Park kulturowy

Park kulturowy – jedna z form ochrony zabytków w Polsce określonych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art. 7)[1]. Chroni ona określony obszar krajobrazu kulturowego oraz wyróżniające się krajobrazowo tereny z zabytkami nieruchomymi, charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej[2].

Procedura uznania za park kulturowy

Park może być powoływany przez radę gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. Parki wykraczające poza obszar jednej gminy, mogą być ustanawiane wspólnie przez gminy, bądź związek gmin[2]. W uchwale przedstawia się takie elementy jak:

  • nazwa parku
  • sposób ochrony
  • zakazy i ograniczenia związane z prowadzeniem robót budowlanych, różnego rodzaju działalnością (rolniczą, przemysłową itp.), zmianami sposobu korzystania z zabytków nieruchomych oraz umieszczaniem znaków niezwiązanych bezpośrednio z samym parkiem.

Organ władzy wykonawczej w gminie (wójt, burmistrz, prezydent miasta) odpowiedzialny jest, w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, za utworzenie planu ochrony, który podlega uchwaleniu przez radę gminy.

Parki kulturowe o szczególnej wartości dla kultury mogą zostać uznane za pomnik historii, a nawet wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO[3].

Lista parków kulturowych

Według danych NID z 29 listopada 2019 w Polsce istniało 40 parków kulturowych[4].

Nazwa parku kulturowegoWojewództwoData utworzenia[a][b]
Forteczny Park Kulturowy w Srebrnej Górzedolnośląskie2002-06-20 20 czerwca 2002(dts)[5]
Forteczny Park Kulturowy Twierdza Kłodzkadolnośląskie2006-01-10 10 stycznia 2006(dts)[6][7]
Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiejdolnośląskie2009-03-26 26 marca 2009(dts)[8]
Park Kulturowy „Wzgórze Zamkowe, Dolina Budzówki i Nysy Kłodzkiej” w Kamieńcu Ząbkowickimdolnośląskie2014
Park Kulturowy Stare Miasto we Wrocławiudolnośląskie2015-04-23 23 kwietnia 2015(dts)
Park Kulturowy Wietrzychowicekujawsko-pomorskie2006-10-13 13 października 2006(dts)[9]
Park Kulturowy Kalwaria Pakoskakujawsko-pomorskie2008-05-30 30 maja 2008(dts)[10][11]
Park Kulturowy „Kościół p.w. Św. Oswalda” w Płonkowiekujawsko-pomorskie2009-10-30 30 października 2009(dts)[12]
Park Kulturowy Sarnowokujawsko-pomorskie2011-01-07 7 stycznia 2011(dts)[13][14]
Park Kulturowy Osieczek w Osieczkukujawsko-pomorskie2014
Park Kulturowy Kościół św. Marii Magdaleny w Łopatkachkujawsko-pomorskie2014
Park Kulturowy „Dolina Trzech Młynów” w Bogdańculubuskie2006-09-29 29 września 2006(dts)[15]
Park Kulturowy Grodzisko w Wicinielubuskie2013-07-11 11 lipca 2013(dts)[16][17]
Park Kulturowy Miasto Tkaczy w Zgierzułódzkie2003-12-30 30 grudnia 2003(dts)[18][19]
Park Kulturowy Wzgórze Zamkowe w Sieradzułódzkie2009
Park Kulturowy etnograficznego podregionu kutnowskiego związanego z poetą romantycznym Józefem Bohdanem Zaleskimłódzkie2015
Park Kulturowy ulicy Piotrkowskiej w Łodziłódzkie2015
Park Kulturowy Kotliny Zakopiańskiejmałopolskie2006[20]
Park Kulturowy Stare Miasto w Krakowiemałopolskie2010[21]
Park Kulturowy obszaru ulicy Krupówkimałopolskie2016-07-01T00:00:00.001 1 lipca 2016(dts)
Park Kulturowy „Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku”mazowieckie2009
Park Kulturowy Stary Radommazowieckie2011
Wilanowski Park Kulturowymazowieckie2012
Park Kulturowy „Książęce Miasto Brzeg”opolskie2016
Park Kulturowy Zespołu Staromiejskiego oraz Zespołu oo. Dominikanów w Jarosławiupodkarpackie2009
Park Kulturowy Fortyfikacji Miejskich „Twierdza Gdańsk” (Centrum Hewelianum)pomorskie2002-09-26 26 września 2002(dts)[22][23][24]
Park Kulturowy Ośmiu Błogosławieństw w Sierakowicachpomorskie2006
Park Kulturowy „Osada Łowców Fok” w Rzucewiepomorskie2008[25]
Park Kulturowy „Klasztorne Stawy”pomorskie2009
Park Kulturowy Cmentarz Żydowski w Żorachśląskie2004-06-24 24 czerwca 2004(dts)[26]
Park Kulturowy „Hałda Popłuczkowa”śląskie2006
Park Kulturowy dla Obszaru Staromiejskiego w Bieruniuśląskie2016
Park Kulturowy dla Obszaru Grobli w Bieruniuśląskie2016
Park Kulturowy Miasta Końskieświętokrzyskie2005-02-28 28 lutego 2005(dts)[27]
Park Kulturowy Warmińskiej Drogi Krajobrazowej Gietrzwałd-Worytywarmińsko-mazurskie2009
Mickiewiczowski Park Kulturowywielkopolskie2007-12-15 15 grudnia 2007(dts)[28][29]
Park Kulturowy Nowa Hutamałopolskie20 listopada 2019[30]
Park Kulturowy Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Andrzejewiemazowieckie30 listopada 2016[31]
Park Kulturowy Wzgórze Staromiejskie w Krośniepodkarpackie25 stycznia 2019[32]
Park Kulturowy w Bohonikachpodlaskie28 maja 2019[33]
Park Kulturowy Stare Miasto w Poznaniuwielkopolskie27 lutego 2018[34]

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Data wejścia w życie uchwały lub, w przypadku braku możliwości ustalenia, data podjęcia tejże uchwały.
  2. ↑ Źródło informacji w uchwale, dzienniku urzędowym jednostki administracyjnej lub, w przypadku braku dostępu, inne źródło potwierdzające dane.

Przypisy

  1. ↑ Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2022 r. poz. 840).
  2. ↑ a b Art. 16 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
  3. ↑ Art. 15 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
  4. ↑ Lista parków kulturowych – stan na 29 listopada 2019 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2021-08-08].
  5. ↑ Plan Ochrony Fortecznego Parku Kulturowego w Srebrnej Górze (pol.). www.stoszowice.pl. [dostęp 2014-01-14].
  6. ↑ Uchwała nr XLIII/355/2005 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 27 października 2005 r. (pol.). bip.um.klodzko.pl. [dostęp 2014-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  7. ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego Nr 261 – Wrocław, 27.12.2005 r. (pol.). BIP Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego. [dostęp 2014-01-14].
  8. ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 2009.42.890 (pol.). Elektroniczny Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego. [dostęp 2014-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  9. ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko – Pomorskiego Nr 127 Bydgoszcz, 29 wrzesień 2006 (pol.). BIP Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. [dostęp 2014-01-20].
  10. ↑ Uchwała nr XIII/104/08 Rady Miejskiej w Pakości (pol.). BIP Gminy Pakość. [dostęp 2014-07-02].
  11. ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko – Pomorskiego Nr 73 Bydgoszcz, 16 maja 2008 (pol.). BIP Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. [dostęp 2014-07-02].
  12. ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko – Pomorskiego Nr 101 Bydgoszcz, 16 października 2009 (pol.). BIP Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. [dostęp 2014-07-03].
  13. ↑ Uchwała nr XL/324/2010 Rady Miejskiej w Lubrańcu z dnia 22 października 2010 roku (pol.). BIP Urzędu Miasta i Gminy Lubraniec. [dostęp 2014-02-09].
  14. ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego nr 210 z 2010 roku (pol.). BIP Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. [dostęp 2014-02-09].
  15. ↑ Uchwała nr XXXIII/170 /2006 Rady Gminy Bogdaniec z 29 września 2006 r. (pol.). BIP Urzędu Gminy Bogdaniec. [dostęp 2014-01-26].
  16. ↑ Uchwała nr XXVI/254/13 Rady Miejskiej w Jasieniu z dnia 20 czerwca 2013 r. (pol.). BIP Urzędu Gminy Jasień. [dostęp 2014-06-30].
  17. ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego 2013.1582 (pol.). Elektroniczny Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego. [dostęp 2014-06-30].
  18. ↑ Uchwała nr XV / 142 / 03 Rady Miasta Zgierza z dnia 30 grudnia 2003 r. (pol.). www.zgierz.pl. [dostęp 2014-01-16].
  19. ↑ MIASTO TKACZY W ZGIERZU. PARK KULTUROWY JAKO INSTRUMENT OCHRONY I REWITALIZACJI KRAJOBRAZU KULTUROWEGO (pol.). Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2014-01-16].
  20. ↑ Uchwała nr XLIX/496/2006 w sprawie utworzenia parku kulturowego (pol.). zakopane.eu. [dostęp 2014-01-08].
  21. ↑ Uchwała Nr CXV/1547/10 Rady Miasta Krakowa z dnia 3 listopada 2010 r. (pol.). BIP Kraków. [dostęp 2014-01-08].
  22. ↑ Uchwała nr LIII/1653/2002 Rady Miasta Gdańska z dnia 26 września 2002 r. (pol.). www.gdansk.pl. [dostęp 2014-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  23. ↑ Uchwała nr XXXVI/781/13 Rady miasta Gdańska z dnia 28 marca 2013 r. (pol.). www.gdansk.pl. [dostęp 2014-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  24. ↑ Załącznik do Uchwały nr XXXVI/781/13 Rady Miasta Gdańska z dnia 28 marca 2013 r. (pol.). www.gdansk.pl. [dostęp 2014-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  25. ↑ Uchwała nr XV/25/08 Rady Gminy Puck z dnia 18 marca 2008 r. (pol.). BIP Gminy Puck. [dostęp 2014-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  26. ↑ Uchwała nr 267/XXII/04 Rady Miasta Żory z dnia 24.06.2004 r. w sprawie utworzenia parku kulturowego (pol.). BIP Urzędu Miasta Żory. [dostęp 2014-01-19].
  27. ↑ Uchwała nr XXIV/234/05 Rady Miejskiej w Końskich z 28 lutego 2005 r. (pol.). BIP Urzędu Miasta Końskie. [dostęp 2014-01-26].
  28. ↑ Uchwała nr VII/56/07 Rady Miejskiej Żerkowa z dnia 28 września 2007 r. (pol.). BIP Gminy Żerków. [dostęp 2014-01-26].
  29. ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego nr 173 2007 (pol.). Wielkopolski Urząd Wojewódzki. [dostęp 2014-01-26].
  30. ↑ Uchwała nr XXIX/757/19 Rady Miasta Krakowa z 20 listopada 2019 r. (pol.). BIP Miasta Krakowa. [dostęp 2021-08-08].
  31. ↑ Uchwała nr XX/123/2016 Rady Gminy Andrzejewo z 30 listopada 2016 r. (pol.). Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego. [dostęp 2021-08-08].
  32. ↑ Uchwała nr IV/111/2019 Rady Miasta Krosna z 25 stycznia 2019 r. (pol.). Dziennik Urzędowy Województwa Podkarpackiego. [dostęp 2021-08-08].
  33. ↑ Uchwała nr VIII/65/2019 Rady Miejskiej w Sokółce z 28 maja 2019 r. (pol.). Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego. [dostęp 2021-08-08].
  34. ↑ Uchwała nr LXII/1151/VII/2018 z dnia 2018-02-27 (pol.). BIP Miasta Poznania. [dostęp 2021-08-08].