Partia Narodowa (Rumelia Wschodnia)

Bułgaria Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Bułgarii Ustrój polityczny Ustrój polityczny Bułgarii Konstytucja Konstytucja Bułgarii Władza ustawodawcza Zgromadzenie Narodowe (Lista) Władza wykonawcza Prezydent: Wiceprezydent Premier Rząd Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Konstytucyjny Naczelny Sąd Administracyjny Naczelny Sąd Kasacyjny Kontrola państwowa Kontrola państwowa Finanse Narodowy Bank Bułgarii Samorząd terytorialny Podział administracyjny Samorząd terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju Bułgarii Bułgarska Partia Socjalistyczna Ruch na rzecz Praw i Wolności WMRO – Bułgarski Ruch Narodowy Ataka Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Bułgarii Wikiprojekt Polityka

Partia Narodowa (bułg. Народна партия), nazywana także Partią Zjednoczeniową (bułg. Съединистка партия) – partia polityczna założona po 1879 przez Bułgarów zamieszkujących Rumelię Wschodnią. Ugrupowanie reprezentowało przede wszystkim interesy burżuazji i stanowiło opozycję polityczną wobec Partii Liberalnej. Głównym celem Partii Narodowej było szybkie zjednoczenie Rumelii Wschodniej z Księstwem Bułgarii przy pomocy Rosji, jednak po zdobyciu władzy w 1884 jej działacze wycofali się z realizacji tego celu. Spowodowało to gwałtowny spadek popularności ugrupowania i utratę przez nie znaczenia na scenie politycznej Rumelii Wschodniej. W 1894, już po zjednoczeniu kraju, część narodowców utworzyła wraz ze zwolennikami dawnej Partii Konserwatywnej nową Partię Narodową, która następnie przez 5 lat sprawowała władzę w Księstwie Bułgarii.

Historia Partii Narodowej

Pierwsze wybory do parlamentu Rumelii Wschodniej, nazywanego Zgromadzeniem Dzielnicowym (bułg. Областно събрание), przeprowadzone 17 października 1879, przyniosły zdecydowane zwycięstwo Bułgarom, którzy zdobyli 31 mandatów, wobec 3 mandatów uzyskanych przez mniejszość grecką i 2 przez mniejszość turecką. Tym samym stało się oczywiste, że podstawowym celem polityków powinno być zjednoczenie kraju z Księstwem Bułgarii. Wkrótce po wyborach wyłoniły się dwa stronnictwa na rzecz zjednoczenia: umiarkowane, reprezentujące interesy burżuazji i duchowieństwa, które opowiadało się za szybkim przyłączeniem Rumelii do Księstwa z pomocą przychylnej tym dążeniom Rosji, oraz skrajne, odrzucające współpracę z Rosją i dążące do zjednoczenia na drodze walki zbrojnej, lecz dopiero wówczas, gdy zaistnieją sprzyjające okoliczności. Wkrótce potem zwolennicy pierwszego stronnictwa założyli Partię Narodową, a drugiego - Partię Liberalną. Wśród narodowców dominującą rolę odgrywał płowdiwski ród Geszowów, zajmujący się głównie handlem.

W 1883 przeprowadzono drugie wybory parlamentarne, które zakończyły się porażką Partii Narodowej. Do zwycięstwa liberałów przyczyniło się poparcie gubernatora generalnego Rumelii Wschodniej, Aleka Bogoridiego, któremu nie odpowiadały prorosyjskie sympatie narodowców. W kwietniu następnego roku wygasł pierwszy pięcioletni mandat gubernatora. Rządząca Partia Liberalna opowiedziała się za ponownym wyborem Bogoridiego, jednak Rosja zablokowała jego kandydaturę i przeforsowała wybór Gawriła Krystewicza, na rzecz którego agitowała Partia Narodowa. Wkrótce potem, we wrześniu 1884, Krystewicz rozpisał nowe wybory parlamentarne. Narodowcy poprzedzili je szeroko zakrojoną kampanią, w której opowiedzieli się za rychłym zjednoczeniem Rumelii Wschodniej z Księstwem Bułgarii. Stanowisko to zostało poparte przez większą część społeczeństwa, co przełożyło się na zwycięstwo Partii Narodowej. W międzyczasie jednak zmieniła się sytuacja polityczna w Rosji, która przestała popierać zjednoczenie Bułgarii. Z tego powodu politycy Partii Narodowej jeszcze w 1884 wycofali się ze swoich obietnic wyborczych i ogłosili konieczność odłożenia planu przyłączenia Rumelii do Księstwa. Decyzja ta spotkała się z negatywnym przyjęciem ze strony społeczeństwa. Do narodowców przylgnęło określenie "fałszywi zjednoczeniowcy" (bułg. лъжесъединисти), zaś liberałowie ponownie zyskali popularność. W 1885 sympatycy Partii Liberalnej, wspierani przez emisariuszy Księstwa Bułgarii i księcia Aleksandra Battenberga, doprowadzili do zjednoczenia kraju.

Po zjednoczeniu Partia Narodowa stopniowo rozwiązała się. W 1894 wywodzący się z niej działacze utworzyli wraz z politykami dawnej Partii Konserwatywnej, działającej w Księstwie Bułgarii w latach 1879–1884, nową Partię Narodową. Ta ostatnia sprawowała samodzielną władzę w kraju do 1899.

Wybitni działacze Partii Narodowej

• Iwan Wazow (1850–1921) – pisarz, "ojciec literatury bułgarskiej"
• Konstantin Weliczkow (1855–1907) – pisarz, polityk
• Iwan Geszow (1849–1924) – pierwszy przewodniczący parlamentu Rumelii Wschodniej, minister finansów
• Iwan Stefanow Geszow (1854–1932) – burmistrz Płowdiwu, poseł
• Michaił Madżarow (1854–1944) – minister finansów Rumelii Wschodniej

Organy prasowe Partii Narodowej

• gazeta Марица (w tłum. Marica) (1878-1885)
• gazeta Народний глас (w tłum. Głos Ludowy) (1879-1885)
• gazeta Съединение (w tłum. Zjednoczenie)

Bibliografia

• Todor Petrow "Partie we Wschodniej Rumelii" (bułg. Партиите в Източна Румелия). rdp-bg.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-28)]. (artykuł w portalu Partii Radykalno-Demokratycznej) (bułg.)
• Dimityr Popow "Struktura partyjna w Bułgarii od 1879 do 1901" (bułg. Партийната структура в България от 1879 до 1901 година) (artykuł w portalu Partii Radykalno-Demokratycznej) (bułg.)
• Petyr Dełew i in.: История и цивилизация за 11. клас (w tłum. Historia i cywilizacja dla 11. klasy). Планета 3 (Płaneta 3), 2003. ISBN 9549926729.