Paszport nansenowski

No-nb bldsa 6e001.jpg

Paszport nansenowski – międzynarodowy dokument tożsamości wydawany w okresie międzywojennym uchodźcom i bezpaństwowcom przez państwa ich pobytu[1].

Wprowadzony został w 1922 roku z inicjatywy Fridtjofa Nansena[1].

Historia

W okresie międzywojennym wydawane były uchodźcom przez władze kraju, w którym aktualnie dany uchodźca przebywał. W 1921 wobec zjawiska masowego uchodźstwa z Rosji po rewolucji październikowej rezolucją Ligi Narodów z 27 czerwca powstał Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców Rosyjskich w Europie. 20 sierpnia 1921 komisarzem został mianowany Fridtjof Nansen[2], a urząd starał się pomóc uchodźcom poprzez koordynowanie pomocy dla nich. Dzięki jego staraniom 5 lipca 1922 zostało przyjęte porozumienie genewskie. Na jego podstawie uchodźcy rosyjscy mieli możliwość otrzymania specjalnych dokumentów podróży, tak aby mogli wyjechać z krajów w których schronili się i zamieszkać w innych państwach. Przyjmuje się, że dekretem Lenina praw obywatelskich zostało pozbawionych około 800 tys. osób[3]. W 1924 prawo do dokumentu podróżnego rozszerzono na uchodźców ormiańskich. Układ z 1926 określił zasady wystawiania dokumentów tożsamości rosyjskim i ormiańskim uchodźcom. Podano w nim definicję uchodźcy, zapisując, że jest to osoba, która nie ma ochrony ze strony kraju, w którym dotychczas mieszkała i równocześnie nie posiada obywatelstwa innego kraju[4].

W 1927 podczas III Ogólnej Konferencji Komunikacji i Tranzytu prawo do otrzymania paszportu otrzymali wszyscy uchodźcy i apatrydzi[2]. Biuro Wysokiego Komisarza zostało w 1930 po śmierci Nansena przekształcone w Międzynarodowe Nansenowskie Biuro ds. Uchodźców. Pomagało ono uchodźcom w znalezieniu mieszkania i pracy. Zlikwidowano je w 1938, powołując Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców[4]. Miał on realizować zadania Urzędu Nansena i Wysokiego Komisarza zajmującego się uchodźcami z Niemiec. Istniał on do 1946, ale nie udzielał pomocy podczas II wojny światowej[2].

Porozumienie genewskie w 1922 zostało uznawane przez państwa należące do Ligi. W 1923 uznawało je 39, a w 1943 – już 52 państwa. Paszport nansenowski wydawano do 1938, tj. do momentu likwidacji Nansenowskiego Biura ds. Uchodźców. Przyjmuje się, że w okresie obowiązywania otrzymało go 450 tys. osób[3].

Znani posiadacze

Przypisy

  1. ↑ a b nansenowski paszport, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-04-14].
  2. ↑ a b c Sprawy uchodźców w działalności Ligi Narodów., [w:] Sierpowski Stanisław, Wizje i rzeczywistość. Studia o społeczeństwie, gospodarce i polityce\: poświęcone profesorowi doktorowi Czesławowi Łuczakowi w 80. rocznicę urodzin, Poznań 2002, s. 198–207.
  3. ↑ a b Paszport Nansena – zapomniana polityka uchodźcza?, ECFR [dostęp 2021-01-17] (ang.).
  4. ↑ a b Uchodźtwo, [w:] Agnieszka Florczak, Organizacje międzynarodowe w działaniu, Wrocław 2014, s. 380–381, ISBN 978-83-927859-8-9.
  5. ↑ Григорий (Перадзе Григол Раманозович), www.golubinski.ru [dostęp 2021-01-17].
  6. ↑ Ginczanka. dzismis.com, 2015-04-13 [dostęp 2019-03-24].

Bibliografia

  • J. Rymarczyk: Międzynarodowe stosunki gospodarcze. 2005

Media użyte na tej stronie

No-nb bldsa 6e001.jpg
A proofprint of the «Nansen Passport» published in France. The passport was issued to Russians, and later on to other refugees who were unable to get ordinary passports. The Nansen Passport was issued on the initiative of F. Nansen in 1922, and was honored by the governments in 52 countries.