Partia Wolności (Stany Zjednoczone)

Gerrit Smith, przewodniczący Partii Wolności

James Birney, kandydat na prezydenta w 1840 i 1844

Partia Wolności^[1] (ang. Liberty Party) – partia polityczna istniejąca i działająca w Stanach Zjednoczonych w latach 1840–1848.

Historia

Partia Wolności powstała w wyniku niezadowolenia polityków w czasie prezydentury Andrew Jacksona^[2]. Głównym celem ówczesnych działaczy było zniesienie niewolnictwa^[3]. W 1833 roku założyli Amerykańskie Stowarzyszenie Antyniewolnicze (AASS)^[2]. Początkowo odwoływali się do prawa moralnego, pisząc petycje do Kongresu i władz stanowych, w których apelowali o zaprzestanie międzystanowego handlu niewolnikami i zniesienie niewolnictwa w Dystrykcie Kolumbii i na zachodnich terenach Stanów Zjednoczonych^[2]. Liczebność i wpływy AASS znacznie zwiększyły się pod koniec lat 30., jednakże William Lloyd Garrison stanowczo sprzeciwiał się organizacji partii politycznej i udziałowi w wyborach^[2]. Odmiennego zdania byli liderzy tacy jak James Birney, Henry Brewster Stanton czy Myron Holley^[4].

Działalność

W styczniu 1839 roku w Massachusetts doszło do spotkania władz stowarzyszenia, kiedy to po raz pierwszy oficjalnie zaproponowano przekształcenie się w partię polityczną i start w wyborach prezydenckich w 1840^[4]. W kwietniu następnego roku odbyła się konwencja wyborcza, która nominowała Birneya kandydatem na prezydenta, a Thomasa Eale’a – kandydatem na wiceprezydenta^[4]. Liderem partii został wówczas Gerrit Smith, a finansowana była z funduszy American nad Foreign Anti-Slavery Society^[4]. Ponieważ jednak partia była mała i bez charyzmatycznego przywódcy, jej działacze ostatecznie postanowili poprzeć kandydata Partii Wigów – Williama Henry’ego Harrisona^[4]. Cztery lata później, w wyborach prezydenckich, wolnościowcy ponownie nominowali Jamesa Birneya swoim kandydatem na najwyższy urząd w państwie^[4]. Jedynym założeniem programowym było zniesienie niewolnictwa^[4]. W kampanii wyborczej działacze Partii Wolności powoływali się na Deklarację Niepodległości, podkreślając że każdy człowiek rodzi się wolny^[4]. Birney otrzymał ok. 62 tysięcy głosów powszechnych, głównie w Nowym Jorku, czym pozbawił zwycięstwa w tym stanie kandydata wigów Henry’ego Claya^[3].

W 1846 roku Birney stwierdził, że budowanie poparcia politycznego i platformy wyborczej wyłącznie na postulacie zniesienia niewolnictwa, nie przyniesie partii sukcesu^[5]. Zawnioskował o uwzględnienie w programie punktów o redukcji wydatków na administrację centralną i wolnym handlu^[5]. W styczniu 1848 roku delegaci na konwencji w Nowym Jorku wysunęli kandydaturę Johna Hale’a, który jednak wycofał się z wyścigu w wyborach prezydenckich^[3]. W sierpniu działacze Partii Wolności, wraz z dysydentami demokratów („podpalacze stodół”) i wigów („wigowie sumienia”)^[6], utworzyli Partię Wolnej Ziemi^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Izabella Rusinowa: Z dziejów amerykańskich partii politycznych. Warszawa: Egross, 1994. ISBN 83-85253-52-1. (pol.).
• Maldwyn Jones: Historia USA. Gdynia: Latarnia, 2016. ISBN 978-83-65387-02-8. (pol.).