stawów, staw Borki, dzielnica Borki - katowicki żółty szlak rowerowy – trasy nr 5 - która prowadzi przez dzielnicę Borki i Szopienice^[25];
• Park Alfred w Czeladzi, Park Pszczelnik w Siemianowicach Śląskich - poprzez ścieżkę na wałach Brynicy;
• Sosnowiec Pogoń - poprzez zrewitalizowaną trasę po dawnym nasypie^[26].

Wydarzenia

W parku, od 2017 r., regularnie organizowane są półmaratony oraz biegi towarzyszące, w tym: Półmaraton Zimowy, Półmaraton Jesienny oraz cykl imprez pod nazwą Półmaraton xx dni do wiosny^[27] oraz od 2012 zawody rowerowe aDHd Cup^[28]

Zobacz też

• Park im. porucznika pilota Fusińskiego
• Stawiki

Bibliografia

• Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura”: Waloryzacja przyrodnicza miasta Sosnowca. 1999. (pol)
• Piotr Cempulik, Krystyna Holeksa, Waldemar Żyła: Przyroda Sosnowca. PTPP "Pro Natura". Wyd. 2 - uzupełnione. Sosnowiec: Urząd Miasta, 2008. ISBN 978-83-926690-2-9. OCLC 316610944.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Przebieg trasy zjazdowej Milowice A-Line
• Park Tysiąclecia w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego