Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna

Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna
Państwo

 Meksyk

Lider

Manlio Fabio Beltrones

Data założenia

4 marca 1929 (Partia Narodowo-Rewolucyjna)
30 marca 1938 (Partia Rewolucji Meksykańskiej)
18 stycznia 1946 (PRI)

Adres siedziby

Meksyk

Ideologia polityczna

centryzm, centroprawica

Poglądy gospodarcze

liberalizm

Członkostwo
międzynarodowe

Międzynarodówka Socjalistyczna

Barwy

czerwień, zieleń

Strona internetowa

Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna (Partido Revolucionario Institucional, PRI) – meksykańska partia polityczna. Założona w 1929 roku i utrzymująca monopol władzy do 2000 roku. Początkowo nosiła nazwę Partii Narodowo-Rewolucyjnej. 30 marca 1938 zmieniła nazwę na Partię Rewolucji Meksykańskiej, a obecna nazwa została ustalona 18 stycznia 1946 roku[1]. Partia w zależności od źródeł współcześnie zajmuje pozycje centrowe lub centroprawicowe oraz ideologie tzw. nacjonalizmu obywatelskiego[2][3].

Historia

Ugrupowanie zostało założone pod nazwą Partia Narodowo-Rewolucyjna w 1929 roku przez prezydenta Plutarco Elías Callesa[1][4][5]. Twórcy partii zależało na skonsolidowanie władzy po długim okresie konfliktów wewnętrznych wywołanych rewolucją meksykańską. Rok utworzenia partii związany był z rozbiciem powstania Cristero będącego ostatnim z konfliktów w porewolucyjnym Meksyku i porozumieniem z Kościołem katolickim[6]. Partia Narodowo-Rewolucyjna stałą się partią masową sprawującą władzę przez kolejne dziesięciolecia. Początkowo odwoływała się do idei rolniczo-robotniczych[6], nie odwołując się przy tym do żadnej konkretnej ideologii politycznej[4]. Największym poparciem cieszyła się wśród robotników i chłopów oraz wojskowych[4].

Następca Callesa, Lázaro Cárdenas del Río przejął urząd prezydenta w roku 1934. w 1938 roku przekształcił on Partię Narodowo-Rewolucyjną w Partię Rewolucji Meksykańskiej. Nowe ugrupowanie przyjęło o wiele bardziej lewicowy i „proludowy” charakter[7][6][1]. Cárdenas del Río zrezygnował z pragmatyzmu i umiarkowania przyśpieszając reformy. Przeprowadził on nacjonalizację złóż ropy naftowej i reformę rolną. Choć najwięksi plantatorzy byli co prawda wyłączeni z programu wywłaszczenia, w ramach reformy rolnej ziemia trafiła w ręce prawie jednej trzeciej ludności Meksyku[8]. Cárdenas skupił zwolenników reformy rolnej w Cofederacion Nacional de Campesinos (Narodowa Federacja Rolników), w 1936 roku natomiast z inicjatywy działaczy marksistowskich założona została Confederacion de Trabajadores Mexicanos (Konfederacja Robotników Meksykańskich). Obydwa skupiające miliony pracowników, związki zawodowe stały się jednym z fundamentów Partii Rewolucji Meksykańskiej[4]. Coraz bardziej radykalne reformy Cárdenasa przyczyniły się do pogorszenia relacji Meksyku ze Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią[4].

W latach 1940–1946 urząd prezydenta z ramienia PRN sprawował Manuel Ávila Camacho. W okresie jego rządów partia przesunęła się w stronę centrum i zbliżyła się w polityce zagranicznej do Stanów Zjednoczonych. Kurs ten kontynuowany był w okresie rządów Miguela Valdésa (1946–1952), w czasie prezydentury Valdésa PRN zmieniła nazwę na współczesną[9]. Alemán Valdés kontynuował reformy Ávily Camacho korzystając z pomocy grupy doradców amerykańskiego prezydenta Franklina Delano Roosevelta. Pod jego rządami modernizacji uległa kolej oraz powstała sieć autostrad. W czasie jego rządów do rządu weszła grupa młodych ludzi która podjęła dalsze reformy. Adolfo Ruiz Cortines (1952–1958) kontynuował reformy, do kraju ponownie powrócili zagraniczni inwestorzy. Rząd nadał kobietom prawa wyborcze a liczba obywateli Meksyku w ciągu 24 lat podwoiła się[9]. Od politycznego centrum w lewą stronę, PRI na krótko powróciła w okresie władzy Adolfo Lópeza Mateosa (1958–1964). Mateos rozdał obywatelom 12 milionów hektarów ziemi, wykupił udziały spółek zagranicznych w przemyśle (jednocześnie koniunktura gospodarcza przyciągała zagranicznych inwestorów), rozbudował system opieki socjalnej i medycznej oraz zapoczątkował budownictwo społeczne. Hasłem jego prezydentury było zdanie „Skłaniam się ku lewicy, lecz w ramach konstytucji”. Mimo lewicowych poglądów wydalił ze związków zawodowych nauczycieli i kolejarzy ich dotychczasowe komunizujące przywództwo. Represjom zostali poddani działacze i twórcy o komunistycznych poglądach[9].

Ostateczny odwrót od lewej części polityki rozpoczął się w latach 1964–1970, gdy władzę w PRI przejął konserwatywny Gustavo Díaz Ordaz[9]. System rządów partii PRI uległ pewnym przeobrażeniom wskutek rozbitych przez rząd protestów studenckich w 1968, a także późniejszego kryzysu naftowego w 1982. W latach 80. coraz widoczne stało się dryfowanie partii w stronę prawicy. PRI przyjęła wówczas neoliberalny kurs prowadzenia gospodarki[7]. W wyniku neoliberalnych reform PRI w 1987 roku deficyt spadł do 17% a w 1992 roku inflacja spadła z 159% do 12%. PKB rosło na stałym poziomie 3,9%. Z drugiej strony wzrosło bezrobocie które sięgnęło 18% populacji (a jeszcze wyższe było bezrobocie częściowe), spadkowi uległa też zdolność nabywcza pracy[7]. W 1988 roku głównym ideologiem partii stał się absolwent Harwardu Carlos Salinas de Gortari zajmujący stanowisko technokratyczne i bliskie „liberalizmowi społecznemu”. Z inicjatywy Salinasa uchwalono nowy dokument programowy PRI zatytułowany jako Liberalizm społeczny, w dokumencie odrzucono etatyzm i neoliberalizm (choć PRI realizowała wiele postulatów tej doktryny) i postulowano politykę trzeciej drogi[7]. Sukcesem de Gortari okazało się utworzenie programu walki z biedą – „Narodowy program solidarności” (nazwę zainspirowano polskim ruchem opozycyjnym NSZZ „Solidarność”). Część rozentuzjazmowanej sukcesem frakcji technokratycznej rozważała nawet możliwość zmiany nazwę partii na „Solidaridad”[7].

Salinas prowadził program prywatyzacji i deregulacji na skutek której liczba państwowych przedsiębiorstw uległa radykalnemu zmniejszeniu. W wyniku liberalnych reform PRI w 1987 roku deficyt spadł do 17% a w 1992 roku inflacja spadła z 159% do 12%. PKB rosło na stałym poziomie 3,9%. Z drugiej strony wzrosło bezrobocie które sięgnęło 18% populacji (a jeszcze wyższe było bezrobocie częściowe), spadkowi uległa też zdolność nabywcza pracy[7] Pod koniec pierwszej połowy lat 90. rządy PRI zostały podkopane przez załamanie gospodarcze z 1994[7].

PRI utrzymywała się przy władzy przez 71 lat wygrywając wybory 14 razy z rzędu. Kres jej monopolowi przyniosły wybory w 2000 roku, kiedy po raz pierwszy urząd prezydenta objął kandydat innego ugrupowania, konserwatywnej Partii Akcji Narodowej (Partido Acción Nacional, PAN), Vicente Fox Quesada. Zdobył on 43% głosów, pokonując kandydata PRI Francisco Labastida. Po wyborach generalnych w 2012 stanowisko prezydenta objął kandydat PRI Enrique Peña Nieto[10].

Przypisy

  1. a b c Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-04-29].
  2. Bruhn, Kathleen (2008), Urban Protest in Mexico and Brazil, Cambridge University Press, s. 18
  3. Jeffrey Kopstein; Mark Lichbach; Stephen E. Hanson (2014). Comparative politics: Interest, Identities, and Institutions in a Changing Global Order. Cambridge University Press. s. 334. ISBN 978-0-521-13574-0.
  4. a b c d e Podróże Marzeń „Meksyk” Biblioteka Gazety Wyborczej ISBN 83-60174-00-8 s. 67
  5. Krzysztof Kaczmarski. Viva Cristo Rey. Powstanie cristeros w Meksyku 1926-1929. „Glaukopis”. 2/3, s. 45, 2005. 
  6. a b c Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna, czyli jak rządzić przez wiek.
  7. a b c d e f g Drugi Meksyk Donalda Tuska. Le Monde diplomatique, GRUDZIEŃ 2007. [dostęp 2013-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  8. Podróże Marzeń „Meksyk” Biblioteka Gazety Wyborczej ISBN 83-60174-00-8 s. 67-68
  9. a b c d Podróże Marzeń „Meksyk” Biblioteka Gazety Wyborczej ISBN 83-60174-00-8 s. 69
  10. Mexico's Enrique Pena Nieto inaugurated as president. BBC News, 1 grudnia 2012. [dostęp 2012-12-02]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
PRI Party (Mexico).svg
An acronym design for the PRI.