Pasteur (1928)
 Jednostka bliźniacza „Pasteura” – „Prométhée” | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt | M6 |
| Historia | |
| Stocznia | Arsenal de Brest, Brest |
| Położenie stępki | 1925 |
| Wodowanie | 19 lipca 1928 |
 Marine nationale | |
| Wejście do służby | wrzesień 1932 |
| Los okrętu | samozatopiony 18 czerwca 1940 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość | 92,3 m |
| Szerokość | 8,2 m |
| Zanurzenie | 4,7 m |
| Zanurzenie testowe | 80 m |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 6000 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg | powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w. |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe | 7 × 550 mm |
| Załoga | 61 |
Pasteur (Q139) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 19 lipca 1928 roku w stoczni Arsenal de Brest w Breście, a do służby w Marine nationale wszedł we wrześniu 1932 roku. Jednostka pełniła służbę na Atlantyku i wzięła udział w kampanii norweskiej. 18 czerwca 1940 roku „Pasteur” został samozatopiony w Breście, by uniknąć dostania się w ręce Niemców.
Projekt i budowa
„Pasteur” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1925 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze M6[2]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość[1][3]. Posiadał duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji[3]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert[3].
„Pasteur” zbudowany został w stoczni Arsenal de Brest[4][5]. Stępkę okrętu położono w 1925 roku[5], został zwodowany 19 lipca 1928 roku[4][6], a do służby w Marine nationale przyjęto go we wrześniu 1932 roku[2][5]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q139[2].
Dane taktyczno–techniczne
„Pasteur” był dużym, oceanicznym dwukadłubowym okrętem podwodnym[1][3]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra[4][7]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony[4][6][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Schneider o łącznej mocy 6000 KM[4][8][b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM[3][4][c]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 17 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu[4][9][d]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[1][5]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego[2][4]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś czas zanurzenia 45-50 sekund[1][3]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób[2][10].
Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy[2][3]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[2][3]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm L/45 M1925 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[2][3].
Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy[4][5][e].
Służba
W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku, wchodząc w skład 2. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych okrętów podwodnych w Breście, przechodząc w pierwszym tygodniu września remont[11]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. P.E.A.E. Mertz[11]. Od 22 września do 3 listopada 1939 roku okręt (wraz z bliźniaczymi jednostkami „Achille”, „Casabianca” i „Sfax”) patrolował rejon przylądka Ortegal w poszukiwaniu niemieckich statków handlowych zmierzających do hiszpańskich portów[12]. W dniach 14–25 listopada „Pasteur” eskortował krążownik pomocniczy „Quercy” na trasie z Brestu do Halifaxu, a od 14 do 20 grudnia uczestniczył w eskorcie konwoju HX-12 z Halifaxu do Liverpoolu[13][14]. 17 kwietnia 1940 roku wszystkie jednostki 2. dywizjonu okrętów podwodnych („Pasteur”, „Achille”, „Casabianca” i „Sfax”) udały się do Harwich, by wspomóc Brytyjczyków w kampanii norweskiej („Pasteur” został uszkodzony podczas wykonywania manewrów w porcie docelowym i nie mógł się zanurzać)[15][16]. 24 kwietnia niesprawny okręt opuścił Harwich i udał się do Dover, skąd 3 maja w eskorcie awiza „Amiral Mouchez” wyruszył do Cherbourga (razem z uszkodzonym okrętem podwodnym „Orphée”)[17][18]. W czerwcu okręt znajdował się w Cherbourgu w naprawie, która miała zakończyć się do 15 sierpnia, a jego dowódcą był nadal kpt. mar. P.E.A.E. Mertz[19]. 18 czerwca 1940 roku znajdująca się w stoczni w Breście jednostka została samozatopiona, by uniknąć zdobycia przez zajmujących port Niemców[5][20].
Uwagi
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje wyporność 1644/2080 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.
Przypisy
- ↑ a b c d e f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
- ↑ a b c d e f g h i Gogin 2018 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Fontenoy 2007 ↓, s. 187.
- ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.
- ↑ a b c d e f Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.
- ↑ a b Fontenoy 2007 ↓, s. 186.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 539.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.
- ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 192.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199.
- ↑ a b Kindell 1939a ↓.
- ↑ Kindell 1939b ↓.
- ↑ Kindell 1939c ↓.
- ↑ Kindell 1939d ↓.
- ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 235.
- ↑ Kindell 1940a ↓.
- ↑ Kindell 1940b ↓.
- ↑ Kindell 1940c ↓.
- ↑ Kindell 1940d ↓.
- ↑ Kindell 1940e ↓.
Bibliografia
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2018-02-24]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS SEPTEMBER 1939 (Part 2 of 2) Friday 15th - Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1939, Part 1 of 2 Wednesday 1st - Tuesday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, DECEMBER 1939 (Part 1 of 2) Friday 1st - Thursday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL 1940 (Part 3 of 4) Monday 15th-Sunday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL 1940 (Part 4 of 4) Monday 22nd – Tuesday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, MAY 1940 (Part 1 of 4) Wednesday 1st – Tuesday 7th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 3 of 4) Saturday 15th - Friday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
| Seria 1 | |
|---|---|
| Seria 2 | |
| Seria 3 |
Media użyte na tej stronie
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)