Pastor

Ks. dr Arthur Schmidt (1866-1923) z Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w todze z befkami, proboszcz w Bielsku (1894-1923)

(c) Johan Fredriksson, CC BY-SA 3.0

Pastor Kościoła Szwecji bp Eva Brunne

Pastor (łac. pastor – pasterz) – w Kościołach protestanckich duchowny, który pełni obowiązki duszpasterskie w zborze. Mianowany jest przez organy centralne danego Kościoła (np. synod, generalną konferencję), bądź jest powoływany przez kongregację wiernych (zbór) w drodze demokratycznego wyboru^[a].

Nazewnictwo

W dawnej Polsce pastor był nazywany także ministrem (łac. minister znaczy sługa)^[1].

Biblijne pochodzenie tytułu pastor było powodem uznania go na szerszą skalę wśród różnych protestantów, których wiąże zasada Sola scriptura. Tytuł ten został wymieniony w Liście do Efezjan Apostoła Pawła, co uznano za dowód stosowania tego tytułu w Kościele prachrześcijańskim.

Z czasem używanie tytułu pastor w odniesieniu do protestanckiego duchownego stało się tradycją, zaś w wielu językach funkcjonuje zwrot grzecznościowy: Wielebny Pastorze lub Księże Pastorze.

W Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Polsce używanie pojęcia „pastor” jako grzecznościowego zwrotu częściowo zanikło na rzecz „księdza” (zwroty „Proszę księdza”/„Księże...”); duchowni luterańscy nazywani byli w Polsce księżmi już w XVI wieku^[2]. Duchowni ewangeliccy częściej są nazywani pastorami przez katolików, niż przez samych współwyznawców.

Strój urzędowy

Zwyczajowym strojem liturgicznym pastorów w Kościołach ewangelickich na terenie Niemiec, Polski i krajów środkowoeuropejskich jest czarna toga z białymi befkami oraz biret. Strój ten jest używany od roku 1811 na mocy dekretu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III.

Dodatkowo w Polsce, w Czechach na Słowacji i na południu Niemiec (Wirtembergia) luterańscy pastorzy ewangeliccy używają białą komżę tzw. „albę silesiana”, czyli „albę śląską”, zakładaną na czarną togę. Komża ta jest używana od czasów reformacji w Księstwie Cieszyńskim. Na Słowacji i na południu Niemiec (Wirtembergia) „alba śląska” jest używana w formie białej „rokiety”.

Drugim strojem liturgicznym, używanym przez pastorów ewangelickich w Polsce jest biała lub kremowa alba sięgająca do kostek, kroju skandynawskiego, ze stułą w kolorze liturgicznym odpowiadającym niedzieli lub świętu roku kościelnego.

W Kościołach ewangelickich w Skandynawii strojem liturgicznym pastorów, podobnie jak księży rzymskokatolickich jest biała alba, stuła i ornat.

W ewangelikalnych Kościołach protestanckich pastorzy w trakcie czynności wykonywanych podczas nabożeństwa najczęściej noszą „świeckie” garnitury z krawatami lub koloratkami.

Ukazanie w dziełach kultury

W literaturze

• Henrik Ibsen – Brand (1886)
• Erskine Caldwell – Sługa Boży (1935)
• Karol Ludwik Koniński – Straszny czwartek w domu pastora (1939), Dalsze losy pastora Hubiny (1943)^[3]
• Marilynne Robinson, Gilead (2004)

W filmie

• Samotność we dwoje (Polska, 1968) – postać pastora Hubiny zagrał Mieczysław Voit
• Lokis. Rękopis profesora Wittembacha (Polska, 1970) – w rolę pastora Wittembacha wcielił się Edmund Fetting
• Żona pastora (Stany Zjednoczone, 1996) – postać pastora Dudleya zagrał Denzel Washington

W serialu

• Siódme niebo (Stany Zjednoczone, 1996–2007) – postać pastora Erica Camdena zagrał Stephen Collins
• Zdobywcy serc (oryg. Herzensbrecher – Vater von vier Söhnen) (Niemcy, 2013–2016) – postać pastora Andreasa Tabariusa zagrał Simon Böer
• Grantchester (Wielka Brytania, 2014)
• Herrens Veje (Dania, 2017) - postacie pastorów: Johanna i jego syna Augusta w Danii^[4]

Zobacz też

• kaznodzieja
• ksiądz – katolicki lub prawosławny odpowiednik pastora
• pastorówka – dom będący miejscem zamieszkania pastora

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pastor.pl – Serwis Internetowy dla pastorów
• Pragmatyka Służbowa Kościoła Ewangelicko–Augsburskiego w RP
• Strona internetowa parafii ewangelicko–augsburskiej w Giżycku