Pasterka (województwo dolnośląskie)

Pasterka

wieś
(c) Andrzej19 z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0 Widok wsi ze Szczelińca Wielkiego
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Radków
Sołectwo	Pasterka
Wysokość	680–720[1] m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	21[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-350[3]
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0854943
Położenie na mapie gminy Radków Pasterka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pasterka
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Pasterka
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Pasterka
50°29′30″N 16°19′37″E/50,491667 16,326944
Strona internetowa

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela

Schronisko PTTK „Pasterka”

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela

Pasterka (1945–1946 Pasza, niem. Passendorf, cz. Pasterkov^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Radków, w Górach Stołowych u północnych podnóży Szczelińców.

Położenie

Miejsce przecięcia się kilku szlaków i baza wypadowa w najbardziej atrakcyjne partie Gór Stołowych^[1]. Do czasu wejścia Polski i Czech do strefy Schengen znajdowało się tutaj przejście graniczne Pasterka-Machovský kříž dla ruchu turystycznego.
Z uwagi na położenie miejscowości w granicach Parku Narodowego Gór Stołowych, możliwości jej rozwoju obwarowane są wieloma regulacjami, np. zakazem wznoszenia nowych obiektów mieszkalnych.
W Pasterce działa schronisko „Pasterka”, chata Łódzkiego Klubu Wysokogórskiego, dom wypoczynkowy „Szczelinka”, ośrodek rekolekcyjno-wypoczynkowy prowadzony przez Caritas Archidiecezji Wrocławskiej, ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy Dolnośląskiej Dyrekcji Dróg i Kolei, pensjonat „Biały Domek”, agroturystyka „Dom przy Kasztanach”, leśniczówka, w której znajduje się lokalna stacja Parku Narodowego, oraz kilka prywatnych domów letniskowych i gospodarstw wiejskich^[1].
W centralnym punkcie wsi znajduje się kościół św. Jana Chrzciciela z roku 1787^[5] o barokowym wyposażeniu wnętrza, którego rozmiary znacznie przekraczają obecne potrzeby mieszkańców^[1]. Obok kościoła znajduje się zabytkowy cmentarz z grobami liczącymi ponad 200 lat^[1].

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim. Z trzech stron otoczona jest granicą z Czechami.

Nazwa

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy pasza, czyli pożywienia przeznaczonego dla zwierząt hodowlanych^[6]. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako pierwotną, wcześniejszą od niemieckiej nazwę Pasza podając jej znaczenie Weideplatz, czyli tłumacząc na język polski Miejsce paszy, pastwiska^[6]. Nazwa została później zgermanizowana na Passendorf^[6] i utraciła swoje pierwotne znaczenie. W latach 1945–1946 wieś nosiła nazwę Pasza (uznaną przez Adamy’ego za historycznie pierwszą), zmienioną następnie przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowości na obecną.

Historia

Początki Pasterki sięgają XIV lub XV wieku i związane są z kolonizacją czeską^[7]. W roku 1477 rejon Pasterki został włączony do hrabstwa kłodzkiego^[1]. W latach 1790–1791 nad miejscowością, przy starej drodze do Karłowa, zbudowano Baterię nad Pasterką, pruski fort drewniano-ziemny, obsadzony żołnierzami, lecz już w 1798 r. opuszczony dla oszczędności, w 1806 r. zupełnie^[8]. W roku 1840 roku miejscowość liczyła 60 domów, a w 1885 roku było w niej 653 mieszkańców^[7]. Na początku XX wieku Pasterka była jedną z największych wsi w Górach Stołowych, liczącą ponad 200 budynków, w tym dwa młyny wodne, gorzelnię, 30 warsztatów tkających bawełnę oraz urząd celny. Zabudowa miejscowości rozciągała się wówczas na wysokości 670–775 m n.p.m.

Przed II wojną światową Pasterka była dość dużą miejscowością wypoczynkową, liczącą około 1000 stałych mieszkańców i przyjmującą drugie tyle letników. W miejscowości funkcjonowały: urząd celny, gospoda i schronisko młodzieżowe^[7]. Po II wojnie światowej wieś opustoszała, zaś rolę głównego ośrodka turystycznego przejął pobliski Karłów. Wiele dawnych gospodarstw i domów letniskowych uległo zniszczeniu i rozbiórce, a na ich dawne istnienie wskazują obecnie tylko fundamenty ukryte wśród łąk i zarośli. Obecnie stała ludność wsi waha się w granicach 20 osób^[9] i jest najmniejszą miejscowością gminy Radków. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 21 stałych mieszkańców^[2]. W sezonie letnim liczba przebywających w niej osób jest jednak wielokrotnie większa. Wszystkie budynki na terenie wsi posiadają kanalizację i bieżącą wodę, co jeszcze do niedawna było ewenementem jak na tak małą miejscowość. System kanalizacyjny i wodny pochodzi jeszcze sprzed czasów II wojny światowej. Wszystkie budynki na terenie wsi są albo budowlami bezpośrednio przejętymi jako mienie poniemieckie, albo stanowią adaptacje i przebudowy dawnych budynków niemieckich.

We wsi znajduje się również unikatowa w Polsce hodowla owiec skudde. Jest to najmniejsza i najbardziej pierwotna rasa owiec w Europie. Te mało wymagające zwierzęta są używane do regulacji łąkowych ekosystemów głównie na terenach chronionych.

Powyżej Pasterki, przy zielonym szlaku do Karłowa znajduje się dawny kamieniołom piaskowca, w którym wyrabiano m.in. koła młyńskie^[1].

Od 2012 we wsi odbywa się Dolnośląski Festiwal Podróżników 17 Południk.

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest obiekt^[5]:

• kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela z 1787 r., wzniesiony na miejscu drewnianego z roku 1612^[7]. We wnętrzu zachowało się proste wyposażenie z XVIII wieku^[7].

Szlaki turystyczne

droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Gilów – Piława Dolna – Owiesno – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Zdrojowisko – Nowa Ruda – Przełęcz pod Krępcem – Sarny – Tłumaczów – Gajów – Radków – Skalne Wrota – Pasterka – Przełęcz między Szczelińcem Wlk. a Szczelińcem Małym – Karłów – Lisia Przełęcz – Białe Skały – Skalne Grzyby – Batorów – Skała Józefa – Duszniki-Zdrój – Schronisko PTTK „Pod Muflonem” – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Łomnicka Równia – Huta – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza^[10]

Trasy i czas pokonania ich pieszo latem:

• Pasterka – Karłów 30 minut
• Pasterka – Szczeliniec Wielki 50 minut
• Pasterka – Radków 2 godziny
• Pasterka – Ostra Góra (przejście turystyczne z Czechami) 35 minut
• Pasterka – Błędne Skały – 1 godzina i 45 minut

Przypisy

Bibliografia

• Góry Stołowe. Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 13, pod red. Marka Staffy, Warszawa – Kraków, 1992, s. 172–175.
• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, 1992, ISBN 83-7005-301-7.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Sołectwa Karłów-Pasterka. karlow-pasterka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-17)].