Park im. Miasta Roth w Raciborzu

Park im. Miasta Roth (zwany także parkiem łabędziowym, dawniej Eichendorffpark od nazwiska poety Josepha von Eichendorffa) – park w Raciborzu, położony w dzielnicy Nowe Zagrody pomiędzy ulicami Opawską, Bema i Kochanowskiego, na terenie dawnego cmentarza katolicko-ewangelickiego. Nazwa parku została nadana ku czci miasta Roth w Bawarii, z którym Racibórz ma podpisaną umowę partnerską.

Charakterystyka

Staw i 3 fontanny

Na terenie parku znajduje się staw o powierzchni około 10 000 m², na którym znajduje się zadrzewiona wysepka^[1][2]. Park ma rozbudowaną sieć ścieżek spacerowych oraz ogrodzony plac zabaw dla dzieci, nie ma jednak oświetlenia. W parku znajdują się cztery pomniki przyrody objęte ochroną prawną: bluszcz pospolity, cypryśnik błotny, grab pospolity oraz jesion wyniosły^[1][3]. Staw zasilany jest ze sztucznego strumienia, a także fontanny, o trzech dyszach, z których woda tryska pod ciśnieniem na wysokość 12 metrów^[4]. Przy stawie znajduje się również zabytkowy, odremontowany budynek szaletu, którego dach stanowi taras widokowy.

Na zachód od stawu znajdują się pozostałości po pomniku ku czci poległych w czasie I wojny światowej z 1926 roku, a mianowicie boczne balustrady z ławkami^[5].

Historia

W części zachodniej parku znajdował się dawny cmentarz katolicko-ewangelicki, który istniał od 1807 roku do lat 50. XX wieku^[6]. 13 września 1925 roku podczas I Górnośląskiej Olimpiady, która odbywała się w Raciborzu, pochód zmierzający na nowe kąpielisko miejskie zatrzymał się na cmentarzu, gdzie przy pomniku poległych podczas I wojny światowej oraz wojny francusko-pruskiej uczczono pamięć zmarłych^[7].

Park im. Miasta Roth – nagrobek z 1915 roku

Przed wojną istniał również park, zwany Parkiem Eichendorffa (niem. Eichendorffpark), który przylegał do cmentarza^[8]. W 1914 roku władze miasta wykupiły od rodziny Zender nieużytki, które znajdowały się obok szpitala miejskiego przy ul. Bema i cmentarza katolicka-ewangelickiego przy ul. Opawskiej. W 1920 roku Sußmann, architekt terenów zielonych z Jeleniej Góry miał za zadanie opracować plan parku, który miał powstać na wykupionych terenach. Na jego planach w centralnej części parku miał się znaleźć staw o powierzchni około jednego hektara, wokół którego poprowadzono alejki wśród drzew^[9]. Staw nazwano stawem gondolowym (niem. Gondelteich)^[8][9]. Służył on w lecie mieszkańcom do przejażdżek łodziami, a w zimie jako lodowisko^[9][10]. Łodzie znajdowały się przy pomoście od strony ul. Bema. Obok pomostu znajdował się drewniany domek, w którym była piwiarnia oraz kwiaciarnia. Po wojnie w tym domku mieścił się oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Staw zasilały w wodę cztery studnie artezyjskie, tzw. łaźnie Keila przy ul. Warszawskiej. Oprócz tego przy stawie wybudowano murowany budynek, w którym znajdowała się piwiarnia i publiczna toaleta, z której zanieczyszczenia były przepompowywane do miejskiej sieci kanalizacyjnej, a nie do stawu. Budynek posiadał także taras, na którym znajdowały się stoliki oraz specjalne miejsce dla orkiestry dętej, która miała zwyczaj grać tam w niedzielne popołudnie. W 1926 roku nieopodal stawu, na zachód od niego wzniesiono pomnik poległych w czasie I wojny światowej^[5]. W latach 20. XX wieku park był ulubionym miejscem wypoczynku i sportu mieszkańców miasta; w zimie urządzano tam lodowisko, na którym w latach 30. odbyły się mistrzostwa Niemiec w łyżwiarstwie figurowym.

Po likwidacji cmentarza w latach 50. XX wieku rozebrano kaplicę cmentarną i nagrobki i do dziś zachowało się ich tylko kilka. Przy starym szpitalu znajduje się rzeźba nagrobna wykonana z białego marmuru, przedstawiająca kobietę w luźnej sukni ze spuszczoną głową, którą wspiera jej dłoń oparta na nieobrobionym kamieniu. Rzeźba znajduje się na czworobocznym cokole, a stworzył ją R. Felderhoff. Rzeźba była elementem nagrobka Ludwika Reinersa, który zmarł w 1915 roku^[6]. W czasie kiedy cmentarz zamieniano na park, Kazimierz Świtliński, ówczesny szef zieleni miejskiej postarał się, aby ścieżki spacerowe biegły starymi alejkami cmentarnymi, a nie po grobach^[11]. Architekt Sußmann w swoich planach zakładał również przekształcenie cmentarza w park i połączenie go z parkiem Eichendorffa^[12]. Po wojnie przy stawie znajdowała się restauracja Rybaczówka.

Mapa

1. Pozostałości po pomniku poległych w czasie I wojny światowej 2. Pozostałości po cmentarzu katolicko-ewangelickim – rzeźba nagrobna Ludwika Reinersa 3. Budynek dawnego szaletu 4. Sztuczny strumień zasilający staw

5. Plac z herbami miast: Raciborza i Roth 6. Plac zabaw 7. Pomnik przyrody – cypryśnik błotny

8. Pomnik przyrody – bluszcz pospolity 9. Pomnik przyrody – jesion wyniosły 10. Pomnik przyrody – grab pospolity

Zobacz też

• cmentarze katolickie w Raciborzu
• pomniki przyrody w Raciborzu

Przypisy

Bibliografia

• Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2007, s. 63-64. ISBN 978-83-89802-36-1.
• Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 377-379. ISBN 978-83-89802-73-6.
• Piotr Sput. Górnośląska Olimpiada. „Ziemia Raciborska”. 8-11 (26-29), s. 18, 2000. ISSN 1505-9235. 

Linki zewnętrzne

• Park im. Miasta Roth w serwisie Panoramy 360°
• Park im. Miasta Roth w serwisie Urzędu Miasta. raciborz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-13)].