Partia Narodowo-Liberalna (Rumunia)

Partia Narodowo-Liberalna
Ilustracja
Państwo

 Rumunia

Skrót

PNL

Lider

Nicolae Ciucă

Data założenia

1990/2014

Adres siedziby

Bukareszt

Ideologia polityczna

konserwatywny liberalizm

Członkostwo
międzynarodowe

Europejska Partia Ludowa

Grupa w Parlamencie
Europejskim

Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańscy Demokraci)

Barwy

żółta, niebieska

Partia Narodowo-Liberalna (rum. Partidul Naţional Liberal, PNL) – rumuńska partia polityczna o profilu konserwatywno-liberalnym[1]. PNL należała do Partii Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy, w 2014 przeszła do Europejskiej Partii Ludowej[2].

Historia

Lata 1990–2014

Partia Narodowo-Liberalna powstała 15 stycznia 1990 w okresie przemian politycznych w Rumunii. Nawiązywała do PNL działającej od 1875 i zlikwidowanej przez komunistów w 1947[3]. Pierwszym przewodniczącym został Radu Câmpeanu, który wystartował w wyborach prezydenckich jako jeden z dwóch konkurentów Iona Iliescu, otrzymując poparcie na poziomie 10,6% głosów[4]. W tym samym roku ugrupowanie uzyskało reprezentację w obu izbach parlamentu[5].

Jeszcze w 1990 z partii odeszła grupa działaczy, tworząc PNL-Aripa Tânără[3]. W listopadzie 1991 PNL dołączyła do koalicyjnej Rumuńskiej Konwencji Demokratycznej, opuściła ją jednak już w kwietniu 1992. Doprowadziło to do rozłamu i powstania nowego ugrupowania – PNL-Konwencji Demokratycznej, które pozostało w CDR[3][5]. Startująca samodzielnie w 1992 do parlamentu Partia Narodowo-Liberalna nie przekroczyła wyborczego progu[5]. W 1993 na czele stronnictwa stanął Mircea Ionescu-Quintus, odsunięty od władzy Radu Câmpeanu utworzył wówczas nową partię pod nazwą PNL-Câmpeanu[4].

W grudniu 1995 liberałowie powrócili do Rumuńskiej Konwencji Demokratycznej. Koalicja ta wygrała wybory prezydenckie i parlamentarne w 1996[3][5], a przedstawiciele PNL weszli w skład rządu. W 2000 partia wystawiła własne listy wyborcze, a jej kandydat na prezydenta, Theodor Stolojan, zajął 3. miejsce z wynikiem 11,8% głosów[6].

Przez kolejne cztery lata PNL pozostawała w opozycji wobec rządów socjaldemokratów. W 2002 przyłączył się do niej Sojusz na rzecz Rumunii, w 2003 PNL-Câmpeanu i Związek Sił Prawicy. Wcześniej w 1998 liberałowie wchłonęli część dawnych środowisk rozłamowych i Partię Sojuszu Obywatelskiego. W 2004 kierownictwo w PNL objął Călin Popescu-Tăriceanu[3]. Został jednym z liderów centroprawicowej koalicji Sojusz Prawdy i Sprawiedliwości. Po zwycięstwie Traiana Băsescu z sojuszniczej Partii Demokratycznej w wyborach prezydenckich lider PNL w grudniu 2004 objął urząd premiera, który sprawował do grudnia 2008[3]. W międzyczasie narastał konflikt z prezydentem, co doprowadziło do rozpadu koalicji rządowej i opuszczenia jej przez demokratów. Zwolennicy współpracy z PD (m.in. byli przewodniczący Valeriu Stoica i Theodor Stolojan) opuścili PNL, tworząc Partię Liberalno-Demokratyczną[7].

W 2008 PNL przeszli do opozycji. W 2009 dotychczasowego lidera pokonał Crin Antonescu[8]. Wystartował następnie jako reprezentant PNL w wyborach prezydenckich, otrzymując 20,0% głosów (3. miejsce)[9].

W 2011 PNL wraz z opozycyjnymi Partią Socjaldemokratyczną i Partią Konserwatywną zawiązała sojusz pod nazwą Unia Socjalno-Liberalna[10]. W 2012 po upadku kolejnych rządów centroprawicowych USL przejął władzę, a uzupełniony o Narodowy Związek na rzecz Rozwoju Rumunii sojusz zdecydowanie zwyciężył w wyborach parlamentarnych w tym samym roku.

Od 2014

W lutym 2014 liberałowie zerwali koalicję, opuszczając rząd Victora Ponty[11]. W czerwcu nowym przewodniczącym PNL z poparciem Crina Antonescu został Klaus Iohannis[12]. W lipcu zwolennicy współpracy z lewicą skupieni wokół Călina Popescu-Tăriceanu dokonali rozłamu, tworząc Partię Liberalno-Reformatorską[13]. W sierpniu 2014 Klaus Iohannis został przedstawiony jako oficjalny kandydat na prezydenta z ramienia Sojuszu Liberalno-Chrześcijańskiego, który utworzyły PNL i Partia Demokratyczno-Liberalna[14]. Wybory prezydenckie z listopada zakończyły się jego zwycięstwem[15].

17 listopada 2014 PDL podjęła formalną decyzje o zjednoczeniu się ze swoim koalicjantem pod odnowionym szyldem Partii Narodowo-Liberalnej[16]. W listopadzie 2015 PNL wsparła techniczny gabinet, na czele którego stanął Dacian Cioloș. W wyborach parlamentarnych w 2016 ugrupowanie zajęło drugie miejsce, przegrywając z socjaldemokratami[17].

W listopadzie 2019 liberałowie powrócili do władzy – parlament, po uchwaleniu w poprzednim miesiącu wotum nieufności dla gabinetu socjaldemokratów, zagłosował za nowym rządem, na czele którego stanął lider PNL Ludovic Orban[18]. W marcu 2020 PNL utworzyła nowy gabinet swojego lidera[19]. Ludovic Orban ustąpił z funkcji premiera w grudniu tegoż roku po tym, jak jego partia w wyborach parlamentarnych zajęła 2. miejsce za odsuniętą od władzy PSD[20].

PNL pozostała przy tym u władzy. W tym samym miesiącu zawarła koalicję z sojuszem USR-PLUS oraz z partią UDMR[21], współtworząc rząd, na czele którego stanął jej przedstawiciel Florin Cîțu. We wrześniu 2021, w trakcie kryzysu politycznego związanego z rozpadem koalicji rządowej, premier został nowym przewodniczącym partii, pokonując dotychczas kierującego PNL Ludovika Orbana[22]. W listopadzie 2021 Ludovic Orban został wykluczony z PNL, zapowiedział wówczas utworzenie nowego ugrupowania politycznego[23]. W tym samym miesiącu partia porozumiała się z Partią Socjaldemokratyczną i UDMR[24]; funkcję premiera objął związany z PNL Nicolae Ciucă.

W marcu 2022 do PNL przyłączył się Sojusz Liberałów i Demokratów[25]. W następnym miesiącu Florin Cîțu ustąpił z funkcji przewodniczącego partii[26]. W kwietniu 2022 na czele ugrupowania stanął premier Nicolae Ciucă[27].

Przewodniczący

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Crin Antonescu
Ludovic Orban

Wyniki wyborów

Wybory parlamentarne
  • 1990[5]
    • Izba Deputowanych: 6,4% głosów i 29 mandatów
    • Senat: 7,1% głosów i 10 mandatów
  • 1992[5]
    • Izba Deputowanych: 2,6% głosów i 0 mandatów
    • Senat: 2,1% głosów i 0 mandatów
  • 1996[5]
    • Izba Deputowanych: 30,2% głosów i 122 mandaty dla koalicji CDR (25 dla PNL)
    • Senat: 30,7% głosów i 53 mandaty dla koalicji CDR (17 dla PNL)
  • 2000[5]
    • Izba Deputowanych: 6,9% głosów i 30 mandatów
    • Senat: 7,5% głosów i 13 mandatów
  • 2004[30][1]
    • Izba Deputowanych: 31,5% głosów i 112 mandatów dla koalicji AD (48 dla PD)
    • Senat: 31,8% głosów i 49 mandatów dla koalicji AD
  • 2008[31]
    • Izba Deputowanych: 18,6% głosów i 65 mandatów
    • Senat: 18,7% głosów i 28 mandatów
  • 2012[32]
    • Izba Deputowanych: 58,6% głosów i 273 mandaty dla koalicji USL (100 dla PNL)
    • Senat: 61,1% głosów i 122 mandaty dla koalicji USL (50 dla PNL)
  • 2016[17]
    • Izba Deputowanych: 20,0% głosów i 69 mandatów
    • Senat: 20,4% głosów i 39 mandatów
  • 2020[33][34]
    • Izba Deputowanych: 25,2% głosów i 93 mandaty
    • Senat: 25,6% głosów i 41 mandatów
Wybory do Parlamentu Europejskiego
  • 2007: 13,4% głosów i 6 mandatów
  • 2009: 14,5% głosów i 5 mandatów[35]
  • 2014: 15,0% głosów i 6 mandatów[36]
  • 2019: 27,0% głosów i 10 mandatów[37]

Przypisy

  1. ↑ a b Parties and Elections in Europe: Romania (ang.). parties-and-elections.eu. [dostęp 2015-01-06].
  2. ↑ Member Parties (ang.). epp.eu. [dostęp 2015-01-05].
  3. ↑ a b c d e f g h Leaders of Romania (ang.). zarate.eu. [dostęp 2022-03-17].
  4. ↑ a b Radu Câmpeanu a împlinit 91 de ani (rum.). realitatea.net, 28 lutego 2013. [dostęp 2015-01-04].
  5. ↑ a b c d e f g h Romania (ang.). essex.ac.uk. [dostęp 2015-01-06].
  6. ↑ Statistica electorală (rum.). insse.ro. [dostęp 2015-01-05].
  7. ↑ Stolojan este, oficial, presedintele PLD (rum.). ziare.com, 31 marca 2007. [dostęp 2015-01-04].
  8. ↑ Crin Antonescu, ales preşedinte al PNL (rum.). rfi.ro, 20 marca 2009. [dostęp 2015-01-06].
  9. ↑ REZULTATE FINALE la alegerile pentru Preşedintele Românieidin anul 2009 (Turul I – 22 noiembrie 2009) (rum.). bec2009p.ro. [dostęp 2014-01-06].
  10. ↑ Romanian Oppositions Form Alliance (ang.). english.cri.cn, 6 lutego 2011. [dostęp 2014-01-06].
  11. ↑ Romania's Liberals to leave ruling coalition (ang.). sofiaglobe.com, 25 lutego 2014. [dostęp 2014-01-06].
  12. ↑ Congresul PNL. Quintus: Declar ALES CA PRESEDINTE al PNL pe domnul Klaus Iohannis. Iohannis: Vom reusi sa schimbam Romania in bine (rum.). revista22.ro, 28 czerwca 2014. [dostęp 2015-01-06].
  13. ↑ Tariceanu: The Liberal Reforming Party is advancing Liberalism (ang.). actmedia.eu, 4 lipca 2014. [dostęp 2015-01-06].
  14. ↑ Romania's Christian Liberal Alliance chooses its presidential candidate (ang.). romania-insider.com, 11 sierpnia 2014. [dostęp 2014-11-17].
  15. ↑ Rezultate – Turul II (rum.). bec2014.ro. [dostęp 2015-01-04].
  16. ↑ Alianţa Creştin-Liberală desființată oficial. PDL-iștii sunt de astăzi PNL-iști! (rum.). ziarulunirea.ro, 17 listopada 2014. [dostęp 2015-01-05].
  17. ↑ a b Rezultate alegeri parlamentare 2016. Rezultate finale anunțate de BEC: PSD – 45,47%, PNL – 20,04%, USR – 8,87% (rum.). libertatea.ro, 15 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-16].
  18. ↑ Romania’s Parliament votes new Government led by liberal PM Ludovic Orban (ang.). romania-insider.com, 4 listopada 2019. [dostęp 2019-11-04].
  19. ↑ Ludovic Orban și miniștrii cabinetului au ieșit din izolare pentru depunerea jurământului. Ceremonie cu masca de protecție pe față la Palatul Cotroceni. Condiții de prevenție excepționale! (rum.). tvr.ro, 14 marca 2020. [dostęp 2020-12-12].
  20. ↑ Romania PM Ludovic Orban resigns after narrow election defeat to left-leaning populists (ang.). euronews.com, 7 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-11].
  21. ↑ Liderii PNL, USR-PLUS şi UDMR au semnat acordul de guvernare 2020–2024. Ce prevede documentul (rum.). adevarul.ro, 21 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-23].
  22. ↑ a b RO PM Citu wins party leadership but is far from restoring majority support in Parliament (ang.). romania-insider.com, 29 września 2021. [dostęp 2021-09-29].
  23. ↑ Biroul Executiv al PNL a votat excluderea lui Ludovic Orban din partid. „Sunt liber să construiesc o nouă forță politică” (rum.). digi24.ro, 12 listopada 2021. [dostęp 2021-11-13].
  24. ↑ Anna Wolska: Rumunia: Emerytowany generał z misją utworzenia nowego rządu. euractiv.pl, 22 listopada 2021. [dostęp 2021-11-24].
  25. ↑ PNL a inghitit oficial ALDE, cele doua partide au fuzionat. Rares Bogdan a fost in comisia PNL de negociere cu ALDE (rum.). aktual24.ro, 22 marca 2022. [dostęp 2022-04-08].
  26. ↑ Iulian Ernst: Leader of Romanian Liberal Party resigns after six months in office (ang.). romania-insider.com, 4 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-08].
  27. ↑ a b Nicolae Ciuca, elected as chairman of PNL (ang.). nineoclock.ro, 10 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-10].
  28. ↑ Daniel Chitoiu este noul presedinte al PNL. Crin Antonescu s-a retras din partid (rum.). stirileprotv.ro, 9 lipca 2012. [dostęp 2021-01-10].
  29. ↑ Ludovic Orban l-a invins clar pe Cristian Busoi si a fost ales noul presedinte al PNL (rum.). stirileprotv.ro, 17 czerwca 2017. [dostęp 2017-06-18].
  30. ↑ Rezultate (rum.). bec2004.ro. [dostęp 2015-01-06].
  31. ↑ Rezultate Finale (rum.). becparlamentare2008.ro. [dostęp 2015-01-06].
  32. ↑ Rezultate (rum.). becparlamentare2012.ro. [dostęp 2015-01-06].
  33. ↑ Rezultatele finale la alegerile parlamentare 2020, prezentate de BEC. Urmează atribuirea mandatelor (rum.). hotnews.ro, 12 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-12].
  34. ↑ Jocul mandatelor în Parlament. PNL poate spera să guverneze doar cu o majoritate fragilă (rum.). europalibera.org, 10 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-12].
  35. ↑ Rezultate finale (rum.). bec2009pe.ro. [dostęp 2015-01-06].
  36. ↑ Situația voturilor valabil exprimate (rum.). bec2014.ro. [dostęp 2015-01-06].
  37. ↑ Rezultate finale la europarlamentare 2019: Cine merge la Bruxelles? (rum.). realitatea.net, 3 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-04].

Linki zewnętrzne

Partie polityczne Rumunii

Flaga Rumunii

Media użyte na tej stronie

National Liberal Party Romania.png
National Liberal Party (Romania) logo
Crin Antonescu Senate of Poland 01.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Przewodniczący Senatu Rumunii Crin Antonescu w Senacie RP