Parodia

Satyryczny komiks polityczny, który ukazał się w magazynie „Puck” 9 października 1915. Podpis „Nie wychowałem mojej dziewczyny na wyborcę” parodiuje antywojenną piosenkę „I Didn’t Raise My Boy to Be a Soldier”

Parodia (gr. παρῳδία parōidía od παρά pará „poza (czym); obok; mimo” i ᾠδή ōidḗ – „pieśń”)[1][2] – odmiana parafrazy, która spełnia funkcję humorystyczną (rodzaj zabawy literackiej) bądź satyryczną (używana jako element polemiki).

Opis

Parodia jest szczególnie wyrazistą formą stylizacji, która może łączyć się z różnymi gatunkami literackimi, w szczególny sposób z epigramatem, posługując się często jego językiem, zwłaszcza w finalnych puentach. Istotą parodii jest obraz dzieła, stylu itp. o charakterze komicznym. Jednak niekoniecznie jest to typowy komizm wyrażany głośnym śmiechem; istniejące w parodii różne rodzaje humoru, ironii, wywoływać mogą śmiech bardziej subtelny. Parodię stosuje też wiele kabaretów.

Parodia często skierowana jest przeciwko czemuś lub komuś. Nosi takie znamiona zwłaszcza w swej odmianie politycznej, będąc środkiem krytyki, sposobem walki. Jej rozkwit jako gatunku ma miejsce przede wszystkim w systemach politycznych uniemożliwiających swobodny przepływ myśli, nasilając się w okresach niepokojów politycznych i społecznych. Jest to nowsza odmiana parodii. Znana była już w starożytności i średniowieczu, kiedy w przeważającej większości miała pozytywny charakter, a u jej podstaw leżał zachwyt nad parodiowanym obiektem.

Parodia w filmie

Za prekursora filmowej parodii uważa się Mela Brooksa, który w 1974 roku stworzył pierwszy film o charakterze wyraźnie parodystycznym Płonące siodła (1974), osadzony na Dzikim Zachodzie pastisz popularnych w latach 50. i 60. westernów. Kolejne filmy tego reżysera zainspirowały trio reżyserskie Zucker-Abrahams-Zucker do stworzenia innych znanych pozycji wśród filmowych parodii, m.in. Czy leci z nami pilot? (1980) czy cyklu Naga broń (1988, 1992, 1994). Od momentu powstania horroru komediowego Keenena Ivory’ego Wayansa Straszny film (2000) powstają liczne, zróżnicowane pod względem poziomu parodie. Najpopularniejsze z nich to To nie jest kolejna komedia dla kretynów (2001), Komedia romantyczna (2006) czy Totalny kataklizm (2008).

Parodia a prawo autorskie

W polskim prawie brak definicji parodii[3], stąd zastosowanie ma art. 2 Ustawy o prawie autorskim Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Władysław Kopaliński: parodia. W: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2017-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].
  2. ↑ Henry George Liddell, Robert Scott: παρῳδία (ang.). W: A Greek-English Lexicon [on-line]. [dostęp 2018-07-14].
  3. ↑ Parodia a prawo autorskie
  4. ↑ Ustawa z 4 lutego 1994 r. (tekst jednolity z 2016 r.). Komentarz prawniczy Przeróbka cudzego utworu.

Media użyte na tej stronie

I did not raise my girl to be a voter3.jpg
"I did not raise my girl to be a voter". Parody from Puck of the anti-World War I protest song "I Did Not Raise My Boy To Be A Soldier" with the context altered to women's suffrage. A conductor labeled "political boss" leads a lone female soloist surrounded by a male chorus with various labels including "procurer", "child labor employer", and "sweat shop owner". Arguments in favor of granting women the right to vote included the contention that female voters would support laws that reduced prostitution, labor abuses, and other social evils.