Park im. księcia Józefa Poniatowskiego w Łodzi

Park miejski im. księcia Józefa Poniatowskiego
Obiekt zabytkowy nr rej. A/333 z 29.12.1992[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Łódź

Dzielnica

Polesie

Powierzchnia

41,6 ha

Data założenia

1910

Projektant

Teodor Chrząński, Walerian Kronenberg

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Park Poniatowskiego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Poniatowskiego”
Ziemia51°45′14″N 19°26′34″E/51,753889 19,442778
Park Paniatowskiego Lodz mapa.jpg
Park Poniatowskiego 2 Łódź.JPG

Park im. księcia Józefa Poniatowskiego – park w Łodzi; położony między ulicami: Żeromskiego, Mickiewicza, Jana Pawła II i Parkową. Powierzchnia parku wynosi 41,6 ha.

Historia parku

Park był realizowany w latach 1904-1910 wg projektu Teodora Chrząńskiego i Waleriana Kornenberga[2][3][4], 1910 z inicjatywy władz miasta, na terenach dawnych lasów miejskich, sięgających znacznie dalej na północ niż obecny park (obejmowały m.in. tereny obecnego szpitala, kościoła i wytwórni filmowej). Jest to jeden z największych i najpiękniejszych parków w Łodzi. Dawna nazwa brzmiała „Ogród przy ulicy Pańskiej”. Od 1917 park nosi imię księcia Poniatowskiego.

Powierzchnia parku z upływem lat uległa zmniejszeniu. Najpierw powstał szpital wojskowy na rogu dawnej ul. Anny (obecnie Mickiewicza) i Pańskiej (ul. Żeromskiego), a w 1925 rozpoczęła się budowa kościoła Matki Boskiej Zwycięskiej przy zbiegu ulic Łąkowej i Anny. W latach 70. XX w. park został przycięty szerokim pasem obecnej al. Mickiewicza i obecnie ma kształt zbliżony do prostokąta. Od północy ograniczony jest al. Mickiewicza, południową granicę wytyczają ulice Parkowa i Radwańska. Od zachodu do parku przylega al. Jana Pawła II, a od wschodu ul. Żeromskiego – tu też usytuowane jest najbardziej reprezentacyjne wejście do parku. W parku znajdują się dwa cmentarze wojenne.

Park posiada oryginalny plan przestrzenny, symetryczny i regularny, z alejkami, zakątkami, trawnikami. Plan parku łączył w sobie elementy naturalnego parku angielskiego i kształtowanego ręką ogrodnika parku francuskiego. Wnętrze na osi wsch.-zach. pozostaje otwartą przestrzenią z urządzoną zielenią niską. Pozostałą porasta drzewostan, który w części jest pozostałością po lasach miejskich. Aby ziścić ideę projektanta, w ciągu kilku lat wycięto półtora tysiąca drzew iglastych, a w ich miejsce wykonano nasadzenia blisko 100 tys. drzew i krzewów.

„Ogród przy Pańskiej” (dawna nazwa ul. Żeromskiego) już od początku nie miał szczęścia, w 1910 plaga dzikich królików spowodowała wielkie szkody, wtedy park został ogrodzony. W czasie I wojny światowej był on otwarty dla ludności. Wówczas z powodu głodu na jego rabatach zamiast kwiatów uprawiano ziemniaki. W kolejnych latach wybudowano boiska, organizowano wypoczynek dla dzieci m.in. ślizgawkę i saneczkowanie, wykopano również staw, a z wydobytej ziemi usypano górkę. Pod koniec lat 20. wybudowano willę mieszkalną dla prezydenta miasta, w kolejnych latach mostek i altankę przy stawie, a także ogródek jordanowski.

3 lipca 1938[5] w osi głównej parku stanął pomnik Stanisława Moniuszki, niestety został zniszczony przez Niemców rok później. Podczas II wojny światowej Niemcy zamknęli park dla Polaków i Żydów, a większość drzew iglastych będących pozostałością lasów miejskich wycięli, zlikwidowali także ogródek bylinowy i wybudowali w jego miejscu korty do tenisa (ob. Miejski Klub Tenisa). W czasie wojny zniszczone zostało także dno stawu, które odbudowano dopiero w 1957.

Pamiątką po wojnie są dwa cmentarze żołnierzy radzieckich poległych w styczniu 1945. Do 1991 obok cmentarzy stał Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej[a][6][7].

W 1946 plenery Parku Poniatowskiego oraz m.in. Mani posłużyły za tło w filmie Zakazane piosenki[8].

Przyroda

Drzewostan jest bardzo różnorodny. W parku rośnie 14 drzew uznanych za pomniki przyrody, a cały park wpisany jest do rejestru zabytków. Na szczególną uwagę zasługują m.in.: perełkowce japońskie, głóg czarny, jarząb szwedzki, jałowiec sawina. Osobliwością jest trójiglicznia, którą można podziwiać w okolicy ulicy Łąkowej. W północnej części parku można podziwiać jary – zagłębienia powstałe w wyniku wybierania materiału skalnego do budowy miasta. Atrakcję stanowi także staw z wysepką, na której rozpościera się ogródek daliowy.

Przed deszczem można się schronić w pawilonie przeciwdeszczowym, wybudowanym na półwyspie stawu. Jest też muszla koncertowa, a dla mieszkańców chcących zadbać o swoją kondycję sportową udostępniono korty tenisowe.

Tor rowerowy

Dirtpark Lodz.JPG

15 października 2008 w północno-wschodniej części parku otwarto tor rowerowy. Cała inwestycja powstała dzięki inicjatywie stowarzyszenia „Alternatywa BMX”, które przekonało władze miasta do wybudowania toru. Na dirtpark składają się 3 sekcje 3 hopek: największa 3x double, 3x średnie, 3x małe table. Dookoła sekcji hopek zakończonej quoterpipem, umieszczono treningowy tor racing z 3 zakrętami[9][10].

Artykuł zawiera udostępnione na licencji GNU FDL treści pochodzące z serwisów http://lodz.parki.org/

Uwagi

  1. ↑ Pomnik odsłonięto 18 listopada 1945. W nocy z 11 na 12 lutego 1946 dokonano na niego zamachu bombowego w wyniku czego został nieco uszkodzony. Po remoncie ponowne odsłonięcie nastąpiło 7 listopada 1946 – z okazji rocznicy rewolucji październikowej w Rosji. Przy wzniesieniu pomnika wykorzystano płyty nagrobków z cmentarzy ewangelickiego i żydowskiego. Pomnik zdemontowano w listopadzie 1991 [vide przypisy; Łódzkie budynki 1945–1970, Łódź – Kalendarium XX wieku]

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 38 [dostęp 2011-06-28].
  2. ↑ Parki i zieleńce, Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2022-09-30] (pol.).
  3. ↑ Jakub Mowszowicz, Parki Łodzi: praca zbiorowa, Łódzkie Tow. Nauk., 1962 [dostęp 2022-09-30] (pol.).
  4. ↑ Izabela Durecka, Parki jako element struktury przestrzennej miast Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego.
  5. ↑ Joanna Podolska, Prezydenci miasta Łodzi, Łódzkie Tow. Naukowe, 2008, ISBN 978-83-87749-86-6 [dostęp 2022-09-30] (pol.).
  6. ↑ Piotr Gryglewski: Pomniki. W: Piotr Gryglewski, Robert Wróbel, Agnieszka Ucińska: Łódzkie budynki 1945–1970. Wyd. I. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2009, s. 119-120. ISBN 978-83-61253-49-5.
  7. ↑ Grażyna Kobojek: Łódź – Kalendarium XX wieku. Łódź: Wydawnictwo Piątek Trzynastego i Muzeum Historii Miasta Łodzi, 2005, s. 69. ISBN 83-7415-060-2.
  8. ↑ Zakazane piosenki. filmpolski.pl. [dostęp 2012-06-17].
  9. ↑ Dariusz Gabryelski: Hop na dwóch kółkach. [w:] Echo Miasta [on-line]. echomiasta.pl, 2008-10-20. s. 6. [dostęp 2012-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-18)].
  10. ↑ Tor rowerowy w parku Poniatowskiego. mmlodz.pl, 2008-10-29. [dostęp 2012-06-17].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Dirtpark Lodz.JPG
Autor: HuBar, Licencja: CC BY-SA 3.0
dirtpark i tor racing w Parku im. J.Poniatowskiego w Łodzi