Partia Wolnej Ziemi

Salmon Chase, przewodniczący Partii Wolnej Ziemi

Martin Van Buren, kandydat na prezydenta w 1848 roku

John Hale, kandydat na prezydenta w 1852 roku

Partia Wolnej Ziemi^[1], freesoilerzy (ang. Free Soil Party) – partia polityczna, działająca na terenie Stanów Zjednoczonych w latach 1848–1854.

Historia

Ruch Wolnej Ziemi ukształtował się w Stanach Zjednoczonych w latach 40. XIX wieku^[2]. Wywodził się z abolicjonistycznych frakcji dwóch głównych partii (Partii Demokratycznej i Partii Wigów)^[2]. Ich drugim postulatem była kwestia niewolnictwa na terytoriach nowo zasiedlanych na zachód od Missisipi oraz terenach anektowanych^[2]. Politycy z Północy sprzeciwiali się wprowadzaniu niewolnictwa w nowych stanach, natomiast Południowcy żądali jego rozprzestrzenienia^[2]. Niektórzy z kongresmanów chcieli także zachowania równowagi pomiędzy stanami niewolniczymi i abolicjonistycznymi^[2]. Gdy prezydent John Tyler chciał dokonać aneksji Teksasu, frakcje Free Soil zebrały się na konwencji w Bostonie w styczniu 1845 roku^[2]. Dziesięć miesięcy później odbyło się kolejne spotkanie, na którym Charles Sumner zaproponował utworzenie partii^[2]. Równocześnie doszło do rozłamu wśród wigów (z których wystąpili John G. Palfrey i Joshua Reed Giddings) i demokratów (z których wystąpił William Proviso)^[2]. W 1846 roku kongresman David Wilmot zaproponował klauzulę zakazującą niewolnictwa w terenach południowo-zachodnich, dołączonych w wyniku wojny z Meksykiem^[3]. Pomiędzy kongresmanami zawiązał się sojusz, który 22 czerwca 1848 roku, na konwencji w Utice, wysunął kandydaturę Martina Van Burena w wyborach prezydenckich^[4]. Miesiąc wcześniej odbyła się w Columbus także konwencja Partii Wolności, gdzie przewodniczący Salmon Chase postanowił o dołączeniu do freesoilerów^[4]. Partia Wolnej Ziemi została oficjalnie powołana 9 sierpnia 1848 podczas konwencji założycielskiej w Buffalo, a jej liderem został Chase^[4].

Działalność

Na konwencji potwierdzono nominację Van Burena, a także ogłoszono program, który zawierał się w haśle: „wolna ziemia, wolność mowy, wolna praca i wolni ludzie”^[4]. Działacze postulowali zniesienie niewolnictwa, możliwość uzyskania darmowej ziemi na nowych terytoriach, miejsca pracy dla wszystkich, przydział ziem z zachodnich dla białych osadników i prawa wyborcze dla robotników^[4]. W wyborach prezydenckich Van Buren i startujący z nim Charles Francis Adams uzyskali około 290 tysięcy głosów powszechnych (10%) otrzymując poparcie głównie z Massachusetts, Vermontu i Nowego Jorku^[4]. Ich elektorat opierał się na poparciu wigów i wolnych demokratów, jednak od czasu opracowania kompromisu z 1850 roku poparcie dla freesoilerów zaczęło maleć^[4]. W wyborach prezydenckich w 1852 roku poparcie dla kandydata Partii Wolnej Ziemi, Johna Hale’a spadło do około 5%, jednakże partia nadal posiadała reprezentację w Kongresie, utrzymującą równowagę sił^[3]. Ponadto ugrupowanie zdobywało mandaty w kilku legislaturach stanowych^[3]. Z powodu braku charyzmatycznego przywódcy i zorganizowanych, ogólnokrajowych struktur partyjnych, w 1854 roku działacze zdecydowali się o dołączeniu do Partii Republikańskiej^[4].

Zobacz też

• Ustawa o Kansas i Nebrasce
• krwawiący Kansas
• Border Ruffians

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.).
• Izabella Rusinowa: Z dziejów amerykańskich partii politycznych. Warszawa: Egross, 1994. ISBN 83-85253-52-1. (pol.).