Parnassius stoliczkanus

Parnassius stoliczkanus
C. & R. Felder, 1864
Ilustracja
Samica Parnassius stoliczkanus nicevilli
Ilustracja
Samica Parnassius stoliczkanus atkinsoni
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

motyle

Rodzina

paziowate

Podrodzina

Parnassiinae

Plemię

Parnassiini

Rodzaj

Parnassius

Podrodzaj

Koramius

Gatunek

Parnassius stoliczkanus

Synonimy
  • Parnassius delphius (Honrath, 1890)
  • Koramius stoliczkanus (Moor, 1992)
  • Parnassius delphius (Stichel, 1907)
  • Parnassius stoliczkanu (Bang-Haas, 1927)

Parnassius stoliczkanus – wysokogórski gatunek motyla z rodziny paziowatych. Opisany przez Cajetana Feldera i jego syna Rudolfa w 1864 roku na podstawie okazów z Himalajów. Nazwa gatunkowa honoruje morawskiego przyrodnika i badacza fauny Indii, Ferdinanda Stoliczkę (1838–1874), który złowił opisane okazy[1]. Angielska nazwa motyla to Ladak Banded Apollo[2][3][4].

Występowanie

Spotykany w Afganistanie (w Badachszanie i prawdopodobnie Nuristanie), północnych Indiach (Dżammu i Kaszmir – Ladakh, Himachal Pradesh, Uttar Pradesh), północny Kaszmir, Kumaun), Pakistanie i Tybecie. Bardzo rzadki, objęty ochroną w Indiach[3][5].

Podgatunki

Gatunek jest mocno zróżnicowany – wyróżnia się szereg podgatunków (dziewięć według Bryka[6], siedem zdaniem Talbota[7], piętnaście według Turlina[8]):

  • Parnassius stoliczkanus atkinsoni (Moore) – występuje w Indiach (Dżammu i Kaszmir – Pir Panjal, dolina Gilgit, Haramosh)
  • Parnassius stoliczkanus zojilaica Tytler, 1926 (syn. var. zogilaicus Tytler, 1926) – północny Kaszmir, przełęcz Zoji La
  • Parnassius stoliczkanus stoliczkanus C. & R. Felder – Himachal Pradesh, Dżammu i Kaszmir (Ladakh)
  • Parnassius stoliczkanus spitiensis Bang-Haas, 1927 – Himachal Pradesh – zasięg ograniczony do doliny Spiti[9]
  • Parnassius stoliczkanus florenciae Tytler, 1926 – Uttarakhand, północny Kumaon;
  • Parnassius stoliczkanus nicevilli Avinoff, 1916
  • Parnassius stoliczkanus rileyi Tytler
  • Parnassius stoliczkanus nobuko Ohya, 1996
  • Parnassius stoliczkanus beate Eisner, 1939
  • Parnassius stoliczkanus forma cardinalina Avinoff, 1916
  • Parnassius stoliczkanus davidi Eisner, 1971
  • Parnassius stoliczkanus gracilis Bryk & Eisner, 1932
  • Parnassius stoliczkanus harutai Omoto & Kawasaki, 1998
  • Parnassius stoliczkanus imitator Bryk & Eisner, 1932
  • Parnassius stoliczkanus kumaonensis Riley 1926
  • Parnassius stoliczkanus parangensis Eisner, 1939
  • Parnassius stoliczkanus tenuis Bryk & Eisner, 1932
  • Parnassius stoliczkanus thomas Eisner, 1939
  • Parnassius stoliczkanus tytlerianus Bryk & Eisner, 1932
  • Parnassius stoliczkanus zanskaricus Bang-Haas, 1935

Gatunek wysokogórski – motyle te obserwowano w dolinie Spiti na wysokości 4570 m n.p.m.[2]. Imagines pojawiają się od czerwca do sierpnia[2].

Niektórzy autorzy, np. Curt Eisner i Phillip R. Ackery, uważali P. stoliczkanus za podgatunek P. delphius (Eversmann)[10].

Najbliżej spokrewnionym gatunkiem jest Parnassius stenosemus. Dawniej uważany za lokalną odmianę lub podgatunek P. stoliczkanus, ale dzięki badaniom DNA mitochondrialnego ustalono, że tak nie jest[11].

Wygląd

Rozpiętość skrzydeł przednich u obu płci wynosi 50–59 mm[2]. U samców wierzch skrzydeł jest matowo biały, bez czerwonej plamy w obszarze pierwszej żyłki medialnej skrzydła przedniego. Nasada i brzeg kostalny opylone czarnymi łuseczkami. Komórkę środkową skrzydeł przednich w części środkowej i górnej przecinają krótkie czarne poprzeczne paski, zazwyczaj nie dochodzące do żyłki medialnej. Na skrzydle tylnym dwie czarne plamy z czerwoną źrenicą; mniejsza z nich (oczko subkostalne) często nieobecna[2]. Bocznie od nich rząd pięciu małych, ciemnoniebieskich oczek – plam, umiejscowionych w obrębie czarnego obrzeża skrzydła. Samice różnią się odcieniem skrzydeł, który jest bardziej żółtawy. Deseń podobny jak u samców, jednak oczka przy brzegu skrzydła mają błękitne źrenice, a czerwona źrenica plamy na tylnych skrzydłach jest bledsza. Spód skrzydeł ubarwiony podobnie jak wierzch, deseń zbliżony, tak jak u wszystkich przedstawicieli rodzaju przezierny[12].

Czułki, głowa, tułów i odwłok czarne, pokryte brązowymi włoskami. Sfragis zapłodnionej samicy taka jak u Parnassius hunza[12].

Przypisy

  1. ↑ Cajetan Felder, Rudolf Felder: Reise der Oesterreichischen Fregatte Novara um die Erde in den Jahren 1857, 1858, 1859. Zoologischer Theil, zweiter Band, zweiter Abtheilung: Lepidoptera. Wien: 1864/1867, s. 138. [1]
  2. ↑ a b c d e THE Ladak Banded Apollo. ENVIS Centre of Faunal Diversity. [dostęp 2009-08-15]. (ang.).
  3. ↑ a b Collins NM, Morris MG: Threatened Swallowtail Butterflies of the World. IUCN, s. 36. ISBN 2-88032-603-6.
  4. ↑ Evans WH: The Identification of Indian Butterflies. Wyd. 2nd ed. Mumbai, India: Bombay Natural History Society, 1932. Cytat za: Collins i wsp., 1985
  5. ↑ THE WILDLIFE (PROTECTION) ACT, 1972 With THE WILDLIFE (PROTECTION) AMENDMENT ACT, 2002. [dostęp 2009-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-14)].
  6. ↑ Bryk F. Lepidoptera, Parnassidae. Part 2 (Subfamily Parnassinae). Tierreisch 65 (1939) Cytat za: Collins i wsp., 1985
  7. ↑ Talbot G. The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma. Butterflies vol. I Taylor and Francis Ltd, London 1939. Cytat za: Collins i wsp., 1985
  8. ↑ Turlin B. Systematique des Parnassius. Manuscript in litt. (1983) Cytat za: Collins i wsp., 1985
  9. ↑ Mani MS. Volume 4 of Series entomologica. Ecology and Biogeography of High Altitude Insects. Springer, 1968 ISBN 90-6193-114-2 s. 222
  10. ↑ Ackery PR. A Guide to the Genera and Species of Parnassiinae (Lepidoptera: Papilionidae). "Bulletin of the British Museum (Natural History)" 31, 4 s. 88 (1975)
  11. ↑ Molecular phylogeny of Parnassiinae butterflies (Lepidoptera: Papilionidae) based on the sequences of four mitochondrial DNA segments PDF
  12. ↑ a b Bingham CT: Fauna of British India. Butterflies. T. 2. 1907, s. 123–124. link

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Parnassius stoliczkanus atkinsoni ulster.jpg
Autor: Robert Nash, robert.nash at magni.org.uk, Licencja: CC BY 2.5

Parnassius stoliczkanus ssp atkinsoni Parnassius stoliczkanus (C & R Felder, 1864) ssp. atkinsoni Moore, 1902:121 pl.412 fig 2 as species of Koramius

Female Ladakh Chalsi west Leh 4,800m. Juli Determined Robert Nash Curt Eisner following original labelling.
Parnassius stoliczkanus nicevilli ulster.jpg
Autor: Robert Nash, robert.nash at magni.org.uk, Licencja: CC BY 2.5
Parnassius stoliczkanus ssp nicevilli