Pastuchów

Artykuł

50°56′47″N 16°26′14″E

- błąd

39 m

WD

50°57'N, 16°27'E

- błąd

2314 m

Odległość

1037 m

Pastuchów
wieś
Ilustracja
Kościół św. Barbary w Pastuchowie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

świdnicki

Gmina

Jaworzyna Śląska

Liczba ludności (III 2011)

1048[1]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

58-115[2]

Tablice rejestracyjne

DSW

SIMC

0852559

Położenie na mapie gminy Jaworzyna Śląska
Mapa konturowa gminy Jaworzyna Śląska, u góry znajduje się punkt z opisem „Pastuchów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pastuchów”
Położenie na mapie powiatu świdnickiego
Mapa konturowa powiatu świdnickiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Pastuchów”
Ziemia50°56′47″N 16°26′14″E/50,946389 16,437222

Pastuchów (niem. Puschkau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Jaworzyna Śląska.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczył 1048 mieszkańców[1]. Jest największą miejscowością gminy Jaworzyna Śląska.

Nazwa

Nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy pastuch, pasterz [3]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako pierwotną zanotowaną nazwę miejscowości Pastuchow podając jej znaczenie "Hirtendorf" - "Wieś pasterzy, pastuchów"[3]. Wiąże się ona prawdopodobnie z pasterstwem, którym zajmowali się mieszkańcy.

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1223 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Poszucou”[4]. Kolejna wzmianka znajduje się w łacińskim dokumencie z 1250 roku wydanym przez papieża Innocentego IV w Lyonie gdzie wieś zanotowana została w formie „Poschuchov”[5]. Nazwa miejscowości została później zgermanizowana na Puschkau[3] i utraciła pierwotne znaczenie.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:

  • kościół parafialny pw. św. Barbary, zbudowany około połowy XIII w. z kamienia łamanego, w stylu późnoromańskim, powiększony w XVIII w. o wieżę zachodnią. Jest to budowla jednonawowa z kwadratowym prezbiterium zakończonym absydą sklepioną półkopułą. W prezbiterium założono sklepienia krzyżowo-żebrowe wsparte na narożnych kolumienkach. W zachodniej ścianie nawy zachował się skromny portal uskokowy. W prezbiterium widnieje późnogotyckie tabernakulum i kamienna chrzcielnica
  • zespół dworsko-folwarczny (nr 2), z 1565 r., przebudowany w drugiej połowy XIX w.:
    • wieża mieszkalno-obronna z XV wieku[7], pierwotny średniowieczny zamek wodny z wieża mieszkalną został rozbudowany w 1565 r., wówczas do wieży dostawiono skromny renesansowy pałac-dwór[8]
    • dwór
    • ogród
    • teren folwarku

zabytki nieistniejące:

  • kościół ewangelicki, zburzony w latach 60. XX wieku
  • cukrownia Pastuchów (Fabrik von Kramsta & Söhne in Puschkau), powstała w roku 1838. Założycielami byli Eduard i Georg Gotlieb Kramstowie. W roku 1844 produkty zakładu otrzymały nagrody na wystawie Deutschen Gewerbeausstellung w Berlinie za najwyższą ich jakość. Po II wojnie światowej wysoką jakość produktu zachowano - prowadzono m.in. produkcję eksportową. W roku 2004 koncern Südzucker Polska S.A. zamknął fabrykę. Był to najdłużej (przez 166 lat) funkcjonujący zakład produkcyjny w powiecie świdnickim. Po założeniu pozostały pojedyncze zabudowania i komin. Z Jaworzyną Śląską łączyła cukrownię bocznica kolejowa, która obecnie wykorzystywana jest przez jaworzyńskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei[9][10].

Zobacz też

  • Zabytki romańskie w Polsce

Przypisy

  1. ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 920 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 12, OCLC 456751858 (niem.).
  4. ↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 117.
  5. ↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 281.
  6. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 160,161. [dostęp 2012-10-08].
  7. ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 288
  8. ↑ *** Pastuchów *** Zamki Polski *** Pastuchów ***, www.zamkipolskie.com [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  9. ↑ Labiryntarium
  10. ↑ SMK

Bibliografia

  • Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
  • Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 43.

Linki zewnętrzne

Gmina Jaworzyna Śląska
Miasto
Wsie

Herb gminy Jaworzyna Śląska

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
Kościół w Pastuchowie 01aw.jpg
Autor: Aleksandra Furtak, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pastuchów - romański kościół parafialny p.w. św. Barbary (zabytek nr rejestr. A/1759/1194 z dn. 14.12.1964)