Partycypacja obywatelska

Partycypacja obywatelska – zespół działań i metod uczestnictwa obywateli w określaniu i rozwiązywaniu własnych problemów. Podstawą partycypacji jest uznanie legalności wybranej demokratycznie władzy i partnerstwo władz z grupami i organizacjami mieszkańców. Opiera się ona również na założeniu, że udział obywateli w zarządzaniu demokratycznym państwem nie powinien być ograniczony wyłącznie do udziału w wyborach (demokracja uczestnicząca).

Kroki w rozwoju zasad obywatelskiego uczestnictwa

  1. Podstawa: Informacja (władza mówi do obywateli)
  2. Krok I: Opozycja (obywatele wyrażają sprzeciw)
  3. Krok II: Odpowiedzi (władza wyjaśnia obywatelom)
  4. Krok III: Konsultacje (władza wysłuchuje obywateli)
  5. Krok IV: Partnerstwo (obywatele razem z władzami)
  6. Szczyt: Samozarządzanie (obywatele załatwiają swoje własne sprawy)

W sprawnie działającym państwie demokratycznym (zob. wskaźnik demokracji) aktywni obywatele sami określają, co dla nich stanowi największy problem i w jaki sposób byłoby najlepiej go rozwiązać. Zadaniem władz jest wspomożenie ich w realizacji zadania.

Partycypacja obywatelska zaczyna się tam, gdzie władze konsultują rozwiązanie problemu z obywatelami przed podjęciem decyzji.

Problem roszczeniowej obojętności

Skłonność członków grup społecznych do partycypacji obywatelskiej jest zależna od pochodzenia klasowego (pozycji w strukturze społecznej). Zaobserwowano zjawisko świadomego „wychowywania klas niższych do bierności”. Obywatele ulegający tym wpływom zaczynają zadowalać się świadomością, że wybór korzystnych decyzji w sprawach publicznych należy do partii politycznych (według Jürgena Habermasa przejawiają „roszczeniową obojętność”). Sprzyja temu sytuacja, w której merytoryczną debatę o rozwiązaniach politycznych, proponowanych przez partie rywalizujące o głosy wyborców, zastępuje prezentacja zamiarów tych partii niezdecydowanym wyborcom (manipulacja ich emocjami)[1][2].

Rozwój uczestnictwa obywateli w kształtowaniu stosunków w państwie zapewniają te media, które są zdolne skłaniać polityków, socjologów, ekonomistów, etyków i in. specjalistów do jawnych debat w ważnych sprawach, przypominających np. debaty oksfordzkie. Publikacja przebiegu takich debat umożliwia obywatelom wyrobienie sobie opinii o kompetencjach uczestników dyskusji (wiarygodności przedstawianych argumentów) oraz sprecyzowanie własnego stanowiska w kontrowersyjnych sprawach[3][4][5][a] (zob. też edukacja medialna).

Zakres spraw podlegających partycypacji

  • zagospodarowanie przestrzenne
  • komunikacja
  • ekologia
  • bezpieczeństwo
  • wizja i przyszłość
  • problemy społeczne (bieda, bezrobocie)

Techniki partycypacyjne

  • konsultacje społeczne
  • dostęp do informacji publicznej
  • referendum
  • obywatelska inicjatywa ustawodawcza
  • kontakt z radnym, prezydentem
  • składanie wniosków, petycji
  • pośrednie ciała przedstawicielskie

Uwagi

  1. ↑ O potrzebie organizowania debat autorytetów świadczy m.in. duże zainteresowanie Polaków dyskusją na temat „Czy Polacy to jeden naród a dwa plemiona?”, przeprowadzoną w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku w ramach cyklu „Arena Idei” (uczestnicy: Adam Boniecki, Jerzy Bralczyk, Ewa Łętowska i Andrzej Zybertowicz; prowadzenie: Katarzyna Kolenda-Zaleska). W sondażu poprzedzającym program wzięło udział 8 tys. osób. Spośród nich 73,7% twierdziło, że „tak” – Polacy to „jeden naród a dwa plemiona” („nie” – 19,7%, „nie wiem” – 6,6%). Odpowiedzi twierdzące na to samo pytanie, zebrane w czasie trwania debaty, stanowiły 86% („nie” – 11,2%, „nie wiem” – 2,6%)[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Arkadiusz Peisert: Demokracja deliberacyjna a praktyka społeczna. W: red. Anna Olech, kierownik projektu: Paulina Sobiesiak: Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej. Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych, 2011, s. 156–174. ISBN 978-83-7689-070-8.; Cytat: „Tak jak w świecie reklamy, która z czasem zobojętnia swoich odbiorców, tak i w … sztucznie wytwarzanej sferze publicznej wyborcy-konsumenci popadają stopniowo w obojętność w stosunku do spraw publicznych”.
  2. ↑ Jürgen Habermas: Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 1-474. ISBN 978-83-01-14877-5.
  3. ↑ Jürgen Habermas. przekład: Andrzej Maciej Kaniowski, Marek Jan Siemek: Racjonalność działania a racjonalność społeczna: Tom 1. Racjonalność działania a racjonalność społeczna; Tom 2. Przyczynek do krytyki rozumu funkcjonalnego (informacje bibliograficzne). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 1-669, seria: Biblioteka współczesnych filozofów. ISBN 83-01-13087-3.
  4. ↑ Tomasz Goban Klas: Media i komunikowanie masowe: teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, s. 1-336.
  5. ↑ Stanisław Gomułka. Rzecz o polityce > Debata publiczna w Polsce: Brak reakcji na argumenty. „Rzeczpospolita”, 2017-03-28. ISSN 0208-9130. 
  6. ↑ Ponad milion widzów "Areny Idei". [w:] Informacje TVN24 BIS [on-line]. TVN S.A. / TVN Media Sp. z o.o., 15 listopada 2017. [dostęp 2018-01-03].

Bibliografia

Linki zewnętrzne