Park miejski im. Stanisława Staszica w Kielcach

Park miejski im. Stanisława Staszica
Obiekt zabytkowy nr rej. A.335 z 17.12.1957 i z 15.02.1972[1]
Ilustracja
Staw w parku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kielce

Dzielnica

Centrum

Powierzchnia

7,9 ha

Projektant

Wilhelm Giersz, Karol Meyzer, Aleksander Dunin-Borkowski

Położenie na mapie Kielc
Mapa konturowa Kielc, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Park miejski im. Stanisława Staszica”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park miejski im. Stanisława Staszica”
Ziemia50°52′03,9360″N 20°37′27,8400″E/50,867760 20,624400

Park miejski im. Stanisława Staszicakielecki park, jeden z najstarszych parków w Polsce, leżący w centrum miasta u południowego podnóża Wzgórza Zamkowego, liczący 7,9 ha powierzchni. Jest ograniczony ulicami: Jana Pawła II od wschodu, Ogrodową od południa, Paderewskiego od zachodu, Solną, Staszica oraz Zamkową od północy. W zachodniej części parku znajduje się staw określany mianem ‘podzamecki’ o powierzchni 1,1 ha, mający na środku fontannę z ozdobnymi dyszami w kształcie ryb. W dawniejszym okresie znajdowała się nad nim przystań, a po samym stawie można było pływać na łódkach.

Na terenie parku znajduje się kilka pomników: figura św. Jana Nepomucena z XVIII wieku, pomnik Stanisława Staszica z 1905 roku, pomnik Stefana Żeromskiego z 1953 roku, rzeźba „Przysięga miłości” z 1973 roku umiejscowiona tuż przy uchodzącym do stawu źródle Biruty, któremu nazwę dała ukochana Marcina Borowicza – bohatera „Syzyfowych pracStefana Żeromskiego. Przy ulicy Solnej ograniczającej park od północy stoi pomnik upamiętniający wydarzenie z 15 czerwca 1944 roku, jakim było wykonanie pod budynkiem Gestapo wyroku śmierci na Franzu Witku – szefie tutejszych konfidentów – przez żołnierzy Armii Krajowej dowodzonych przez ppor. Kazimierza Smolaka, pseudonim „Nurek”.

Koło Pałacu Tomasza Zielińskiego znajdowała się w latach 2004–2019 ptaszarnia z ptakami ozdobnymi, następnie zlikwidowana[2].

W parku znajduje się około 1300 drzew i krzewów tworzących drzewostan mieszany, w skład którego wchodzą: kasztanowce, jesiony, lipy, klony, wiązy oraz robinie akacjowe. Niektóre z tych drzew liczą sobie ponad 100 lat.

Przez park przechodzi szlak turystyczny czerwony czerwony szlak miejski prowadzący przez zabytkowe i ciekawe turystycznie miejsca miasta Kielce, szlak turystyczny niebieski niebieski szlak spacerowy prowadzący z ulicy Zamkowej na Stadion Leśny oraz szlak turystyczny zielony zielony szlak spacerowy prowadzący z ulicy Zamkowej na Bukówkę.

Historia

Pierwsze wzmianki na temat kieleckiego parku pojawiły się w 1804 roku. Opisany został jako użytkowo-ozdobny ogród włoski posiadający na swym terenie staw, alejki z altankami oraz ogród kuchenny. W roku 1818 w parku wytyczono główną aleję biegnącą od wejścia przy obecnej ulicy Jana Pawła II do stawu oraz sieć rozchodzących się promieniście alejek. W 1821 roku pojawiła się propozycja utworzenia publicznego ogrodu, która doczekała się realizacji w roku 1830, kiedy to Rada Administracyjna Królestwa Polskiego zadecydowała o przekazaniu ogrodu do użytku publicznego oraz określiła jego kształt i położenie. Po tej decyzji rozpoczęto porządkowanie i urządzanie terenu parku oraz budowanie ogrodzenia wokół niego. Przy pracach projektowych zaangażowani byli kieleccy architekci: Wilhelm Giersz, Karol Meyzer i Aleksander Dunin-Borkowski. Ówczesne prace porządkowe zostały przerwane przez powstanie listopadowe. W 1835 roku na terenie parku stanęły przywiezione z dziedzińca przed klasztorem Cystersów w Jędrzejowie dwie rzeźby z okresu baroku. Jedną z nich, stojącą do dzisiejszego dnia koło stawu, jest figura św. Jana Nepomucena z XVIII wieku, której autorem jest jeden z kieleckich rzeźbiarzy – Jakub Kornecki. W 1837 roku opiekę nad parkiem objął Maksymilian Strasz. Przeprowadzono w tym okresie porządkowanie terenu – między innymi został rozebrany młyn mieszczący się nad wodą, ale pełniący wówczas funkcję zbiornika przeciwpożarowego staw nie doczekał się oczyszczenia z braku pieniędzy. W 1872 roku przy głównej alei parkowej zamontowano latarnie. W dniu 2 września 1906 roku, z okazji 80 rocznicy śmierci, z inicjatywy prezydenta Kielc Władysława Garbińskiego, został odsłonięty pomnik Stanisława Staszica, który był pierwszym pomnikiem tej osoby na terenie kraju. Autorem pierwszego popiersia wykonanego z żeliwa był Stanisław Szpakowski, jednak z powodu zbyt małych wymiarów w stosunku do całego pomnika zostało ono dwa lata później zastąpione marmurowym, wykonanym przez Wacława Smyczyńskiego. W 1922 roku park zyskał imię Stanisława Staszica. Już po wojnie w 1953 roku swojego pomnika doczekała się także kolejna osoba związana z kielecką ziemią: Stefan Żeromski. Pomnik został zaprojektowany przez Stanisława Sikorę i stanął przy miejscu, gdzie kiedyś mieściła się już rozebrana restauracja. W uroczystym odsłonięciu pomnika uczestniczyła Monika Żeromska, córka pisarza oraz profesor Kazimierz Wyka, na propozycję którego patronem parku został właśnie Żeromski. W 1973 roku nad źródełkiem przy skrzyżowaniu ulic Solnej i Staszica stanęła rzeźba „Przysięga miłości”, której autorem jest Ryszard Wojciechowski. W 1986 roku dokonano zmiany patrona parku i stał się nim ponownie Stanisław Staszic. W 2001 na drzewach umieszczono tabliczki z informacją o gatunkach drzew. 3 lata później przy murze Pałacu Tomasza Zielińskiego została wybudowana ptaszarnia, którą zasiedlono bażantami, kuropatwami, przepiórkami oraz pawiami.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 16 [dostęp 2015-10-27].
  2. Radosław Podsiadły: Kielecki park bez ptaków. Dlaczego?. radiokielce.pl, 15 października 2019. [dostęp 2022-06-22].

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
POL Szlak czerwony.svg
Czerwony szlak turystyczny.
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
POL Szlak zielony.svg
Zielony szlak turystyczny.
Pomnik Stanisława Staszica 01 ssj 20060914.jpg
Autor: Paweł Cieśla Staszek_Szybki_Jest, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stanisław Staszic statue in City Park in Kielce (Poland)
Kielce-outlined.svg
Autor: Paweł Cieśla Staszek Szybki Jest, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa Kielc
Biruta Rzeźba.jpg
Autor: AnalogIgor, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzeźba „Przysięga miłości" przy źródle Biruty w parku miejskim im. Stanisława Staszica
Park miejski Kielce 01 ssj 20050821.jpg
Autor: Paweł Cieśla Staszek_Szybki_Jest, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fountain in City Park in Kielce (Poland)
Park miejski Kielce 06 ssj 20060914.jpg
Autor: Paweł Cieśla Staszek_Szybki_Jest, Licencja: CC BY-SA 4.0
Main gate to City Park in Kielce (Poland)
Kielce zeromski statue.jpg
Autor: VindicatoR, Licencja: CC BY 2.5
Pomnik Stefana Żeromskiego w Parku Miejskim, Kielce, Polska, 2006 r.
Park miejski Kielce 03 ssj 20050821.jpg
Autor: Paweł Cieśla Staszek_Szybki_Jest, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lake in City Park in Kielce (Poland)
Park miejski Kielce 04 ssj 20060914.jpg
Autor: Paweł Cieśla Staszek_Szybki_Jest, Licencja: CC BY-SA 4.0
Main walk in City Park in Kielce (Poland)
Park miejski Kielce 02 ssj 20050821.jpg
Autor: Paweł Cieśla Staszek_Szybki_Jest, Licencja: CC BY-SA 4.0
St. Nepomucene statue in City Park in Kielce (Poland)